سهم 2 درصدی خانواده‌های ایرانی از مصرف فرهنگ و هنر

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شامگاه 7 آذرماه در مراسم افتتاحیه گذر فرهنگ و هنر در مجتمع آسمان در مشهد، اظهار کرد: امسال به عنوان سال رونق تولید مطرح شده و ما حوزه و بخش فرهنگ و هنر را غیر از اینکه در حیات معنوی جامعه سهم اصلی و ماهوی دارد، در بخش اقتصادی نیز جایگاه قابل توجهی داشته و دارد که روز به روز بر اهمیت این نقش افزوده می‌شود.

وی در خصوص اهمیت این گذر و رویکرد گذرها، خیابان‌ها یا میدان‌های فرهنگ و هنر، گفت: نکته نخست در این خصوص این است که وقتی به اقتصاد جهانی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که سهم فرهنگ و هنر و آنچه به عنوان اقتصاد خلاق شناخته می‌شود در سهم اقتصاد و درآمد تولید جهانی به خصوص در دهه اخیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است. آمارها در سال‎های اخیر نشان می‌دهد که بیش از 9250 میلیارد دلار فضای بازار فرهنگ و هنر در جهان وجود دارد و 3درصد GDP جهانی از این حوزه است.

وجه روحانی و معنوی فرهنگ و هنر

صالحی افزود: در میان حوزه‌های مختلف فرهنگ و هنر، سهم تلویزیون، هنرهای تجسمی، رایانه و مجلات 54درصد بوده که 21درصد تلویزیون، 17درصد هنرهای تجسمی و 16درصد فضای رسانه و مجلات است. در دهه اخیر و سال به سال جریان رو به رشدی را در حوزه اقتصادی و فرهنگ و هنر داریم و جریان شتابنده‌ای است که هر سال شاهد اتفاق و رقم‌های تازه، جابه‎جایی سهم کشورها و رقابت‌های حوزه اقتصاد فرهنگ و هنر و اقتصاد خلاق در این بخش هستیم، بنابراین گزاره نخست این است که گرچه فرهنگ و هنر وجه روحانی، معنوی و بنیادینی دارد اما وجه اقتصادی آن نیز روز به روز از لحاظ تولید درآمد افزایش پیدا می‌کند.

حدود 30 میلیون شغل بالفعل در فضای فرهنگ و هنر وجود دارد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: نکته دوم فضایی است که از این نظر اقتصادی در حوزه اشتغال و کارآفرینی مشاهده می‌کنیم. برآوردهای سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سهم اشتغال فرهنگ و هنر در اقتصاد جهانی رو به افزایش است و حدود 30میلیون شغل در فضای فرهنگ و هنر به صورت بالفعل داریم و اگر در حوزه درآمد، تلویزیون اول بوده، در حوزه کارآفرینی و اشتغال، هنرهای تجسمی با حدود 7 میلیون شغلی که در فضای اشتغال جهانی داشته، در ردیف اول قرار دارد. فضای قابل توجهی از لحاظ کارآفرینی برای حوزه فرهنگ و هنر و اقتصادهای خلاق مشاهده می‌کنیم.

وی ادامه داد: نکته بعدی این است که ما شاهد یک جریان قابل توجه خلاق اجتماعی در داخل ایران در حوزه فرهنگ و هنر هستیم، نسل جوانی که در این حوزه روز به روز و دهه به دهه افزایش یافتند. دانشجویان ما در رشته‌های هنر در سال 67 بیش از 5000 نفر بودند که در سال‌های 96 و 97 به حدود 299 هزار نفر رسیده است.

رشد 52 برابری دانشجویان هنر در 30 سال اتفاق افتاده است

صالحی اضافه کرد: در فاصله 30 سال رشد 52 برابری را در فضای دانشجویان هنر شاهد بودیم که این تنها دانشگاه‎های رسمی ما و غیر از آموزشگاه‌های هنری است. سهم قابل توجهی از ارتقا، فراگیری و انتقال مهارت‌ها در آموزشگاه‌های آزاد اتفاق می‌افتد. در سال 97 حدود 400 هزار نفر آموزشیار آموزشگاه‌های هنری داشتیم. ما جریان وسیعی را در فضای نیروی انسانی بازار هنر شاهد هستیم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: گزاره چهارم این است که متاسفانه ما نکته‎ای را به عنوان حلقه مفقوده و نقطه خلا حس می‌کنیم و این است که کشش تقاضا و مصرف فرهنگی و هنری ما در خانوارهای ایرانی بالا نیست. در اتحادیه اروپا در سال 2017 میانگین مصرف فرهنگ و هنر، 8.5 درصد مصرف کل خانوار است اما در کشور ما در طبقه‌بندی مرکز آمار فرهنگ، تفریح و آموزش یک طبقه بود که اخیرا آموزش جدا شده و تفریح، فرهنگ و هنر در یک بخش است که در سال 96 مرکز آمار از لحاظ مصرف فرهنگی خانوارهای ایرانی آماری ارائه داد که مصرف فرهنگ و هنر در سبد خانوار 2 درصد یا کمتر بود.

