تأثیر آموزه‌های زندگی معنوی در بهبود روانشناختی

دین به‌عنوان یک برنامه‌ سعادت‌بخش برای انسان به ما می‌آموزد که چگونه در مسیر خوشبختی و بهروزی گام برداریم. حرکت در این مسیر، نه‌تنها به ما احساس آرامش می‌دهد، بلکه ما را به زندگی با معنا و هدف هدایت می‌کند. برای بهره‌مندی از آموزه‌های دین و قرآن در زندگی روزمره می‌توان به نکاتی توجه کرد. در این خصوص محمدجواد توکلی خانیکی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم مشهد، یادداشتی در اختیار ایکنای خراسان‌ رضوی قرار داده است که با هم می‌خوانیم؛

 

دین مجموعه‌ای از اصول و قوانین است که به انسان کمک می‌کند در برابر چالش‌ها و دشواری‌های روزمره مقاومت کند، این جهاد شامل تلاش در برابر دشمنان، حفظ خوش‌اخلاقی و درخواست روزی از خداوند است. به‌طور کلی، کسی که به آموزه‌های دین توجه نکند، نمی‌تواند به حقیقت خوشبختی دست یابد، دین داده‌ها و آموخته‌های ارزشمند ارائه می‌دهد که از تجربیات بشر و آزمون‌ها به‌دست آمده‌اند.

 

قرآن، کلام خدا و خالق بشر، مجموعه‌ای از قوانین و نیازهایی که برای انسان لازم است را بیان می‌کند. اغلب انسان‌ها به‌جای صبر، به ناامیدی و شتابزدگی رو می‌آورند و در بسیاری از آیات قرآن به فضائل اخلاقی و ارزش‌هایی چون صبر اشاره شده است. برای نمونه، در آیه ۲۰۰ سوره آل عمران، خداوند به صبر اشاره می‌کند و می‌گوید که صبر می‌تواند دیدگاه انسان را روشن کند و او را به امیدواری و خوش‌بینی سوق دهد.

 

همچنین آیه ۲۵۰ سوره بقره به پیروزی با صبر و استقامت اشاره دارد و می‌گوید: «و اگر با شما به جنگ برخیزند، قطعاً شکست خواهید خورد، مگر اینکه صبر کنید». این آیه به‌ صراحت به این نکته اشاره دارد که انسان با صبر و استقامت می‌تواند بر مشکلات و چالش‌ها فائق آید و از آنها پیروز بیرون بیاید.

 

 

شکرگزاری یکی از اصول مهم زندگی است. انسان باید برای نعمت‌هایی که خداوند به او عطا کرده شکرگزار باشد و اگر چیزی به او عطا نشده است، باید آن را به‌عنوان قسمتی از سرنوشت خود بپذیرد. این شکرگزاری نه‌تنها روح انسان را تقویت می‌کند، بلکه باعث افزایش نعمت‌ها نیز می‌شود. کسی که شکرگزار نیست، به‌مرور زمان شایستگی دریافت نعمت‌های بیشتر را از دست می‌دهد.

 

در آیه ۷ سوره ابراهیم نیز آمده است: «وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» (و پروردگارتان اعلام کرد که اگر شکرگزاری کنید، بر نعمت‌های شما می‌افزایم.) این آیه به وضوح نشان می‌دهد که شکرگزاری منجر به افزایش نعمت‌ها و برکات الهی می‌شود. انسان باید یاد بگیرد که هر روز برای کوچک‌ترین نعمت‌ها نیز شکرگزار باشد، زیرا حتی نفس کشیدن نیز یک نعمت بزرگ است.

 

توکل بر خداوند و اعتماد به او بسیار مؤثر است و احساس خوشبختی را در انسان تقویت می‌کند. آیات آرامش‌بخش قرآن به ما یادآوری می‌کند که «آگاه باشید با یاد خدا دل‌ها آرام می‌گیرد» (آیه ۲۸ سوره رعد). این یادآوری به ما کمک می‌کند تا در مواقع دشوار و چالش‌برانگیز زندگی، به آرامش دست یابیم و از قضا و قدر الهی راضی باشیم. این رضایت می‌تواند ناراحتی‌ها و نگرانی‌ها را کم و ذهن ما را آرام کند.

