کمک‌های روانشناختی قرآن

مریم قاسمی کرانی، حافظ کل قرآن کریم و مربی حفظ و تدبر در شهرستان فارسان در گفت‌وگو با ایکنا از چهارمحال‌وبختیاری، با اشاره به اینکه تا پیش از ورود به دانشگاه حافظ ۴ جزء قرآن بود، اظهار کرد: سال اول ورودم به دانشگاه قم در سال 83، در دوره یکساله حفظ قرآن کریم که از سوی مؤسسه قرآن و نهج‌البلاغه که در خوابگاه‌های این دانشگاه برگزار می‌شد شرکت کردم و توانستم در طی یک سال به حفظ کل نائل شوم.

وی ادامه داد: پس از اتمام تحصیلات در رشته ریاضی به فارسان برگشتم و ضمن برگزاری کلاس‌های حفظ قرآن برای کودکان و نوجوانان، در طی سال‌های ۸۸ و ۸۹ در چندین دوره قرآنی از جمله دوره تدبر در قرآن کریم و دوره تربیت داور را با اساتید مطرح کشوری در تهران را گذراندم و به عنوان مربی تدبر و داور مسابقات نیز به فعالیت مشغول هستم.

قاسمی با اشاره به تاسیس کانون قرآن و نهج‌البلاغه با مجوز اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در فارسان، گفت: مدتی در این کانون به آموزش قرآن به کودکان و نوجوانان می‌پرداختم و پس از پایان کار این کانون، به تازگی مجوز موسسه قرآنی راسخون فارسان را از اداره تبلیغات اسلامی اخذ کرده‌ایم که فعالیت‌های قرآنی در این موسسه ادامه خواهد یافت.

این مدرس قرآن کریم با اشاره به فعالیت‌هایش در ساحت‌های گوناگون آموزش قرآن، تصریح کرد: به عنوان مربی حفظ، تدبر و روانشناسی قرآن کریم در ادارات گوناگون و نیز مدارس متعدد شهرستان‌های شهرکرد و فارسان به تدریس می‌پردازم. همچنین مسابقات متعددی را در سطح استان داوری کرده‌ام.

قاسمی در خصوص رتبه‌های کسب شده در مسابقات قرآن کریم، گفت: تا پیش از سال ۸۸، در مسابقات سراسری و ادارات مختلف شرکت کرده‌ و مقام‌های استانی فراوانی دارم که کسب چند دوره مقام اول استان رشته حفظ کل در مسابقات اوقاف از سال ۸۶ تا ۸۸، از جمله این رتبه‌ها است. البته فعالیت بنده بیشتر در قالب داوری مسابقات گوناگون بوده است.

این مربی حفظ قرآن کریم بیان کرد: شاگردانم در حال حاضر تا جزء ۲۵ قرآن پیشرفت دارند، البته هستند قرآن‌آموزانی که در جزء‌های پایین‌تر مشغول حفظ هستند.

قاسمی که در رشته روانشناسی در دانشگاه پیام نور مشغول تحصیل است با اشاره به برگزاری کلاس‌های روانشناسی تربیت قرآنی فرزندان و همسرداری قرآنی در فارسان، گفت: با مطالعه و پژوهش تفسیر قرآن کریم و کتاب‌های مفید در زمینه تدبر و نیز مباحث روانشناسی محتوای این کلاس‌ها را تدوین می‌کنم و به شاگردان ارائه می‌دهم. در واقع در این کلاس‌ها تلاش می‌شود مشکلات روانشناختی مردم از طریق قرآن و با مراجعه به این نسخه شفابخش حل شود.

کمک‌های روانشناختی قرآن به حل مشکلات

وی با آوردن یک نمونه از کمک روانشناختی قرآن به حل مشکلات، به مضمون آیه ۱۲۸ سوره مبارکه نسا اشاره و تصریح کرد: در کلاس‌هایم این آیه را موضوع قرار می‌دهم که خداوند به زنانی که از پیش آمدن اختلاف با همسر بیم دارند می‌فرماید که شح نفس، یعنی حرص و بخل در ذات آدمی موجود است لذا به همسران می‌فرماید که «وَإِنْ تُحْسِنُوا وَتَتَّقُوا فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرًا»، در این موارد احسان و نیکی کنید و به‌خاطر ترس از حدا و آرامش خانواده از طرف مقابل درگذرید.

قاسمی تاکید کرد: در ادامه به این آیه از سوره مبارکه تغابن اشاره می‌کنم که خداوند می‌فرماید «وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ»، یعنی کسی که از لئامت نفس خود در امان بماند رستگار خوهند شد. کرامت انسانی اقتضا می‌کند که بدی‌های اطرافیان با خوبی‌ها پاسخ داده شود، گذشت، صبر، بخشش و ... صفات متعالی انسانی هستند لذا به همسرانی که دچار اختلاف می‌شوند باید توصیه کرد که به دلیل حفظ امنیت روانی خانواده باید در موقع اختلافات بر اساس صفات متعالی انسانی رفتار کنند و برای قرار گرفتن در زمره بندگان خاص خدا، از تنش و اختلاف در خانواده بپرهیزند. با مراجعه به قرآن کریم می‌توان محتوای غنی و کاربردی برای علاقمندان ارائه داد.