وی افزود: در خوشبینانه‌ترین برداشت 50درصد برای تفریح می‌شود، بنابراین به یک درصد می‌رسیم، یعنی مصرف فرهنگی و هنری در سبد کالای مصرف خانوار ایرانی یک درصد است، البته اگر کمتر نباشد. این حلقه مفقوده زنجیره فرهنگ و هنر در ایران است که سابقه فرهنگی، هنری و تاریخی کهنی داریم، جهان ایران را به فرهنگ و هنر می‌شناسد و نسل جوان اخلاق بالا و رو به گسترشی از نظر کمیت و کیفیت داریم اما مصرف فرهنگی در سبد مصرف خانوار ما پایین بوده و علت دسترسی ضعیف و ناپیوسته ما به ‌محصولات و کالاهای فرهنگی است، این علت به کلان برنامه دسترسی عمومی به کالاهای فرهنگی و هنری منتهی شد.

صالحی بیان کرد: اگر بتوانیم فرصت‌های دیده شدن محصولات فرهنگی و هنری را ایجاد کنیم، به طور طبیعی بر کشش تقاضا و مصرف تاثیر می‌گذارد. بخش قابل توجهی از محصولات فرهنگی و هنری در ذخایر و انبارهای پشت پرده هنرمندان بوده‌ و دیده نمی‌شود و فرصت عرضه پیاپی وجود ندارد.

مشهد مزیت نسبی برای گذرهای فرهنگی و هنری دارد

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه این خلا برنامه‌ای را ایجاد کرد و در داخل آن چند اقدام اتفاق می‌افتد که یکی از آن‌ها خیابان‌ها، گذرها و یا میدان‌های فرهنگی و هنری است، عنوان کرد: یکی از مناطقی که مزیت نسبی قابل توجهی برای این اتفاق دارد، شهر مشهد است که هم‌ کلان‌شهر بوده، هم ارتباط زیادی با زائران درون کشور داشته و هم فضای گسترده‌ای با زائران جهان اسلام دارد که می‌تواند فرصت‌سازی وسیعی ایجاد کند تا بتوانیم در کشش تقاضا و اثر در ارتقای مصرف فرهنگی کمک کنیم.

وی خاطرنشان کرد: گام اول این اتفاق امروز در مجتمع آسمان اتفاق افتاد. چند ایده دیگر نیز در مشهد در حال پیگیری است. در این ایده بخش خصوصی جایگاه بسیار مهمی دارد و این اتفاق در قالب کالبد بازار رخ می‌دهد. در سنت ایرانی و اسلامی ما بازار در کنار مسجد و مدرسه است، یعنی این سه ضلع به هم وصل هستند و بازار وجه مکمل حیات دینی و علمی است. بخش خصوصی می‌تواند به طور جدی سهم تاریخی خود را در اتصال حیات علمی و معنوی و سه‌گانه مسجد، مدرسه و بازار ایجاد کند و پیش ببرد.

صالحی ادامه داد: این اتفاق نیز که حوزه فرهنگ و هنر در کنار و در دل بازار اتفاق می‌افتد، اتفاق خوبی است. با توجه به فضای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در مشهد و خراسان، این تجربه می‌تواند تجربه تعمیم‌یافته‌ای باشد. ذائقه‌های ده‌ها میلیون نفر که به مشهد می‌آیند می‌تواند با محصولات فرهنگی و هنری طعم جدیدی پیدا کند و به مناطق مختلف ایران و جهان منتقل شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: بخش دیگر، بخش عمومی شهر است. شهرداری نگاه خوبی داشته که باید آن را تقویت کند. باید این تجربه‌ها را وسعت داد، زمینه‌های آن را بیشتر فراهم کرد و به صیانت از این تجربه‌ها پرداخت. تجربه‌های اول ممکن است افت و خیز و نیاز به مراقبت داشته باشند تا بتوانند سر بلند کنند و بعد تجربه‌های بعدی شکل بگیرد. ما نیازمند این هستیم که تجربه‌ها را با صیانت همه‌جانبه بخش دولتی، عمومی و خصوصی به نقطه بلوغ برسانیم. امیدواریم این اتفاق که در شهرهای مختلفی شروع شده و رو به توسعه و گسترش است بتواند به این ضلع از حوزه فرهنگ و هنر کمک کند.

وی با اشاره به اینکه فرهنگ و هنر از دل اقتصاد خود برمی‌خیزد و به عروج می‌رسد، تصریح کرد: اقتصاد ضعیف فرهنگ و هنر نمی‌تواند فرهنگ و هنر متعالی ایجاد کند، فرهنگ و هنر متعالی از دل اقتصاد قوی و مترقی بر می‌خیزد. زمانی که اقتصاد فرهنگ و هنر قوی‌تر شود، می‌توان به محصولات قوی‌تر فرهنگی و هنری امیدوار بود. باید به فضایی برسیم که شهر امام مهربانی شهر پراکندگی و گسترش فرهنگ و هنر ایران اسلامی متعالی شود.