به گزارش
ایکنا از زنجان، افسانه و زینب در کوچه مشغول خالهبازی بودند و با سنگهای کوچک برای عروسکهایشان خانه درست میکردند که پای زینب به سنگها میخورد و خانه عروسکها فرو میریزد و افسانه به گریه میافتد، در همین لحظه سر و کله حامد که از همسایههای این دختربچهها بود، پیدا میشود، نگاه افسانه و حامد در هم گره میخورد و حامد به دخترک میگوید «میخوای برات یک خونه واقعی درست کنم که هیچ وقت خراب نشه؟»؛ و این آغاز یک احساس بود، احساسی نه از جنس سن و سال افسانه و حامد، احساسی که آنها را بیپروا و بیواسطه از دنیای کودکی به دنیای بزرگسالی پرتاب کرد.
دیری نپایید که جشنی برپا شد و عاقد افسانه 10 ساله را به عقد حامد 16 ساله درآورد، البته گویی این ازدواج زودهنگام در روستای آنها کاملا عادی بود؛ چراکه مادران این رستا و همبازیهای افسانه حتی در سن 8 سالگی هم به خانه بخت رفتند؛ اما این جشن که با آرزوی پوشیدن لباس عروس برای دختربچه آغاز شد پایان خوشی نداشت.
این پسر که از دوران نوجوانی وارد زندگی شده باید مسئولیت همسر و خانواده را بپذیرد، دخترک تحت تأثیر مد روز و با دیدن زندگیهای لوکس در فضای مجازی، همسر خود را از دنبالهروی شغل پدر در کشاورزی بازمیدارد و ناچار حامد برای یافتن شغل و تأمین هزینههای زندگی رهسپار تهران میشود.
حامد که تجربه و تخصص خاصی ندارد، از سادگی و بیپیرایگی یک روستا، پا در کلانشهری با طعمههای رنگارنگ میگذارد و زندگیای که هیچ آموزشی برای آن ندیده را آغاز میکند؛ اما او که برای شغلی پردآمد ترک دیار کرده بود، حال گرفتار اعتیاد میشود.
افسانه هم که هنوز یاد عروسکبازیهایش از خاطره دور نشده و به بلوغ فکری نرسیده، در نبود همسر دچار لغزشهای اجتماعی میشود و وقتی حامد به خانه بازمیگردد، خیانت افسانه را میبیند؛ و ازدواج نابههنگام و ناآگاهانه افسانه و حامد در سایه ظهور آسیبهای اجتماعی رنگ میبازد.
زنجان؛ رتبه نخست کودکهمسریاین داستان یک نمونه از وقایع کودکهمسریهایی است که استان زنجان به دلیل موقعیتهای فرهنگی و اجتماعی شاهد آن بوده و به گفته مسیحالله سلطانی، مدیرکل دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری زنجان سال گذشته 1400 کودکهمسری در این استان اتفاق افتاده که در این حوزه زنجان را در صدر استانهای کشور قرار داده است.
سلطانی با اشاره به اینکه همه ازدواجهای زودهنگام الزاما به شکست منجر نمیشوند، تصریح کرد: با این حال آمارها نشان میدهد که آسیبهای اجتماعی از جمله طلاق در این دست از ازدواجها بیشتر است؛ چراکه اغلب بچهها در سنینی نیستند که برای آینده تصمیم بگیرند و انتخاب بزرگترها با معیارهای آنها متناسب نیست.
وی تصمیمات احساسی خانوادهها که ریشه منطقی ندارد را یکی از دلایل ازدواجهای زودهنگام دانست و افزود: انتظار میرود در این عصر آگاهیبخشی و آموزش برای جلوگیری از آسیبهای اجتماعی پررنگتر شود و استانداری دورههای آموزشی برای خانوادهها در زمینه آسیبهای کودکهمسری را در دستور کار قرار داده و در این بین نقش رسانهها نیز اهمیت ویژهای دارد.
مدیرکل دفتر امور فرهنگی و اجتماعی استانداری زنجان با اشاره به اینکه مسائل اقتصادی و فرهنگی در کودکهمسری دخیل هستند، ادامه داد: این نوع ازدواجها، خود آسیبهای دیگری تولید میکنند، همچنین فرزندآوری در سنین پایین هم برای مادر و هم برای کودک خطرآفرین است.
عدهای معتقدند که تناقضهایی در شرع و قانون برای پدیده کودکهمسری وجود دارد یعنی قانون اجازه ثبت این نوع ازدواجها را نمیدهد اما افراد از طریق عاقدان محلی و بدن ثبت در اسناد رسمی اقدام به ازدواجهای زودهنگام میکنند که نبود اسناد نیز معضلات دیگری را به وجود میآورد.
