اردکانی: سمیعی برای جان فرهنگ کار می‌کند/ سمیعی: داشته‌هایم عطیه الهی است

به گزارش خبرنگار ایکنا؛ مراسم نکوداشت احمد سمیعی گیلانی صبح امروز ۱۱ بهمن به مناسبت صدسالگی وی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی با حضور غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم و حجت الاسلام محمد ذبیحی رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت) برگزار شد.

غلامعلی حدادعادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این نشست با بیان اینکه استاد سمیعی یک شخصیت جهانی است، گفت: استاد سمیعی تجربه‌های مدیریتی گوناگونی دارد و کار خود را با کارمندی در راه‌آهن آغاز کرد و این نکته جالبی است که جوانان به آن توجه کنند. زیرا بسیاری از آن‌ها نمی‌توانند کار مرتبط با رشته خود را بیابند، اما باید بدانند که در نهایت جوهر وجودی آدم‌ها تعیین‌کننده است.

وی افزود: در دورانی که روشنفکران و دانشگاهیان به شدت درگیر مسائل سیاسی بودند، وی نیز همین طور بود. در سال ۱۳۵۰ در مؤسسه فرانکلین خدمتشان رسیدم، آنجا مانند جزیره‌ای بود که افراد را از جا‌های مختلف جمع کرده بودند. استاد سمیعی نیز آنجا بود و فعالیت برای ایشان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی گسترده‌تر شد و همه دست نیاز به سوی استاد دراز کردند. در مرکز نشر دانشگاهی و فرهنگستان زبان فارسی منشأ خیر و سردبیری نامه فرهنگستان را عهده‌دار بود.

حدادعادل ادامه داد: استاد سمیعی در بنیاد دایرةالمعارف اسلامی نیز راهگشای ویراستاری دانشنامه بود. فهرست مؤسساتی که وی در آن‌ها تدریس کرده و یا همکاری داشته، فهرست بلندبالایی است و خوشحالم که جایگاه ایشان برای جامعه ما روشن شده است.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه بیان کرد: علاقه‌مندان به زبان و ادب فارسی با خواندن آثار تألیفی و ترجمه‌ای استاد سمیعی دو نکته مهم را می‌آموزند، یکی موضوع و محتوای مقالات و ترجمه‌هاست و دوم درست‌نویسی و زیبانویسی را می‌آموزند یعنی هم محتوا و هم شیوه را فرامی‌گیرند. آنچه با شنیدن نام استاد سمیعی به ذهن خطور می‌کند سهم ایشان در نهادینه کردن ویراستاری در ایران است. امروز ویراستاری لازمه کار نشر و تألیف است، اما پنجاه سال پیش امری غریب بود و اگر امروز در نهاد‌های انتشاراتی صحبت از ویراستاری می‌شود و به خوبی جاافتاده است، نتیجه تلاش ایشان است.

وی در پایان درباره نثر نوشتاری استاد سمیعی گفت: نثر فارسی وی، محکم، روان، شیرین، با ظرافت خاص و دلنشین است و یکی از نثر‌های نمونه و پخته زبان فارسی محسوب می‌شود.

حجت الاسلام محمد ذبیحی، رئیس سازمان سمت در سخنان کوتاهی چند روایت از کتاب‌های دینی درباره ماندگاری و اثرگذاری اشاره کرد و گفت: افرادی مانند استاد سمیعی که خدمت می‌کنند و عزت می‌آفرینند ماندگار می‌شوند. ما افتخار می‌کنیم که کتاب وی در سازمان سمت مانند لؤلؤیی می‌درخشد و بیشترین چاپ را به خود دیده است.

کار سمیعی برای جان فرهنگ

رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در ادامه این نشست با اشاره به آغاز صدمین سالگرد تولد استاد سمیعی گفت: در حال حاضر مسئله و پرسش بزرگ درباره انسان این است که انسان کیست و چیست؟ کسی که به این مطلب خیلی اندیشیده، ارسطو است. ما می‌گوئیم انسان، حیوان ناطق است و می‌دانیم ارسطو هیچ وقت در این باره بحث نکرده است.

وی افزود: انسان موجودی نیست که در گوشه‌ای نشسته باشد و به جا و مکان خاصی محدود شود و به خاطر این ویژگی است که نمی‌توان معنایی خاصی از انسان ارائه کرد. عظمت انسان در قرآن هم پیداست و با تعابیر مختلفی بیان شده است.

داوری اردکانی ادامه داد: صحبت کردن درباره این که سمیعی که بوده و چه کرده و درس داده و کتاب نوشته، ساده است، اما باید بگوییم او کتاب خوب نوشته و آثارش جوهر دارند به همین دلیل ماندگار می‌شوند.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه تهران در ادامه بیان کرد: او بدون تعلق‌خاطر به جهان، بدون توقع و طمع به مال و جاه، آزاد زیسته است. آزاد برای علم و آزاد برای یگانه شدن با فرهنگ، چنان که روح و جان او پشتوانه جسمش بوده، عمرش را طولانی کرده و زندگی و زیست او کارش بوده و اثری از جان خود در فرهنگ گذاشته است. چیستی هر انسانی، در کار اوست، همه کار می‌کنند که مزدی بگیرند، ایرادی هم ندارد اما سمیعی برای جان فرهنگ کار می‌کند.

داوری اردکانی با اشاره به اهمیت جایگاه سمیعی در مراکز علمی کشور گفت: او هر جا نباشد، خواه فرهنگستان زبان و ادب فارسی، خواه بنیاد دانشنامه بزرگ جهان اسلام، خواه انتشارات سمت و تدوین کتب علوم انسانی (سمت) و ... جای خالی او پررنگ خواهد بود.

