نگاهی به محتوای معنایی زیارت عاشورا
گروه معارف: مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان با بیان این‌که پرهیز جدی و اجتناب از معاصی مهمترین تطهیر کننده روح است، زیارت عاشورا را حدیث قدسی دانست و افزود: این زیارت‌نامه دارای متنی است که از لحاظ ادبی بسیار نزدیک به متون انسانی و از قول انسان است.
محمد تقوی، مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش استان لرستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از لرستان، مهمترین تطهیر کننده روح را پرهیز جدی و اجتناب از معاصی در هرجا و به هرشکل دانست.
وی زیارت عاشورا را حدیث قدسی دانست و افزود: این زیارت‌نامه دارای متنی است که از لحاظ ادبی بسیار نزدیک به متون انسانی و از قول انسان است، این درحالی است که این‌گونه نیست.
تقوی ادامه داد: در زیارت عاشورا کلمه «لسانک» یک‌بار آمده است که یک محقق باید به این کلمه و محتوای معنایی آن دقت کند، چراکه این خودش یک رمز است، اما عبارت «اول ظالم» دو بار و با دو شکل آمده است، برای فهم دقیق باید این دو را در کنار هم بگذاریم و با چند علم مختلف که یکیاز آن علوم، علم ادبیات تطبیق است بسنجیم، سپس از لحاظ کرونولوژی و سیر تاریخی هم بررسی کنیم، بعد یک دور دیگر از منظر علوم مربوط به توالد؛ آدم‌های مختلف در دوران متفاوت بسنجیم، چراکه امام باقر(ع) می‌فرماید: «هزار هزار آدم مثل این آدم ابوالبشر آمده است».
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان تصریح کرد: همچنین علامه حسن‌زاده ذولفنون عمر هر انسان و دوره مربوط به آن‌را حساب کرده که تقریباً 184 هزار سال می‌شود، از طرف دیگر از نظر علم نجوم زمین به‌عنوان مرکز حکومتی عالم، 14 نوع حرکت متفاوت دارد که دانش‌آموزان ما فقط دوتا از آن‌ها را خوانده‌اند، این درحالی است که 12 حرکت دیگر نیز وجود دارد، از این‌رو برای فهم عبارت اول ظالم که در زیارت عاشورا دوبار آمده باید خیلی از علوم و نکات را بدانیم.
وی با اشاره به این‌که اگر یک سیر خاص در علوم مربوط به دحوالارض داشته باشیم، مسئله کربلا و عاشورا خود را بیشتر نشان می‌دهد، عنوان کرد: زیارت عاشورا زیپ شده همه این علوم است که در قالب چندین کلمه پیام‌رسانی می‌کند، هنوز بیان نشده منظور از اول ظالم چیست و کیست؟ اگر این خط را دنبال کنیم باید بدانیم که آخرش را هم گفته «اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَآخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِكَ»، بنابراین اگر این خط و نقاط روی این خط را بفهمیم...کم‌کم متوجه فاز بعدی این مسیر؛ که مسیر دشمنی دشمنان حضرت ابی عبدالله(ع) است، می‌شویم.
تقوی با اشاره به این‌که در زیارت عاشورا، کلمات به‌گونه‌ای در کنار یکدیگر قرار دارند که این چینش خاص و ترتیب الهی است، عنوان کرد: مطابق بُعد مکتوب «عَلىٰ لِسٰانِكَ وَ لِسانِ نَبِيِّكَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ» که واقعاً عجیب است.
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان ادامه داد: این زیارت فوق‌العاده عجیب را، هرچه بیشتر می‌خوانید، بیشتر خودش را نشان می‌دهد، به میزانی که ما از مرحله مودت وارد محبت می‌شویم یک مقداری از درون مایه آن‌را به ما می‌دهند، همین‌که اهل ولایت بشویم و ولایت علوی را بپذیریم وبا این ولایت سیر کنیم اندازه بیشتری از آن‌را به ما می‌دهند.
