راه رسیدن به یقین چیست

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه گذشته، اول اسفندماه، در جلسه تفسیر مؤسسه بیان هدایت نور مشهد با اشاره به آیاتی از سوره سجده اظهار کرد: خداوند همان‌گونه که حجت خود را در درون انسان براساس فطرت تمام کرده در بیرون هم با حجت‌های خود مسیر را به انسان نشان داده است.

انصاری با بیان چند احتمال تفسیری در رابطه با این آیات اظهار کرد: خداوند در این بین تذکری به پیامبر خود داده، یک احتمال این است که شیخ طوسی معنا می‌کند: «پیامبر تردید نکن که موسی را با خصوصیاتش دیدار خواهی کرد»، احتمال دیگر آنکه «تردید مکن آنچه موسی با آن برخورد کرده و در مواجهه با بنی‌اسرائیل متحمل شد، تو نیز با آن مواجه خواهیم شد.»

صاحب تفسیر مشکاة تصریح کرد: یک احتمال دیگر این است که «ای پیامبر تو نیز وحی الهی را دریافت خواهید کرد»، از آنجا که در بسیاری از موارد قرآنی «لقاء» به معنای حضور در پیشگاه الهی معنا می‌شود، ممکن است در این آیه نیز ضمیر به حضرت پروردگار بازگردد.

امام، هادی بی‌نقص و کاستی

وی با تفسیری از آیه ۲۳ سوره سجده ادامه داد: خداوند می‌فرماید: «ما موسی را امام هدایت برای بنی‌اسرائیل قرار دادیم» و هیچ کم و کاستی در وجود این هادی قرار ندارد، در آیه بعد نیز این چنین آمده که ما از بنی‌اسرائیل امامانی را قرار دادیم که به امر ما هدایتگری کنند و دلیلش این بود که آن امامان صبوری کرده و به ایمان مستحکمی دست یافته بودند.

انصاری افزود: اولین رابطه خدا با انسان پس از خلقت، هدایت است، خداوند تمام امکانات لازم را متناسب با ساختار به پدیده‌های خلقت داده و آنان را تکامل داده است، اما انسان چون هدف بالاتری دارد سهم‌بری او در هدایت نیز بیشتر است.

این مفسر قرآن با بیان معانی لغوی و اصطلاحی کلمه «امام» اظهار کرد: «امام» در لغت به معنی جلودار است و در طول تاریخ اکثر انسان‌ها پیرو بوده‌اند، مسیر انسان‌ها را جلوداران تعیین کرده‌اند و چه تلخ و چه شیرین، این حکایت جامعه بشر است. یکسری از این جلوداران خادمان بشریت بودند و پیشوایان سعادت برای بشر شدند ما گروهی هم بشریت را به سمت سقوط و نکبت‌ها بردند، در سنت‌های الهی این سنت به صورت اکمال وجود دارد که انسان‌ها نیازمند الگو هستند، آنان باید شیوه عمل کردن و اخلاق را ببینند و الگوی عینی و عملی داشته باشند.

امام، تراز عمارت وجود انسان

انصاری با اشاره اینکه پیامبران اسوه‌های الهی برای بشریت هستند، بیان کرد: «امام» ترازی است که اجازه نمی‌دهد عمارت وجود انسان رو به کجی برود، معنای دیگری که برای «امام» در نظر گرفته می شود به معنای نسخه اولیه هر چیز است در واقع «امام» به معنای نسخه اصلی انسان در زمین عنوان می‌شود.

وی اظهار کرد: در قرآن کلمه «امام» با بار معنایی در سطوح مختلف مطرح می‌شود، «امام» گاهی به معنای خاص خود در قرآن موردنظر است و حضرت موسی(ع) نیز همان مقام شامخ را دارد.

انصاری با بیان سه نکته تفسیری ادامه داد: اولین نکته آن است که امامت منصبی براساس انتخاب انسان‌ها نیست، بلکه انتصابی از سوی پروردگار است، نکته دیگر آنکه این تمام وجود این امامان جلوه صفت هادی پروردگار است و در زندگی آنان هیچ انگیزه دیگری وجود ندارد، نکته سوم اینکه هدایت این امامان هدایت و امر الهی است.

معلمان هدایت بشر

صاحب تفسیر مشکاة با توضیح دو نوع هدایت تکوینی و تشریعی گفت: یک نوع از هدایت راه را به انسان نشان می‌دهد، اما یک نوع هدایت هم هست که دست انسان را گرفته و به مقصد می‌رساند و این عمل، هدایت است، امامان و معلمان هدایت بشر را جدای از نشان دادن راه، انسان را به مقصد می‌رسانند.

انصاری اضافه کرد: خداوند می‌فرماید: «ما امامان بنی‌اسرائیل را به دلیل صبر و یقین انتخاب کردیم»، اگر انسانی به یقین چیزی نرسد، اثری از آن بر جانش نمی‌نشیند، اگر کسی به یقین رسید سخن و وجود او سراسر نفوذ می‌شود، البته اگر کسی بخواهد به یقین برسد سختی‌ها و مخالفاتی در برون و درون برای او پیش می‌آید.

این مفسر قرآن گفت: مهمترین عامل در مسیر رسیدن به یقین، صبر و استقامت و شکیبایی است، اگر کسی بخواهد به امامان خود برسد، راه آن کسب یقین و صبوری است و ثبات در ایمان و شکیبایی در مسیر حرکت باعث این امر می‌شود.