سعدی شیرازی؛ شاعر بی‌همتا در غزل عاشقانه، مثنوی اخلاقی و نثر فنی است

خدابخش اسداللهی، عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی در گفتگو با ایکنا از اردبیل، گفت: سعدی شیرازی شاعر و نویسنده پُر آوازه فارسی زبان قرن هفتم هجری قمری، در ایران و جهان اهمیت فراوانی دارد که شایسته بحث و بررسی و تحقیق پُردامنه‌ای است، شاعر بی همتا در غزل عاشقانه، مثنوی اخلاقی و نثر فنی همیشه یک انسان معاصر باقی می‌ماند.
وی با اشاره به جنبه ساده نویسی سعدی در گلستان، افزود: نثر فارسی، چه در زمان سعدی و چه پیش از آن در دو سبک نگارش رایج بود، یکی سبک نثر مرسل که روشی برای نوشتن کتب علمی و صوفیانه است و دیگری سبک نثر فنی که به تزئین‌های گوناگون آراسته است.
اسدالهی بیان کرد: گلستان، اوج آمیزش سبک نثر مرسل موزون خواجه عبدالله انصاری و نثر فنی حمیدالدین بلخی است، اما هیچگاه در مقام تقلید از هیچکدام از آن‌ها برنیامده است، بلکه ضمن توجه به شیوه موزون‌گوییِ صوفیانه و همچنین علاقهمندی به شیوه مقامه‌نویسی، گلستان را با تازگی سخن، نوآفرینی و مهارت خاص خود به وجود آورده است.
وی خاطر نشان کرد: ساده‌نویسی به معنی خودداری کردن از استعمال جمله‌های طولانی، کلمه‌های نامأنوس، لغات خارجی و بیان مطلب به صورت روان و روشن است.
عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، افزود: سادگی و روشنی بیان، گلستان را سرمشق بلاغت فارسی کرده است.
اسدالهی تصریح کرد: جمله‌های قصار از ویژگی‌های نثر گلستان است که اغلب بر اثر اختصار، روانی، انتخاب الفاظ آسان، شمول و ... امروزه، به صورت امثلهی سایر زبانزدِ خاص و عام است.
وی گفت: در گلستان، لغات بیگانه اعم از واژگان عربی مهجور و واژه‌های مرسوم مغولی دیده نمی‌شود در حالیکه واژگانِ عربی و مغولی در نثر قرن هفتم به وفور دیده میشود و در برخی از رسائل خود سعدی هم وارد شده است. میتوان گفت که این امر، خرق عادت سعدی را در نثرنویسی قرن‌های ششم و هفتم نشان می‌دهد.
عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه محقق اردبیلی، اظهار کرد: ساده‌نویسی، بیش از آنکه به لفظ، قالب کلمات و عبارات مربوط باشد، به معنی و مفهوم ارتباط دارد، بدین معنی که باید مضامین نوشته‌های ما آنگونه ماهرانه و با لطف و دقّت و ظرافت ترتیب یابد که به آسانی قابل فهم باشد، در گلستان نیز معنی در عین آنکه با الفاظ برگزیده بیان می‌شود، روشن و رساست و هیچگاه معنی در آن فدای لفظ نمی‌شود.
اسدالهی تأکید کرد: سادگی نثر سعدی حتّی به حوزه عرفان نیز می‌رسد، در گلستان، عالی‌ترین مباحث توحیدی و عرفانی به صورت ساده، صریح و دور از هرگونه پیچیدگی طوری مطرح میشود که در عین اینکه این اندیشه پی بردن به راز هستی و سرچشمه وجود فراتر از حدّ و اندازه‌های بسیاری از عارفان و حکیمان است، حتی برای افراد عادی و کم‌سالان هم قابل فهم است.