تأثیر آموزه‌های اسلامی بر حفظ محیط زیست
پژوهشگر دینی با اشاره به ابعاد مختلف رابطه انسان و طبیعت از منظر اسلامی، گفت: حفظ محیط زیست در فقه اسلامی وظیفه‌ای شرعی است و حتی استفاده از ابزارهای آلاینده مانند خودروهای دودزا، غیرشرعی و حرام دانسته شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسن باقریه یزدی، پژوهشگر دینی، در خصوص تأثیر آموزه‌های اسلامی بر سبک زندگی پایدار و حفظ محیط زیست، اظهار کرد: در این زمینه مسائل متعددی مطرح است؛ برای نمونه، استفاده از ماشین‌های دودزا با توجه به اینکه حفظ محیط زیست در فقه اسلامی واجب شمرده شده، غیرشرعی و حتی حرام است. این نگاه در جنبه‌های مختلف زندگی بشر مصادیق گوناگونی دارد.
وی با اشاره به فتوای امام خمینی(ره) درباره اهمیت حفظ درختان، افزود: طبق این فتوا، حتی یک فرد در ملک شخصی خود نیز مجاز به قطع درختان نیست. این موضوع به‌عنوان شرح وظایف یک انسان مسلمان مطرح شده و تفاوتی آشکار با دیدگاه‌های ماده‌گرایانه دارد که اساس را بر منفعت انسان می‌گذارند.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه مفهوم طبیعت بر سه رکن اساسی آب، خاک و هوا بنا شده است، تصریح کرد: هر مسئله‌ای در حوزه محیط زیست ذیل یکی از این سه عنوان قرار می‌گیرد.
باقریه یزدی درباره جایگاه آب در منابع دینی، گفت: در قرآن، اصل خلقت آب با سه مرحله نزول، جریان و بقا معرفی شده و به انواع و شیوه‌های بهره‌برداری از آن در آیات و روایات متعددی پرداخته شده است. در آیه پایانی سوره ملک نیز آمده: «قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكُمْ غَوْرًا» که بر اهمیت بنیادین آب تأکید دارد.
وی در ادامه افزود: در مورد خاک نیز، مباحثی همچون نوع خاک، اهمیت سرزمین، حفظ منابع طبیعی، و تقدم حق انسان‌ها بر مالکیت صرف، مطرح است. حدیث معروف «حب‌الوطن من الایمان» نیز ریشه در همین نگاه دارد. برخی از آیات و روایات، «خاک» را مترادف با زمین و کوه‌ها دانسته‌اند.
این پژوهشگر دینی بیان کرد: رکن سوم، یعنی هوا نیز در نگاه دینی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. هوا دربردارنده اکسیژن و گازهایی است که به کمک درختان تلطیف شده و برای زیست انسان و حیوانات ضروری است. این سه رکن، در کنار یکدیگر، مفهومی جامع به‌نام «محیط زیست» را شکل می‌دهند.
تأملات قرآنی درباره طبیعت
باقریه یزدی با اشاره به فراوانی واژه «ارض» در قرآن، آن را مرتبط با مقوله محیط زیست دانست و گفت: قرآن به‌طور مکرر به آفرینش آسمان‌ها و زمین اشاره کرده است. همچنین، در مورد هوا، تعبیری جالب برای توصیف منافقان به‌کار رفته است: «كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ»؛ یعنی شنیدن حرف حق برای آن‌ها چنان دشوار است که گویی دچار تنگی نفس شده‌اند. این توصیف، از منظر فیزیکی نیز قابل بررسی است و نشان می‌دهد قرآن در قالب‌های بلاغی به قوانین طبیعی نیز اشاره دارد.
این استاد حوزه در پایان بر ارائه اسلام از نظام آموزشی استفاده از آب اشاره کرد و گفت: در خصوص استفاده از آب بر نوع آب مورد استفاده تأکید شده است یعنی آب نباید برای بدنتان ضرر داشته باشد و یا مقوی و مغذی باشد که این خود یک نظام آموزشی استفاده از آب است که البته بحث صرفه‌جویی در آب نیز از منظر دینی درباره عنصر آب خود بحثی جداست.
انتهای پیام