درسی از تربیت قرآنی فرزند

این حافظ کل قرآن با آوردن نمونه‌ای از مباحث روانشناسی در زمینه تربیت قرآنی فرزندان، گفت: در حدیثی از امام رضا(ع) داریم که به مادری که از فرزندش عاصی بود توصیه کردند برای مدت کوتاهی با او قهر باش. در تفسیر روانشناختی این حدیث باید گفت که در برابر کودک یا نوجوان سرکش معمولا دو عکس‌العمل وجود دارد، اول رفتار تند همراه با دعوا و حتی کتک زدن که که خاطره‌ای تلخ در ذهن کودک بر جا می‌گذارد و چون کودک تلاش دارد این خاطره را فراموش کند، به اشتباه عملش فکر نکرده و به لحاظ تربیتی نه تنها تاثیر مثبتی ندارد بلکه ویران‌کننده است.

قاسمی ادامه داد: رفتار دوم والدین در قبال عصیان و سرکشی فرزند، رفتارهای تربیتی و آموزنده است که توصیه امام رضا(ع) بسیار کاربردی است، البته باید توجه داشت که قهر کردن برای کودک یا نوجوانی کارساز است که از محبت پدر و مادر سیراب باشد و وقتی سلب شد، جای خالی این محبت را احساس کند.

وی تاکید کرد: در صورتی که فرزند جای خالی محبت و توجه والدین را با انجام کاری اشتباه احساس کرد، کم‌کم به اشتباه خود پی می‌برد و به کار خود فکر می‌کند، در چنین وضعیتی می‌توان به اثرات مثبت تربیتی امیدوار بود چرا که فرزندی سالم و منطقی خواهیم داشت. حال آنکه حاصل دعوا و خشونت والدین با فرزندان، تربیت فرزندی غیر منطقی است که به مشکلات فکر نمی‌کند و همواره از موقعیت‌ها فراری است.

به کاربرد قرآن در روانشناسی توجه نشده است

قاسمی در پاسخ به این پرسش که آیا به کاربرد قرآن کریم در روانشناسی توجه شده است یا خیر، گفت: کتاب‌های روانشناسی کاربردی با نگاه قرآنی و با سبک تدبر در قرآن به ندرت وجود دارد. در واقع تدبر امکان استخراج مبانی کاربردی قرآن و پیاده‌سازی آن در زندگی را فراهم می‌کند، لذا توجه به این مقوله بسیار مهم است.

این مدرس قرآن تصریح کرد: کتاب‌هایی که در این زمینه وجود دارد بسیار کلی و تیتروار است، حال آنکه پرداختن کلی به آیات راهگشای نیست، هر کدام از آیات قرآن کریم دنیایی از حکمت و معرفت هستند و از طریق سبک تدبری می‌توان به جزئیات پی برد.

مدرس دوره‌های تدبر در قرآن بیان کرد: معمولا در کلاس‌هایم مباحث تدبری را با مراجعه به تفسیر قرآن و احادیث و روایات تنوع و غنا می‌بخشم که خوشبختانه بازخورد بسیار خوبی دارد.

قاسمی در خصوص تاثیرات انس با قرآن در زندگی خود، گفت: مهم‌ترین تغییر، رسیدن به آرامش و صبر پیشه کردن در موقعیت‌های مختلف زندگی است. قرآن کریم درون انسان را غنی می‌کند، به زندگی هدف می‌بخشد، مشکلات را قابل تحمل می‌کند، سبب برکت بخشیدن به وقت و کارها می‌شود، ذهن را متمرکز، جهت‌دار و هدفمند می‌کند و سبب استغنای فکری می‌شود که این آثار را به عینه در زندگی شاهد هستم. ضمن اینکه در امر تربیت فرزندان و همسرداری، قرآن بهترین و برترین مشاورم بوده است.

این حافظ کل قرآن کریم گفت: آیه اول سوره مبارکه ملک «تَبَارَکَ الَّذِی بِیَدِهِ الْمُلْکُ وَهُوَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» را بسیار تکرار می‌کنم و مصادیق فراوان آن‌را در زندگی، طبیعت، زمین و آسمان و... ساری و جاری می‌بینم. باید دانست که خداوند بر خیر و شر ما آگاه است چرا که تمام امور در ذیل قدرت الهی قرار دارد و فقط خداست که مایه خیر و برکت و بارش و رحمت است.

قاسمی با بیان اینکه قرآن کریم کتابی مانند سایر کتاب‌ها نیست، ادامه داد: نباید به چشم یک شیء بی‌جان به قرآن کریم نگریست چرا که قرآن از زبان خدا سخن می‌گوید، راه را نشان می‌دهد، هدایتگر است، درمان همه دردها را در خود دارد و نسخه شفابخش آسمانی است.

وی تاکید گفت: قرآن کریم یک دانشمند نایاب است که در هر خانه حضور دارد و هر فرد برای حل مشکلاتش در زمینه‌های مختلف مانند تربیت نفس، تربیت فرزند، همسرداری و ... می‌تواند به او مراجعه کند و پاسخ بگیرد.