انتقال تجربه سیاسی به عرصه فرهنگ

در بخش دیگری از این نشست حسین معصومی همدانی از شاگردان استاد سمیعی گفت: من این سعادت را داشتم که در مدت چهار دهه از محضر استاد سمیعی گیلانی استفاده کنم. استاد با وجود یک قرن زندگی و عمر پرفراز و نشیب، باز هم دست از علم و دانش برنداشته و همواره در حال فراگیری است. وی در دوران پرحادثه‌ای زندگی کرده و این حادثه‌ها را نه تنها به چشم دیده بلکه در بسیاری از آن‌ها شرکت هم کرده است.

وی افزود: وی مانند بسیاری از هم‌نسلان خود در عرصه سیاست بود اما تجربه فعالیت‌های سیاسی و انگیزه اصلی خود را به حوزه فرهنگ منتقل کرد و در این عرصه به گونه‌ای کار کرد تا ویژگی قرنی را که در آن زندگی کرده، در آثارش منعکس شود.

معصومی همدانی ادامه داد: با وجود سن بالای استاد سمیعی و مشغله‌های فراوان، رمان و یا داستان جدیدی نبوده که منتشر شود و از چشم او دور بماند. همچنین او دوست دارد با جوان‌ها کار کند. حتی جوانانی را که کار خاصی نکرده‌اند، اما در وجودشان بار علمی دیده می‌شود.

این مدرس دانشگاه در پایان گفت: وی از بنیانگذاران ویرایش در ایران است. ویرایش با استاد سمیعی تغییر نقش داد و عمده کار ویراستاران پیش از وی مقایسه متن‌های ترجمه شده با اصل متن بود و مجموعه سخن پارسی از دستاورد‌های مهم وی است.

محمود شالویی مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در سخنان کوتاهی گفت: استاد سمیعی توانسته با ذوق و عقل سلیم به اضافه طبع لطیفی که داشته، به واژه‌ها و کلمات زیبایی ببخشد و آن‌ها را به شکلی در خور ارائه کند تا کسی که می‌خواند شیفته آن‌ها شود. در کنار اینکه یک عالم است یک هنرمند هم هست که توانسته این همه زیبایی بیافریند و مفهوم کتاب و عبارت را شنیدنی‌تر و خواندنی‌تر کند.

سمیعی؛ قهرمان فرهنگ

جعفر شجاع کیهانی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بخش دیگری از این نشست استاد سمیعی را قهرمان فرهنگ خواند و بیان کرد: فضل و اشراف او به متون ادب فارسی، قلم و ویرایش استادانه، نثر خوش‌آهنگ و یا ترجمه خوشخوان آثارش همگی از ویژگی‌های مهم استاد سمیعی است و این همه را استادان و آشنایان و علاقه‌مندان زبان فارسی می‌دانند.

وی افزود: نخست شوق استاد در تحصیل آموزه‌ها و تحقیقات جدید است و زندگی در لحظه مرام حقیقی اوست و به قول استاد آدمی باید بیاموزد و ورودی اطلاعات داشته باشد تا اظهار نظرش تکرار و ملال‌آور نباشد. منطق و اصول ذهنی در مواجهه با مسائل علمی و اجتماعی منسجم و از حاشیه‌پردازی به دور بوده است.

شجاع کیهانی ادامه داد: پرهیز از تفاخر فضلایی از ویژگی‌های عمده وی است. ذهن اندیشه‌ورز استاد با جهان فکری و پهناور او دستمایه‌ای قوی است. استاد سمیعی کنشگری منتقد است و به معیار‌های اصیل سخت پایبند و هر جا ضوابط اخلاقی مورد نظر بوده، قلم استاد تند و تیز بر کاغذ لغزیده است که قلم وی را می‌توان در یادداشت‌های سردبیر نشر دانش دید.

در پایان هومن عباسپور نائب رئیس انجمن صنفی ویراستاران پیام گلی امامی، رئیس انجمن ویراستاران را قرائت کرد.

احمد سمیعی گیلانی سخنران پایانی این نشست گفت: خداوند مرا از عاقبت غرور مصون بدارد. در وصف من صحبت‌هایی شد که متشکرم. اما اجازه دهید خودم هم خودم را معرفی کنم. من همیشه اخذکننده و انتقال‌دهنده خوبی بودم، اما خلاقیت نداشتم و این خلاقیت جسته و گریخته بوده است، در علم و دانش هم سهمی نداشته‌ام.

وی افزود: غرور، صفت مردمان حقیر است. آن‌هایی که به فرودست نگاه می‌کنند نه بالادست. وقتی به فارابی، مولانا، سعدی، حافظ و فخر رازی نگاه می‌کنم و خودم را با آن‌ها مقایسه می‌کنم کاهی در برابر کوه هستم. نه تنها من ناچیز، بلکه بزرگان علم و دانش هم محل غرور نیستند و غرور در آن‌ها جایی ندارد برای اینکه ابتدا و انتها خداوند است. دانسته‌های ما در برابر دانسته‌های خداوند ناچیز است و آنچه گرفتیم عطیه الهی بوده و اوست که عالم شهادت و غیب است. پس احساس غرور در اینجا محلی ندارد اما هر کسی باید قدر خود را بداند.

سمیعی گیلانی ادامه داد: از عزیزانی، چون استاد ثمره، نجفی، آیتی و ... که در خدمت فرهنگ اسلام بودند یاد می‌کنم. آن‌ها کسانی هستند که به آسانی جانشینی برای آن‌ها یافت نمی‌شود و مدت درازی نیاز است و شاید هم جانشینی برای آن‌ها وجود نداشته باشد.

در پایان این مراسم لوح تقدیر و هدایایی به استاد احمد سمیعی گیلانی تقدیم شد.