نگاهی به آیین‌های سنتی خراسانی‌ها در تقارن نوروز با رمضان
یک خراسان‌پژوه با اشاره به تقارن عید نوروز و ایام قدر ماه رمضان در آغازین روزهای سال نو از تلفیق برخی از آیین‌های کهن ایرانی به این مناسبت در خراسان گفت.
رضا سلیمان نوری یک خراسان‌پژوه در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص تقارن عید نوروز و ماه مبارک رمضان اظهار کرد: دو بازه نوروز و رمضان، زمان‌هایی برای بروز آیین‌ها و سنن مختلفی است که هر کدام در دل خود، داستان‌ها و اندرزهای بسیار دارد. هر سال با فرارسیدن عید نوروز و ماه مبارک رمضان، موجی از رسوم و آیین‌های در آستانه فراموشی زنده می‌شود. رسم و رسوم‌هایی که هر چند تنها در یک بازه محدود زمانی از سال اجرا می‌شوند، اما از آنچنان اهمیتی برای ایرانیان برخوردار هستند که همیشه از چندی قبل از رسیدن زمان اجرای آن‌ها، تلاش برای بهبود آن‌ها را در دستور کار خود قرار می‌دهند. برخی از این رسوم ریشه در ادیان جامعه، برخی نشئت گرفته از گستره جفرافیایی آن و دسته‌ای هم سرچشمه‌ای چندگانه دارند.
وی ادامه داد: اهالی قدیم خراسان، خرده فرهنگ نوروزی و رمضانی بسیاری دارند که برخی از آنان امسال به‌دلیل تقارن ایام قدر و نوروز با تفاوت‌هایی اجرا می‌شود و برخی هم تغییر خاصی نخواهد داشت. برترین و نخستین سنت نوروزی مشهدی‌ها که البته در سال‌های اخیر در اغلب شهرهای دارای امامزاده استان هم اجرا می‌شود، حضور در بارگاه امام ثامن(ع) و سایر امامزاده‌های استان به هنگام تحویل سال است. براساس یک سنت کهن، مردان خانواده‌های قدیمی مشهد ساعاتی چند به آغاز سال، خانه را ترک و در صحن و بارگاه امام هشتم(ع) تجمع می‌کنند، تا سال را خدمت آن حضرت تحویل کنند. این امر حتی پسران نورس خانواده را نیز دربرمی‌گیرد. به عبارت بهتر براساس این رسم کهن هنگام تحویل سال در هر ساعتی از شبانه‌روز که باشد در کنار سفره هفت سین مشهدی‌های اصیل کسی جز زنان، کودکان نابالغ و از کارافتادگان حاضر نیست.
این خراسان‌پژوه بیان کرد: با توجه به اینکه امسال سال تحویل در ساعات میانی روز 19 ماه مبارک رمضان است، مهم‌ترین تغییر این آیین ابراز شادی مردم تنها با فرستادن صلوات به جای دست زدن خواهد بود.
وی افزود: همچنین به‌دلیل قرار داشتن در روزهای قدر، رمضان امسال برخلاف لحظات تحویل سال نو خاموش و روشن کردن تمامی چراغ‌های مجموعه حرم رضوی در لحظه تحویل سال رخ نخواهد داد و تنها به اعلام تحویل سال از بلندگو بسنده می‌شود تا حرمت این روز عزیز حفظ شود.
رئیس هیئت مدیره انجمن توسعه گردشگری چهارباغ در ادامه به نحوه دید و بازدید نوروزی در این ایام پرداخت و گفت: با توجه به شرایط خاص امسال به مانند سال‌های مشابه پیش از این مردم استان تغییراتی در برنامه‌های دید و بازدید خود انجام خواهند داد. در ادوار گذشته هنگام تقارن ایام قدر با نوروز، معمولاً برنامه دید و بازدیدها نه تنها در ساعات پس از افطار برگزار می‌شد که پذیرایی‌ها هم بسیار مختصرتر بود. همچنین در خانواده‌های اصیل مشهدی، آیین شب‌های احیا در خانه بزرگ فامیل برگزار می‌شد تا به این‌گونه هم دید و بازدید نوروزی انجام‌شده و هم آیین‌های ویژه شب احیا چون قرآن به‌سر برگزار شود. البته برخی از خانواده‌ها هم خاصه در روزهای تعطیل به جای مهمان افطاری در این دوران مهمانی سحری برگزار می‌کنند و مهمان‌ها از ساعاتی مانده به سحر راهی خانه میزبان می‌شوند.
سلیمان‌نوری افزود: با توجه به شرایط خاص امسال آیین زیارت اهل قبور در دید و بازدیدهای نوروزی خراسانیان جایگاه ویژه خواهد داشت. مشهدی‌های قدیم عادت داشتند که پس از زیارت امام رضا(ع) در لحظات تحویل سال، نخستین دیدار سالانه را به اهل قبور اختصاص دهند. آنان معتقدند که با این عمل، دعای خیر اموات در تمامی سال همراه خود و خانواده‌یشان خواهد بود. با توجه به تقارت روزهای قدر و نوروز قطعاً این رسم امسال با شکوه بیشتری نه تنها در مشهد بلکه سایر شهرهای استان که شاید اجرای این آیین در آن‌ها کم‌رنگ‌تر شده، باشکوه بیشتری اجرا خواهد شد.
وی تصریح کرد: با توجه به شرایط امسال شاهد شب زنده‌داری‌های بیشتری در دوران نوروز خواهیم بود. مردم روزه‌دار در تعطیلات امسال نوروزی که با ایام قدر برابر شده، شب‌ها بیشتر به خانه اقوامی که اجرای آیین شب احیا در خانه آن‌ها امکان‌پذیرتر است، می‌روند و سایر دید و بازدیدها را در شب‌های بعد از این ایام انجام خواهند داد. همچنین برگزاری نمازهای جماعت خانوادگی در دقایق قبل از افطار پررنگ‌تر می‌شود.
این خراسان‌پژوه گفت: البته برخی رسوم هم هیچ تغییری نخواهند کرد. به‌طور مثال مشهدی‌های اصیل پس از تحویل سال در حرم مطهر رضوی و برای بازگشت به منزل نیز آیین خاص خود دارند. آنان در این هنگام هر کدام مقداری سبزی تازه و یا نان به‌عنوان برکت خانه خریداری کرده و با در دست داشتن آن پا به خانه می‌گذارند. البته نحوه و ترتیب ورود به خانه نیز در این هنگام خود صورت خاصی دارد.
انتهای پیام