 

دعا و نیایش نیز یکی از روش‌های مؤثر برای تقویت ارتباط با خداوند و تجربه آرامش در زندگی است. در دعا، انسان به خداوند نزدیک می‌شود و احساس می‌کند که همیشه در حمایت او قرار دارد. در آیات قرآن به اهمیت دعا اشاره شده و آمده است: «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ» (و پروردگارتان گفت: مرا بخوانید تا پاسخگوی شما باشم). این آیه تأکید می‌کند که دعا و نیایش ارتباط مستقیم و صمیمی با خداوند را فراهم می‌آورد.

 

 

انفاق و بخشش نسبت به دیگران در دین اسلام تنها به جنبه‌های مادی محدود نمی‌شود و روح و روان انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. انفاق، در واقع، نشان‌دهنده‌ احساس محبت و همدلی است و به فرد کمک می‌کند تا خود را از وابستگی‌های مادی رها کند و به ابعاد معنوی زندگی بپردازد. سختی‌هایی که پیامبران، مانند حضرت ایوب(ع) و حضرت یوسف(ع)، متحمل شدند، نه‌تنها نشان‌دهنده ارتقای روحی آنهاست، بلکه به ما می‌آموزد که در مواجهه با چالش‌ها صبر کنیم و از آنها درس بگیریم.

 

پایداری در برابر سختی‌ها یکی از ویژگی‌های بارز افرادی است که براساس آموزه‌های دین عمل می‌کنند. در دعای کمیل، حضرت علی(ع) می‌فرماید: «مرا به جهنم ببرید، اما دوری از تو چگونه می‌تواند برای من قابل تحمل باشد؟» این عبارت نشان‌دهنده عشق و اشتیاق عمیق به خداوند و خالق عالم است.

 

دعای صحیح و خالصانه، نه‌تنها به تقویت ارتباط با خدا کمک می‌کند، بلکه بر روان انسان نیز تأثیرات مثبتی به‌جای می‌گذارد. در دعا، انسان به بیان آرزوها، نگرانی‌ها و خواسته‌های خود می‌پردازد و این عمل می‌تواند به او احساس سبکی و آرامش بیشتری بدهد. به‌ویژه وقتی انسان در محضر خداوند می‌ایستد و همه چیز را به او می‌سپارد، احساس می‌کند که بار بزرگ دنیا از دوشش برداشته شده است.

 

برای بهره‌مندی از آموزه‌های دین و قرآن در زندگی روزمره می‌توان به چند نکته مهم توجه کرد:

 

1. یاد خدا: سعی کنید در طول روز زمانی را برای مدیتیشن و یاد خداوند اختصاص دهید که این کار می‌تواند به آرامش روح و روان شما کمک کند.

 

2. مطالعه قرآن: روزانه به خواندن و تفسیر آیات قرآن بپردازید که این عمل باعث افزایش دانش و آگاهی شما می‌شود و به تقویت ایمان و ارتباط با خدا کمک می‌کند.

 

3. شکرگزاری: هر روز برای نعمت‌های کوچک و بزرگ زندگی‌تان شکر کنید. این کار به شما یادآوری می‌کند که زندگی‌تان پر از نعمت و برکت است.

 

4. انفاق و کمک به دیگران: به دیگران کمک کنید و احساس همدلی و محبت را در دل خود پرورش دهید، این عمل نه‌تنها به دیگران کمک می‌کند، بلکه به شما نیز آرامش و خوشبختی می‌بخشد.

 

5. توکل به خدا: در هر شرایطی اعتماد به خداوند را فراموش نکنید، توکل به خداوند می‌تواند به شما در مقابله با سختی‌ها و چالش‌ها کمک کند و احساس امنیت دیگری به شما بدهد.

 

به‌طور خلاصه، قرآن و آموزه‌های دینی به ما کمک می‌کند تا زندگی خود را هدفمند و معنادار کنیم، زندگی بدون هدف، بی‌معناست و براساس آموزه‌های قرآن، ما به‌عنوان انسان‌ها برای عبادت و ارتباط با خدا به وجود آمده‌‌ایم. خداوندی که بدون هیچ‌گونه شرط و منت، نعمت‌های بی‌شماری را در اختیار ما قرار داده است. باید در هر لحظه از زندگی خود به یاد او باشیم و با شکرگزاری و صبر، به سوی خوشبختی و آرامش واقعی حرکت کنیم، همچنین، تقویت ارتباط با خدا از طریق دعا، مطالعه قرآن، شکرگزاری و کمک به دیگران، می‌تواند به بهبود روح و روان ما کمک شایانی کند. به یاد داشته باشید که هر گام مثبتی که در مسیر معنوی برمی‌دارید، شما را به زندگی سالم‌تر و شاداب‌تری هدایت خواهد کرد.