مراودات علمای ادیان از افراطی‌گری‌ها و خشونت‌ها جلوگیری می‌کند

حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا رئیسیان، رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص سفر پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیک‌های جهان به عراق و دیدار ایشان با آیت‌الله سیستانی، اظهار کرد: شخصاً با توجه به نگاه تقریبی که بین ادیان و مذاهب دارم و با توجه به اینکه ارتباطات و کنفرانس‌های متعددی با مسیحیان کاتولیک داشته‌ام، چنین اتفاق و دیداری برای من بسیار خوشحال‌کننده بود، زیرا رهبری که یک میلیارد و 300 میلیون نفر از افراد جهان، طرفدار ایشان هستند و با این جایگاه و این همه پیروانی که دارد تصمیم می‌گیرد در این فضای ناامن، خطرات کرونایی و کهولت سنی که دارد به دیدار عالم و مرجع والامقام شیعه برود، حرکت ارزشمندی است.

وی بیان کرد: در واقع این دیدار مرا یاد آیه شریفه 82 سوره مائده می‌اندازد که خداوند می‌فرماید «لتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُوا وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ قَالُوا إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَ رُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ؛ نزدیک‌ترین دوستان به مؤمنان، افرادی هستند که می‌گویند ما نصاری هستیم، این به آن خاطر است که در میان آنان افرادی عالم و تارک دنیا هستند و آن‌ها اهل تکبر نیستند» که در حقیقت می‌توان این تواضع و فروتنی را در این حرکت پاپ به وضوح شاهد بود.

دیدار پاپ و آیت‌الله سیستانی در بردارنده دو پیام مهم است

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه این دیدار دو پیام مهم در پی داشت، افزود: اول اینکه جنبه اجتماعی این دیدار است؛ مسیحیانی توسط داعش متحمل رنج‌هایی شده‌اند و وی تصمیم گرفت که به عنوان پدر آن جامعه در این کشور حضور پیدا کرده و به نوعی با آن‌ها از نزدیک همدلی و همدردی کند و به آن‌ها قوت قلبی دهد. در واقع این  عمل پاپ ارزش ایشان را نشان می‌دهد، چرا که در بین این همه خطراتی که در فضای کنونی وجود دارد با مسیحیان این کشور همدردی می‌کند و باعث تسکین آلام آن‌ها می‌شود.

رئیسیان بیان کرد: پیام دیگری که این دیدار دارد انتخاب شخص آیت‌الله سیستانی است که این نیز خود نکته قابل توجهی است؛ پاپ فرانسیس، در میان سایر علما آیت‌الله سیستانی را برای دیدار خود انتخاب کرد. در حقیقت عراق کشوری قبیله‌ای است که احزاب، ادیان، مذاهب و قبایل مختلفی در این کشور زندگی می‌کنند و آیت‌الله سیستانی با سعه صدر و با آن نگاه تقریبی با وجود اینکه در صحنه سیاست حضور ندارند، اما توانستند حوادث تلخی که در این کشور رخ داده است را مدیریت کنند و به نوعی رهبر معنوی مردمان این کشور هستند که پاپ نیز تمامی این امور را مطالعه کرده بود و بر همه این اتفاقات واقف بود و بر همین اساس بود که پاپ فرانسیس درصدد شد چنین دیداری را با این عالم بزرگ شیعه ترتیب دهد.

