پیوند اعضا از منظر فقهی
مدیر هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان گفت: طبق نظر تمامی فقها برداشت عضو یا بافت از میت بدون هیچ غرض عقلایی، مصلحت و هیچ عنوانی که فایده‌ای داشته باشد، حرام است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمسعود مرتضوی، مدیر هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان، در نشست تخصصی «فقه پیوند اعضا» با موضوع برداشت عضو از بیماران فوت شده(مرگ قلبی) که شامگاه گذشته 30 بهمن‌ماه در تالار شهید هاشمی‌نژاد بیمارستان امام رضا(ع) برگزار شد، اظهار کرد: بحث امروز ما درباره این مطلب است که آیا پیوند عضو از میت مسلمان یعنی شخصی که از نظر عرفی و تشخیص جامعه پزشکی، عنوان میت بر او صادق است و در مرگ وی هیچ گونه شک و توهمی نیست، به شخص زنده مسلمان دیگری امکان پذیر هست یا خیر.
وی ادامه داد: در این موضوع، مسائل فراوان و دغدغه‌های جدی مطرح است. در فقه اسلامی و فقه امامیه برای اینکه از بدن میت مسلمان پیوند عضو صورت گیرد دو حالت ترسیم کرده‌اند. طبق نظر تمامی فقها برداشت عضو یا بافت از میت بدون هیچ غرض عقلایی، مصلحت و هیچ عنوانی که فایده‌ای داشته باشد، حرام است.
مدیر هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان گفت: بحث ما درباره این مطلب است که آیا باتوجه به مصلحت و غرض عقلایی که وجود دارد پیوند عضو امکان‌پذیر است یا خیر. در این باره فقها سه مشکل را مطرح کردند، مسئله اول این است که میت مسلمان حرمت و احترامی دارد مانند یک مسلمان زنده و ما نمی‌توانیم صرفا با مردن یک شخص مسلمان بدن آن را برای برداشت بافت یا پیوند عضو در اختیار بگیریم و این کار نوعی بی‌احترامی تلقی می‌شود و برداشتن اعضای بدن یک مسلمان نوعی بی احترامی نسبت به این مسلمان است. البته در این زمینه نقدهای فراوانی هم مطرح شده که آیا این موضوع واقعا بی احترامی است یانه.
وی افزود: مسئله بعد این است که در فقه شیعه مطرح شده که وقتی شخصی مرد، بدن، اعضا و اجزای میت باید دفن شود و اگر بخواهیم اعضای بدن کسی که فوت می‌کند را جدا کنیم، مستلزم گذشت زمان است و وجوب دفن میت برابر با وجوب دفن اعضای میت است که یک تکلیف و واجب کفایی است و باید همه اعضا باهم دفن شوند.
پیوند عضو با تمام مشکلاتی که نام برده شد، اشکالی ندارد
مرتضوی اظهار کرد: مسئله مهم بعدی که مورد بحث ماست، این است که فقها گفته‌اند پیوند عضو با تمام مشکلاتی که نام برده شد، اشکالی ندارد در صورتی که ضرورتی برای اهدای عضو یا بافت وجود داشته باشد. این ضرورت را فقها به این صورت معنی کردند که حیات یا زندگی شخص دیگری متوقف بر پیوند عضو باشد، برای مثال اگر قلب یا کبد به بیماری پیوند نخورد شخص می‌میرد. در فقه از این اعضا با عنوان اعضای رئیسیه نام برده می‌شود، زیرا حیات به آنها بستگی دارد و بنابراین پیرامون اعضای مهم مانند قلب، کبد و... فقها اجازه پیوند داده‌اند، زیرا ضرورتی به نام حیات مطرح است.
وی افزود: اعضایی هم وجود دارند که حیات متوقف بر آنها نیست، اما تاثیر فراوانی بر زندگی انسان دارند مانند قرنیه چشم، پوست و...، به این معنی که اگر به کسی قرنیه چشم پیوند نخورد، نمی‌میرد اما باید با مشکلات و مشقت‌های فراوان، عمری از نابینایی رنج ببرد.