وی تصریح کرد: وقتی وارد دارالولایه بشویم دیگر ما را بیرون نمی‌کنند بلکه بیشتر به جلو می‌برند، حال یکیاز کلمات کلیدی که ما باید متوجه آن شویم، کلمه «عبد» است، این کلمه در زیارت عاشورا به‌صورت «عبدالله» آمده است، در قرآن‌کریم نیز کلمه «عبدالله» را در سوره مبارکه مریم می‌بینیم؛ «قال انی عبدالله»، اما در زیارت عاشورا لفظ «ابا» نیز به آن اضافه شده و «ابا عبدالله» خوانده می‌شود، که چندین‌بار نیز تکرار شده که جای بحث است.
تقوی با اشاره به این‌که در قرآن کلمات «عبده»، «عباد»، «عبادی» و «عبدا»، نیز آمده است، عنوان کرد: هرکدام از این کلمات معنا و فاز خاصی دارند که ما نباید اشتباه کرده و آن‌ها را یکسان معنا کنیم، به‌عنوان مثال در سوره اسرا در رابطه با پیامبر اکرم(ص) می‌خوانیم «اسرا بعبده» و در تشهد نماز نیز می‌خوانیم «اشهد ان محمدا عبده»، همچنین در سوره اسرا در مورد حضرت نوح می‌خوانیم «انه کان عبدا شکورا» و در سوره سبا آمده است که «قلیل من عبادی الشکور» همچنین در سوره فرقان می‌خوانیم «وعباد الرحمن» و... که هرکدام دارای مرتبه و درجه خاصی هستند.
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان افزود: در سجده زیارت عاشورا می‌خوانیم «الحمدلله حمدالشاکرین»، ناگفته نماند مراتب کمال انسان همان مراتب قرآن و مطابق 114 سوره قرآن است، حال باید بدانیم که چرا «الشاکرین» در زیارت عاشورا آمده است، آن هم نه «الشاکرین» تنها، بلکه فرموده «حمد الشاکرین»؟
وی ادامه داد: ما در زیارت عاشورا با «السلام» وارد و با «السلام» خارج می‌شویم، از طرف دیگر در زیارت جامعه می‌خوانیم، «قولهم صدق» پس اگر بخواهیم یک گوشه‌ای از این زیارت خاص را یاد بگیریم باید از خیلی جاها کمک بگیریم.
وی زیارت عاشورا را حدیث قدسی دانست و افزود: این زیارت‌نامه دارای متنی است که از لحاظ ادبی بسیار نزدیک به متون انسانی و از قول انسان است، این درحالی است که این‌گونه نیست.
تقوی ادامه داد: در زیارت عاشورا کلمه «لسانک» یک‌بار آمده است که یک محقق باید به این کلمه و محتوای معنایی آن دقت کند، چراکه این خودش یک رمز است، اما عبارت «اول ظالم» دو بار و با دو شکل آمده است، برای فهم دقیق باید این دو را در کنار هم بگذاریم و با چند علم مختلف که یکیاز آن علوم، علم ادبیات تطبیق است بسنجیم، سپس از لحاظ کرونولوژی و سیر تاریخی هم بررسی کنیم، بعد یک دور دیگر از منظر علوم مربوط به توالد؛ آدم‌های مختلف در دوران متفاوت بسنجیم، چراکه امام باقر(ع) می‌فرماید: «هزار هزار آدم مثل این آدم ابوالبشر آمده است».
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان تصریح کرد: همچنین علامه حسن‌زاده ذولفنون عمر هر انسان و دوره مربوط به آن‌را حساب کرده که تقریباً 184 هزار سال می‌شود، از طرف دیگر از نظر علم نجوم زمین به‌عنوان مرکز حکومتی عالم، 14 نوع حرکت متفاوت دارد که دانش‌آموزان ما فقط دوتا از آن‌ها را خوانده‌اند، این درحالی است که 12 حرکت دیگر نیز وجود دارد، از این‌رو برای فهم عبارت اول ظالم که در زیارت عاشورا دوبار آمده باید خیلی از علوم و نکات را بدانیم.