وی ادامه داد: در این دیدار هم خطاب به پاپ گفت که شما جزئی از ما هستید و ما نیز جزئی از شما هستیم. در واقع این پیام نشان می‌دهد دو رهبری که نگاه صلح‌آمیزی دارند قطعاً پیروانشان از آن‌ها پیروی خواهند کرد و به همین دلیل می‌توان این سفر را سفر مبارکی دانست و از طرفی نیز بزرگی آیت‌الله سیستانی را به عنوان یک مرجع بزرگ شیعه که عقلانیت عجیبی در تمام مشکلاتی که وجود داشته به خرج داده و در پذیرش و استقبال پاپ به عنوان رهبر کاتولیک‌های جهان، ایشان را پذیرفت و با یکدیگر در خصوص صلح، همزیستی و نگاه به آینده در مقابل چالش‌هایی که علیه بشریت، اخلاق و انسانیت وجود دارد با یکدیگر به گفت‌وگو نشستند و دغدغه‌های خود را نیز با یکدیگر مطرح کردند.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: در حقیقت انتخاب آقای سیستانی برای این دیدار، انتخاب هوشمندانه‌ای بوده، زیرا مرجع تقلید معتدل و عاقلی است که توانسته صحنه‌های مهم عراق را مدیریت کند و از طرفی نیز این دیدار، علاوه بر اینکه نشان‌دهنده کوچکی و تحقیر ایشان نیست، بلکه عظمت شخصیت پاپ را نیز نشان می‌دهد.

رئیسیان افزود: به نظر من، دیدار این دو رهبر بزرگ مسیحیان و شیعیان هم به لحاظ سیاسی می‌تواند تأثیرات مثبتی را به همراه داشته باشد و هم به لحاظ جامعه مصیبت زده‌ای که در کشور عراق حاکم است می‌تواند التیامی بر زخم‌های این مجروحان باشد و این دو بزرگوار با این حرکت خود باعث شدند که انس و الفت در این فضا بیشتر شود که این امر نیز نشان‌دهنده عقلانیت این دو رهبر بزرگ شیعه و مسیحیان جهان است.

ما باید از اشتراکاتی که با مسیحیت داریم استفاده کنیم

وی تصریح کرد: البته که این دستور و توصیه قرآن و اهل بیت(ع) است که ما باید بر روی مشترکاتی که با یکدیگر داریم تکیه کنیم، زیرا ما جزو ادیان ابراهیمی هستیم. همچنین منش امام رضا(ع) و امام علی(ع) نشان می‌دهد که ما اهل گفت‌وگو، تعامل و همزیستی مسالمت‌آمیز با پیروان سایر ادیان ابراهیمی هستیم که در حقیقت باید از این فرصت و مشترکاتی که ما با مسیحیت و به ویژه کاتولیک‌ها داریم، استفاده شود.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: من معتقد هستم در دنیای معاصر که انسان با مشکلات و چالش‌های مختلفی از جمله اخلاق مواجه است و ادیان چه یهودی، مسیحی و چه ادیان دیگر، می‌توانند حاشیه‌های امنی را برای یکدیگر ایجاد کنند و از آن فضای آلوده فاصله بگیرند. بنابراین پیروان این ادیان باید به یکدیگر کمک کنند تا یک زندگی مسالمت‌آمیز را بر اساس معیارهای اخلاقی و انسانی داشته باشند.

افق روشن به دنبال حرکت پاپ فرانسیس

رئیسیان تصریح کرد: به عقیده من پاپ فرانسیس با حرکت خود افق رو به روشنی را ایجاد کرد که این حرکت می‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد به شرط آنکه این مسیر ادامه پیدا کند و در حقیقت این تداوم گفت‌وگوها و مراودات علمای دو دین می‌تواند از بسیاری از افراطی‌‌گری‌ها و خشونت‌ها جلوگیری کند و هنر این نیست که ما حتما باید رفتار خصمانه‌ای را با تمام افراد داشته باشیم و مدام آیه«أَشِدَّاءُ عَلَی الْکُفَّارِ» را بخوانیم و این در حالی است که دین در خصوص گفت‌وگو و تعامل با یکدیگر سفارش‌های بسیاری داشته است.

وی اضافه کرد: بنابراین مهم این نیست که ما در هر زمان و مکانی در مقابل تمام افراد با استفاده از رفتارهای خصمانه ایستادگی کنیم، بلکه مهم این است که یک شخص بتواند در موقعیت مناسب تصمیم مناسبی را بگیرد. در این دیدار هم با توجه به بحران‌های حساس کنونی، در حقیقت آیت‌الله سیستانی می‌توانستند که این دیدار را به بهانه‌های مختلفی نپذیرند، اما با این وجود از این ملاقات استقبال کردند که این امر نشان‌دهنده عقلانیت ایشان است و پذیرش این دیدار هر یک از این رهبران را در دید جهانیان بزرگ کرده و افرادی که انسان‌های عاقلی هستند این نگاه را نسبت به این ملاقات خواهند داشت.