مدیر هیأت اندیشه‌ورز دین، سلامت و سبک زندگی حوزه علمیه خراسان افزود: آسیب‌دیدگی‌های پوستی در 80درصد موارد منجر به خطر جانی می‌شود و باید برای زنده ماندن فرد پوست به بیمار تزریق شود. سوال این است که آیا در مواردی که حیات شخص متوقف بر پیوند عضو نیست، اما انجام دادن این پیوند زندگی شخصی را نجات می‌دهد تا با راحتی و مشقت کمتری باشد، آیا در کتب شیعه و بیان فقها چنین پیوندی ضرورت دارد یانه؟ به تعبیری دیگر آیا ضرورت فقط به معنای احیای زندگی شخصی است یا می‌تواند شامل آسان کردن زندگی شخصی دیگر هم شود.
در ادامه، ابراهیم خالقی، مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اظهار کرد: اهدای عضو و پیوند اعضا نیاز جامعه است و ما در حال حاضر در وضعیتی هستیم که پیوند یک مسئله خیلی ضروری در جامعه ماست.
وی ادامه داد: حدود 25هزار بیمار نیازمند دریافت عضو در کشور داریم که هر 10 دقیقه یک نفر به این لیست افزوده می‌شود.
فوت 400 بیمار دیالیزی در مشهد در سال گذشته
خالقی با بیان اینکه متاسفانه روزانه 7 نفر که در لیست انتظار حضور دارند، فوت می‌شوند، عنوان کرد: در مشهد در سال گذشته از 2 هزار بیمار دیالیزی 400 نفر فوت شدند، یعنی حدود 20درصد از بیمارانی که در لیست انتظار پیوند کلیه بودند تنها در سال 97 فوت شدند، درحالی که بیماران پیوند شده‌ای که فوت شدند کمتر از 5درصد و آمار پس زدن کلیه کمتر از 7درصد است.
مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد خاطرنشان کرد: از سال 92 پیوند کبد در دانشگاه علوم پزشکی مشهد راه‌اندازی شد و تا به امروز 350 پیوند انجام شده که کمتر از 10درصد این افراد فوت شدند، درحالی که 308 نفر از افراد در لیست انتظار در سال‌های گذشته به این دلیل که کبدی به موقع به آنها نرسیده، فوت شده‌‌اند.
وی در رابطه با بیماران سوختگی گفت: در رابطه با این بیماران تا به امروز 660 بیمار سوختگی، پوست دریافت کرده و مجددا به زندگی بازگشتند. تنها در سال 98 تا به حال 230 بیمار سوختگی که درصد سوختگی آنها بالای50 درصد بوده پیوند پوست شدند که درصد مرگ و میر این افراد کمتر از 10درصد است، درحالی که مرگ و میر بیمارانی که سوختگی بالای 50درصد دارند، بالای 80 درصد است. ما می‌توانیم با پیوند پوست به این بیماران شرایطی را ایجاد کنیم که کمتر از 10درصد این بیماران فوت کنند، بنابراین اهدای عضو یک ضرورت است.
خالقی خاطرنشان کرد: در سال، 4هزار نفر دچار مرگ مغزی می‌شوند و کمتر از 1هزار نفر از این بیماران به اهدای پیوند عضو می‌پردازند درحالی که روزانه 7نفر در لیست انتظار فوت می‌کنند. در بحث فقهی این مسئله، بسیاری از افرادی که می‌خواهند برای این امر رضایت ندهند، برای خود موارد فقهی پیدا می‌کنند و استفتای خود را بیان می‌کنند.
مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد عنوان کرد: اهدای عضو از مرگ قلبی در موارد بسیار خاص انجام می‌شود و شرایط ویژه‌ای دارد. اهدای بافت در مرگ مغزی کاملا امکان‌پذیر است و در مرگ قلبی نیز می‌توان از 24 تا 72 ساعت بعد از ایست قلبی این کار را انجام داد.
انتهای پیام