توجه به قاعده لاضرر و لاحرج در ازدواجآیتاللهالعظمی سیدمحمد حسینیزنجانی، در مورد ازدواج کودکان زیر 13 سال میگوید: ازدواج در شریعت اسلام به دو نحو است؛ نخست ازدواج برای تشکیل خانواده و فرزنددار شدن از جمله تامین غریزه جنسی و دوم ازدواج برای صرف محرمیت و نه استفاده جنسی است.
وی ادامه داد: این قسم از ازدواج در زمان گذشته و هماکنون نیز در خانوادهها معمول است و خانمها برای حفظ حجاب چون رفت و آمد در میانشان زیاد بوده و اینکه با نامحرمان برخورد نکنند اطفال، مخصوصا دختران را به عقد بزرگترها در میآوردند تا با این کار شخص نامحرم، داماد محسوب شده و اگر احیاناً مراعات حدود حجاب نشده باشد، مرتکب فعل حرامی نشوند.
این مرجع تقلید یادآور شد: اینگونه ازدواج(عقد) صرفا برای محرمیت بوده و نه مسائل جنسی، لذا بعضی از فقها در صحت چنین عقدی که صرفاً برای محرمیت باشد، اشکال میکنند.
وی با تاکید کرد: در فقه اسلام، احکام بر مبنای مصلحت و مفسده است. در سن بلوغ دختران، میان فقها اختلاف است؛ برخی 9 سال را ملاک دانسته و عدهای به سن 13 سال در دختر و پسر برای بلوغ اشاره میکنند.
آیتالله حسینیزنجانی بیان کرد: در هر صورت در فقه اسلام دو قاعده محکم قرآنی داریم، یکی قاعده لاضرر و دیگری قاعده لاحرج که این دو قانون ناظر و حاکم به احکام اولیه است. هر حکمی که موجب ضرر و حرج باشد با این دو قاعده میشود آن حکم را محدود کرد.
وی ادامه داد: بر فرض، اگر ما ادله 9 سال را برای بلوغ بپذیریم - چه در زمانهای گذشته که اینگونه ازدواجهایی بر اساس همین رویه معمول بوده – نمیشود به صرف عمل گذشتگان بسنده کرد و بگوییم هماکنون نیز میتوان به همان منوال عمل کرد، زیرا دایره علم گذشتگان محدود بوده و هماکنون با پیشرفت علم پزشکی و روانشناسی اطلاعات بشر نسبت به مفاسد این حکم بیشتر شده و مفسده قطعی بروز کرده و دیگر نمیشود حکم به جواز آن داد.
تغییر ناگهانی نقشها در کودکهمسری روانشناسان معتقدند برخورداری از بلوغ فکری، جسمی، جنسی، عاطفی و اقتصادی از شرایط اولیه ازدواج است و با ازدواج زودهنگام، بدون پشتوانههای لازم، تغییرات دوران کودکی تا بزرگسالی در عرض ساعاتی طی میشود.
ربابه روزبه، یک روانشناس زنجانی اظهار کرد: کودکهمسری نقشهایی را به کودک دیروز و عروس امروز محول میکند که تعریف درستی از آن نداشته و چارهای ندارد جز اینکه بدون استقلال و توانایی لازم برای تصمیمگیری، نقشهایش همسری و مادری را در دوران کودکی بازی کند.
وی با اشاره به اینکه گذر از هر دوره رشد و تحول استرسزا است، تصریح کرد: حال تصور کنیم اگر همه این تغییرات بدون آمادگی روحی و جسمی اتفاق بیافتد، کاملا مشخص است که زمینه را برای بروز افسردگی، خشم فروخورده، احساس ناکارآمدی و انزوا فراهم کرده و سلامت روانی چنین بانوی کم سن و سالی را به خطر میاندازد.
روزبه خاطرنشان کرد: پیامد فقدان سلامت روان، علیالخصوص در زنان جامعه، آسیبهای اجتماعی فراوانی همچون طلاق، اعتیاد، بزهکاری و فقر فرهنگی خواهد بود. با توجه به اینکه یکی از اهداف توسعه پایدار کشور، برخورداری از زندگی سالم، رفاه در همه سنین، برابری جنسیتی، رشد پایدار اقتصادی، شغل مناسب و معقول و برخورداری از آموزش عالی با کیفیت است، ازدواج کودکان یکی از بزرگترین موانع برای رسیدن به این اهداف بهشمار میآید.
این چالش، فعالان اجتماعی و سازمانهای مردم نهاد را هم بر آن داشته تا با اقدامات فرهنگی از پدیدهای که افراد با ناآگاهی میخواهند غوره نشده مویز شوند جلوگیری کنند.
گزارش از فاطمه تاجبخش
انتهای پیام