ارتباط صمیمانه با کودک؛ نخستین گام در آموزش مفاهیم دینی

حجت‌الاسلام والمسلمین عباس ملازاده، مجری و مدرس طرح‌های تربیت معلم، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی اظهار کرد: کودکان قادر به درک مفاهیم انتزاعی نیستند و بهترین شیوه آموزش آن‌ها بهره‌گیری از مثال، بازی و داستان‌پردازی و انتقال مفاهیم دینی به‌صورت غیرمستقیم است.

وی با اشاره به حدیث «کَلِّمِ النّاسَ عَلیٰ قَدْرِ عُقولِهِم؛ با هرکس به اندازه ظرفیت او سخن بگویید»، افزود: مفاهیم پیچیده منطقی و فلسفی برای کودکان قابل‌فهم نیست، از این‌رو باید از ابزارهایی مانند بازی‌های هدفمند، داستان‌های آموزنده و مسابقات جذاب برای انتقال مفاهیم دینی استفاده کرد.

این کارشناس حوزه کودک و نوجوان ادامه داد: در روایتی آمده است که روزی پیامبر(ص) گروهی از نوجوانان را دید که در حال مسابقه وزنه‌برداری بودند. ایشان علاوه بر تشویق آن‌ها، به‌عنوان داور نیز در مسابقه شرکت کرد و پس از برقراری ارتباط با آن‌ها، فرمود: «قوی‌ترین فرد کسی است که بتواند بر هوای نفس خود غلبه کند». این روش پیامبر(ص) نشان می‌دهد که برای آموزش، ابتدا باید ارتباطی دوستانه و صمیمانه ایجاد کرد.

ملازاده با تأکید بر اهمیت ارتباط عاطفی تصریح کرد: نخستین گام در آموزش مفاهیم دینی، برقراری ارتباطی صمیمانه و دوستانه با کودک است، پس از ایجاد این ارتباط، می‌توان از بازی و مسابقات برای آموزش بهره گرفت. همچنین، ضروری است که مربیان و والدین به دنیای کودک نزدیک شوند و ضمن کسب علوم روانشناسی و... از زاویه دید کودکان به مسائل نگاه کنند. پیامبر اسلام(ص) نیز با امام حسن(ع) و امام حسین(ع) بازی‌های کودکانه انجام می‌دادند و این الگو، راهنمایی ارزشمند برای ماست.

وی بیان کرد: دین مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های الهی برای رسیدن به یک زندگی سالم و متعالی است. فردی که به اصول دین پایبند باشد، به آرامشی دست می‌یابد که قابل‌ قیاس با هیچ‌چیز نیست و همانطور که هر وسیله و دستگاهی، دفترچه راهنمایی از طرف سازنده آن دستگاه دارد، انسان نیز از طرف خالق خود، دفترچه راهنمایی دارد که در صورت عمل به این دفترچه که همان دستورات اسلام  است به آرامش دست پیدا می‌کند. اسلام همواره تعادل میان نیازهای مادی و معنوی را توصیه کرده و این امر باید به کودکان نیز آموزش داده شود.

این پژوهشگر دینی در ادامه اظهار کرد: باید در نظر داشته باشیم که خداوند نیازی به عبادات ما ندارد، همان‌گونه که یک پزشک به دارو خوردن بیمار خود نیازی ندارد، بلکه این انسان است که از پیروی از دستورات الهی سود می‌برد. چنانکه ابوعلی سینا، دانشمند بزرگ ایرانی، با وجود علم و دانش وسیعی که داشت، هرگاه در فهم مسئله‌ای دچار مشکل می‌شد، در کنار سعی و تلاش علمی، دو رکعت نماز می‌خواند و از خداوند طلب راهنمایی می‌کرد. او خود معتقد بود که خداوند در پرتو این نمازها، حقایقی را بر او آشکار می‌ساخت.

ملازاده همچنین به نقش خلاقانه ابزارهای آموزشی اشاره کرد و افزود: می‌توان با استفاده از بازی، قصه‌گویی، انیمیشن و برنامه‌های نمایشی، مفاهیم دین و زندگی را به‌صورت غیرمستقیم به کودکان آموزش داد. این روش‌ها می‌تواند در کشف استعدادهای نهفته کودکان این سرزمین مؤثر باشد.

وی در پایان گفت: همان‌طور که انگشتان دست اندازه و کارکرد متفاوتی دارند، انسان‌ها نیز استعدادهای گوناگونی دارند. آموزش صحیح می‌تواند نقشی کلیدی در پرورش استعدادهای کودکان و آماده‌سازی آن‌ها برای آینده‌ای روشن ایفا کند.