ترویج ساده‌زیستی از سوی سینما و تلویزیون/ 3
آتش‌زر: نگاه تلویزیون به روزی حلال سطحی است/ مسابقات تلویزیونی مروج درآمد‌های فانتزی هستند
حجت‌الاسلام والمسلمین علی آتش‌زر معتقد است؛ نگاه آثار نمایشی تلویزیون به روزی حلال غالباً به ساختار‌های سطحی و تکراری خلاصه شده است.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی آتش‌زر، کارشناس رسانه در گفت‌‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه نگاه سیما به رزق حلال در سطح خلاصه شده است، اظهار کرد: تلویزیون عموماً در قالب برنامه‌های ترکیبی، نشست‌های تلویزیونی و سخنرانی‌ها به موضوع روزی حلال توجه می‌کند. در آثار نمایشی نیز چند سریال را به یاد دارم که در ایام ماه رمضان پخش می‌شد و در آنها رزق حلال مدنظر بود، ولی نگاه آنها به روزی حلال غالباً در ساختار‌های سطحی و تکراری خلاصه شده است. ساختار کلی تلویزیون در راستای روزی حلال قدم برنمی‌دارد. برای همین، در معدود آثاری که دربرگیرنده چنین موضوعی هستند پرداختی شعاری جاری است.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه خلاصه کردن حرام‌خواری در مواردی چون حاجی بازاری‌ها، منحرف کردن ذهن مخاطبان است، گفت: وقتی در تلویزیون مسابقات مختلفی برگزار می‌شود که تماشاچیان و بینندگان را به دنبال درآمد‌های فانتزی و خیالی سوق می‌دهد چه انتظاری دارید که این رسانه بیاید و روایتگر رزق حلال واقعی باشد؟ این مسابقات که عمدتاً از سوی بنگاه‌هایی هدایت می‌شوند تنها به فکر سودآوری خود هستند. به همین سبب، سؤالاتی که در این مسابقات مطرح می‌شود شکلی زرد دارد. در فقه اسلامی نکته‌ای وجود دارد که اصل به باطل حرام است. بر این مبنا در مسابقات تلویزیونی چون کاری انجام نمی‌شود تا پولی مبادله شود، درآمد حاصل‌شده صحیح نیست.
منتقد آثار سینمایی و تلویزیونی با بیان اینکه نیاز است دقت در برنامه‌های رسانه ملی مدنظر قرار گیرد، تصریح کرد: واقعیت خشن اقتصادی در دنیای واقعی با درآمد‌های فانتزی، که در برنامه‌های مسابقه‌محور تلویزیون شاهد آن هستیم، تضاد دارد. پس توصیه می‌شود که از چنین برنامه‌هایی پرهیز شود.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا ترویج رزق حلال در سریال‌های نمایشی تنها در قالب ساده‌زیستی نمود پیدا می‌کند؟ توضیح داد: تأکید می‌کنم که ساده‌زیستی پیوندی بسیار نزدیک با رزق حلال دارد، ولی ممکن است در مواقعی رزق حلال ارتباط مستقیمی با ساده‌زیستی نداشته باشد.
حجت‌الاسلام آتش‌زر یادآور شد: چندی پیش با پروفسور رفیعی‌پور در قم جلسه‌ای داشتیم. وی تأکیدی ویژه بر نحوه بازنمایی وضعیت مالی در آثار نمایشی داشت. برای توضیحاتش هم فیلم «عروس» را نام برد. با وجود اینکه این فیلم را به لحاظ فنی اثری قابل‌توجه ارزیابی می‌کرد، ولی آن را آغازی برای اشرافی‌گری می‌دانست. او این موضوع را در کتابی به صورت ویژه تحلیل کرده و با تحلیل آکساسوار صحنه می‌گوید این شروع روندی است که اشرافی‌گری در آن تبلیغ می‌شود. باید بدانیم تعریف ما از روزی حلال چیست؟ آیا مال با رعایت چند قانون حقوقی و شرعی از جمله دادن مالیات و خمس و زکات حلال می‌شود؟ در حالی که در نگاه دیگری علاوه بر رعایت قوانین، توجه به زندگی همسایه نیز عاملی دیگر در حلال خواندن روزی است، زیرا ممکن نیست که فردی زندگی اشرافی داشته باشد، ولی همسایه‌اش در سختی به سر برد، آنگاه او مدعی حلال بودن مال خود باشد.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه ساده‌زیستی تابع قواعدی خاص است، اظهار کرد: باید به ساده‌زیستی از دو منظر توجه شود. اول اینکه ساده‌زیستی امری نسبی و نسبت به درجه رفاهی جامعه است. یعنی ممکن است در جامعه‌ای داشتن برخی وسایل خانه مترادف با اشرافی‌گری معنا شود و در جامعه‌ای دیگر چنین نباشد. نکته دوم اینکه یک بخش از ساده‌زیستی معطوف به حیات مادی است، اما بخشی دیگر باید معطوف به روح و روان باشد. یعنی انسانی که در عین ساده‌زیستی وابسته است شاید تابع تعریف ساده‌زیستی به معنای کامل خود نباشد. مخلص کلام، برای رسیدن به ساده‌زیستی واقعی باید با تکیه بر فقه دینی، نه فقه احکام و قانون قدم برداشت؛ خواسته‌ای که محقق کردن آن در برنامه‌های نمایشی بسیار دشوار است.
مطالب مرتبط