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: این ملاقات اینگونه جلوه داد که در عالم اسلامی و در بین همه مراجع، افرادی هستند که می‌توان با آن‌ها گفت‌وگو کرد و در خصوص تصمیمات مهم، مسائل منطقه و جهان تصمیمات خوبی اتخاذ کرد که این می‌تواند پیام خوب این دیدار باشد.

توجه به جنبه گفت‌وگویی امام رضا(ع) در رسانه‌ها کمرنگ است

رئیسیان اظهار کرد: اینکه بیاییم امام رضا(ع) را به عنوان امام رئوف و مهربانی‌ها و توصیفات دیگر برای دیگران معرفی کنیم، بسیار خوب است، اما به جنبه گفتار امام رضا(ع) نیز باید توجه بیشتری داده شود و این در حالی است که این امر در رسانه‌ها کمرنگ است و در حالی‌که این مهم می‌تواند در عصر حاضر تأثیرگذار باشد و با این فضایی که علیه پیروان ادیان اهل تسنن، اهل تشیع و پیروان سایر ادیان الهی وجود دارد، این تعالیم از سوی رسانه‌هایی مانند صدا و سیما مورد توجه قرار نمی‌گیرد.

وی تصریح کرد: در واقع باید دقت داشت که دنیا و ادبیات امروز دچار تغییر و تحولاتی شده است و ما باید بتوانیم در این فضا از پیشینه ارزشمندی که ائمه(ع) در خصوص گفت‌وگو داشته‌اند استفاده کنیم و  جنبه رحمانی دین را نیز به دیگران نشان دهیم و در این راستا باید گام بردایم و تنها با رفتارهای خصمانه خود در این مسیر حرکت نکنیم که متأسفانه همین بی‌توجهی به چنین مقوله مهمی از جمله مشکلات ما محسوب می‌شود، زیرا برخی از افراد بر این باور هستند که تنها باید با استفاده از سلاح‌های مختلف و رفتارهای نامناسب این مشکلات را حل کرد، اما ما باید با سایر ادیان، رفتار و تعامل داشته باشیم و این دیپلماسی گفت‌وگو می‌تواند در دیپلماسی سیاست و حل مشکلاتی که در عرصه سیاست وجود دارد کمک شایانی کند.

امید است که این حرکت مستمر باشد

رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد تأکید کرد: به نظر من این دو رهبر بزرگوار طبق برنامه حساب شده‌ای این کار را انجام دادند و این فرصت را هر دو رهبر برای خودشان فراهم کردند. امیدواریم که این حرکت مستمر باشد و این پیام به همه آزادی‌خواهان و همه افرادی که به دنبال صلح و امنیت هستند ابلاغ شود. همچنین می‌توان از این دیپلماسی گفت‌وگو، مدارا و هم‌زیستی‌ مسالمت‌آمیز استفاده کرد، چرا که این‌ها نکات محوری در عصر حاضر هستند که ما نیز در این میان می‌توانیم به راحتی طرف مقابل را متوجه این امر کنیم که دین اسلام، دین گفت‌وگو است.

رئیسیان تصریح کرد: با وجود اینکه مهد گفت‌وگو خراسان است، اما با توجه به شرایطی که در حال حاضر بر جامعه حاکم است انتظار نمی‌رود که چنین دیدارها و ارتباطاتی را در مشهد داشته باشیم. همواره با وجود اینکه در حافظه تاریخی مشهد این گفت‌وگو و تعامل وجود دارد و این شهر از پتانسیل‌های لازمی در این راستا برخوردار است، اما متأسفانه این پتانسیل‌های بالقوه به پتانسیل‌های بالفعل تبدیل نمی‌شود.