وی با اشاره به این‌که اگر یک سیر خاص در علوم مربوط به دحوالارض داشته باشیم، مسئله کربلا و عاشورا خود را بیشتر نشان می‌دهد، عنوان کرد: زیارت عاشورا زیپ شده همه این علوم است که در قالب چندین کلمه پیام‌رسانی می‌کند، هنوز بیان نشده منظور از اول ظالم چیست و کیست؟ اگر این خط را دنبال کنیم باید بدانیم که آخرش را هم گفته «اَللّهُمَّ الْعَنْ اَوَّلَ ظالِمٍ ظَلَمَ حَقَّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ ، وَآخِرَ تابِعٍ لَهُ عَلى ذلِكَ»، بنابراین اگر این خط و نقاط روی این خط را بفهمیم...کم‌کم متوجه فاز بعدی این مسیر؛ که مسیر دشمنی دشمنان حضرت ابی عبدالله(ع) است، می‌شویم.
تقوی با اشاره به این‌که در زیارت عاشورا، کلمات به‌گونه‌ای در کنار یکدیگر قرار دارند که این چینش خاص و ترتیب الهی است، عنوان کرد: مطابق بُعد مکتوب «عَلىٰ لِسٰانِكَ وَ لِسانِ نَبِيِّكَ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ» که واقعاً عجیب است.
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان ادامه داد: این زیارت فوق‌العاده عجیب را، هرچه بیشتر می‌خوانید، بیشتر خودش را نشان می‌دهد، به میزانی که ما از مرحله مودت وارد محبت می‌شویم یک مقداری از درون مایه آن‌را به ما می‌دهند، همین‌که اهل ولایت بشویم و ولایت علوی را بپذیریم وبا این ولایت سیر کنیم اندازه بیشتری از آن‌را به ما می‌دهند.
وی تصریح کرد: وقتی وارد دارالولایه بشویم دیگر ما را بیرون نمی‌کنند بلکه بیشتر به جلو می‌برند، حال یکیاز کلمات کلیدی که ما باید متوجه آن شویم، کلمه «عبد» است، این کلمه در زیارت عاشورا به‌صورت «عبدالله» آمده است، در قرآن‌کریم نیز کلمه «عبدالله» را در سوره مبارکه مریم می‌بینیم؛ «قال انی عبدالله»، اما در زیارت عاشورا لفظ «ابا» نیز به آن اضافه شده و «ابا عبدالله» خوانده می‌شود، که چندین‌بار نیز تکرار شده که جای بحث است.
تقوی با اشاره به این‌که در قرآن کلمات «عبده»، «عباد»، «عبادی» و «عبدا»، نیز آمده است، عنوان کرد: هرکدام از این کلمات معنا و فاز خاصی دارند که ما نباید اشتباه کرده و آن‌ها را یکسان معنا کنیم، به‌عنوان مثال در سوره اسرا در رابطه با پیامبر اکرم(ص) می‌خوانیم «اسرا بعبده» و در تشهد نماز نیز می‌خوانیم «اشهد ان محمدا عبده»، همچنین در سوره اسرا در مورد حضرت نوح می‌خوانیم «انه کان عبدا شکورا» و در سوره سبا آمده است که «قلیل من عبادی الشکور» همچنین در سوره فرقان می‌خوانیم «وعباد الرحمن» و... که هرکدام دارای مرتبه و درجه خاصی هستند.
مسئول اداره قرآن، عترت و نماز آموزش و پرورش لرستان افزود: در سجده زیارت عاشورا می‌خوانیم «الحمدلله حمدالشاکرین»، ناگفته نماند مراتب کمال انسان همان مراتب قرآن و مطابق 114 سوره قرآن است، حال باید بدانیم که چرا «الشاکرین» در زیارت عاشورا آمده است، آن هم نه «الشاکرین» تنها، بلکه فرموده «حمد الشاکرین»؟
وی ادامه داد: ما در زیارت عاشورا با «السلام» وارد و با «السلام» خارج می‌شویم، از طرف دیگر در زیارت جامعه می‌خوانیم، «قولهم صدق» پس اگر بخواهیم یک گوشه‌ای از این زیارت خاص را یاد بگیریم باید از خیلی جاها کمک بگیریم.
