دوفصلنامه مطالعات دین‌پژوهی در ایستگاه 8

به گزارش ایکنا، در این شماره از دوفصلنامه مطالعات دین‌پژوهی، مقالاتی با عناوین «چگونگی انتساب مکر به خداوند (تطبیق دیدگاه مفسران اشاعره و شیعه)»،‌ «جایگاه حقوقی زوجین در زندگی مشترک با توجه به رساله الحقوق»، «واکاوی فقهی جایگاه اثباتی سوگند در دعوا از دیدگاه مذاهب اربعه»،‌ «واکاوی مفهومی عفاف جنسی خانواده در فقه»، «تزاحم‌کاری و اشتغال زوجه با اذن همسر از دیدگاه فقه اهل بیت (ع) و اهل سنت» و «دستاوردهای معنوی صنعت توریسم» منتشر شده است.

چگونگی انتساب مکر به خداوند

در طلیعه نوشتار «چگونگی انتساب مکر به خداوند (تطبیق دیدگاه مفسران اشاعره و شیعه)» آمده است: بخشی از آیات قرآن کریم به عنوان پیام جاویدان خداوند برای انسان‌ها به توصیف نام‌ها و افعال خداوند اختصاص یافته است. از جمله این نام‌ها، انتساب صفت مکر به خداوند است. در مورد چگونگی انتساب این صفت به خداوند دیدگاه‌های متفاوتی مطرح شده است. گروهی معتقدند که مکر خداوند جزای ماکر است. برخی مکر الهی را استدراج دانسته و گروهی مکر الهی را برگرداندن مکر ماکر بـه خـودش یا ابطال مکر ماکر دانسته‌اند. مقاله حاضر درصدد است با تبیین معنای مکر و بیان دیدگاه اشاعره و شیعه به شناخت مختصر از چگونگی انتساب این صفت بر خداوند دست یابد. باتوجه به معنای مکر که عبارت است از تدبیر محکم و چاره اندیشی، این اسناد حقیقی است؛ زیرا اگر مکر به قصد اضرار و سوء نیت ایجاد شود، مکر سیئ و مذموم است و اگر ایجاد آن به قصد اضرار و سوء سریرت نباشد بلکه در اصل و ریشه از رحمت و عنایت، نشأت‌گرفته باشد چنان مکری، نیکو و محمود است.

جایگاه حقوقی زوجین در زندگی مشترک با توجه به رساله الحقوق

نویسنده مقاله «جایگاه حقوقی زوجین در زندگی مشترک با توجه به رساله الحقوق» در چکیده مقاله خود آورده است: خانواده اولین و مهمترین نهاد اجتماعی است که همواره بخش قابل توجهی از اشتغالات فکری انسان را تشکیل می­دهد. در دین مبین اسلام نیز خانواده جایگاه والایی دارد و اصل، پایه و اساس جامعه است. خانواده، مهمترین وسیله برای اصلاح جامعه معرفی است. بنابراین، استحکام هرچه بیشتر این نهاد مقدس، امری لازم و ضروری است و این امر مهم فقط با تلاش دو رکن اصلی این نهاد یعنی، زن و شوهر به­دست می­آید که با رعایت حقوق یکدیگر نسبت به هم می­توانند پایه این نهاد را مستحکم بنا نهاده و به پیش برند. واضح و روشن است که بی­توجهی به این حقوق (با توجه به نقش محوری و تأثیرگذار آنها در خانواده) علاوه­برآسیب­پذیرنمودن رابطه همسران می­تواند روابط سایر اعضای خانواده را آشفته کند و حتی خانواده را در معرض خطر فروپاشی قراردهد. نوشتار حاضر، حقوق زوجین از دیدگاه امام سجاد (ع) در رساله الحقوق را بررسی می­کند.

واکاوی فقهی جایگاه اثباتی سوگند در دعوا از دیدگاه مذاهب اربعه

در طلیعه نوشتار «واکاوی فقهی جایگاه اثباتی سوگند در دعوا از دیدگاه مذاهب اربعه» آمده است: نوشتار حاضر درصدد است با استناد بر روایات، جایگاه اثباتی سوگند در دعوا را بررسی کند. این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه­ای و با رویکرد تفسیری و مقارنه­ای به واکاوی ادله­های نقلی و عقلی پرداخته و مهمترین دستاورد آن، اثبات این امر است که از آنجا که اثبات به معنای ‌اقامه دلیل نزد دادرس برای اثبات ‌وجود واقعه­ای قانونی است، سوگند بنابر نظر اکثریت، جایگاه اثباتی تام ندارد و به عنوان فصل خصومت و یا تکمیل ادله محسوب می­شود. با این اختلاف که از نظر فقه امامیه، شافعی و مالکی یمین از طرق اثبات شمرده شده است، ولی احناف، احمد و پیروانش آن­را به عنوان بینه بر اثبات حق نمی­دانند و فقط فصل خصومت دانسته­اند. با این بیان که در اثبات یا نفی حق­الناس در امور مالی مفید واقع است و در اثبات یا نفی حق الله، تأثیری ندارد.

واکاوی مفهومی عفاف جنسی خانواده در فقه

نویسنده مقاله «واکاوی مفهومی عفاف جنسی خانواده در فقه» در طلیعه نوشتار خود آورده است: یکی از مسائل مهم فرهنگی در جوامع اسلامی از دیرباز تاکنون، مسئله مفهوم‌شناسی عفاف جنسی است. شناسایی هر واژه، نقش مهمی در ترتب احکام آن دارد. مهمترین نهاد اجتماعی، خانواده است که رفتار اعضای خانواده با یکدیگر، پایه‌گذار عفاف جنسی است و تأثیر زیادی در جلوگیری از انحرافات جنسی دارد. اهدف نوشتار حاضر، واکاوی مفهومی عفاف جنسی خانواده در فقه و زمینه‌سازی برای تدوین باب مستقلی در فقه با عنوان فقه عفاف است. به همین دلیل نوشتار حاضر به روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای گردآوری شده است. دستاوردهای پژوهش حاضر این است: عناوینی در فقه وجود دارد که در شناسایی مفهوم عفاف جنسی مؤثر است از جمله در آیات و روایات برخی مصادیق فردی و اجتماعی انحرافات جنسی بیان شده است و به‌وسیله‌ سیره‌ عقلا که معتقدند حفظ نظام حکومتی با حجاب و عفاف حاصل می‌شود.

همچنین به‌وسیله‌ عوامل حکومتی چون بیانات رهبری و اهتمام ایشان به گسترش حجاب و عفاف بین مردم و جامعه و قوانینی که در این باب به‌وسیله‌ کارگزاران دولتی برای تمام ارگان‌های حکومتی وضع‌شده جزء مهمترین این عناوین هستند. مهمترین راهکارهای فقهی مؤثر بر شناخت مفهوم عفاف جنسی در خانواده مواردی است از جمله: مصلحت‌سنجی زوج برمبنای اصل ولایت و قوامیت نسبت به زوجه و زن نیز براساس اصل نصح و خیرخواهی و امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند همسر خود را از گرفتاری در منجلاب انحرافات جنسی نجات دهد. درباره رفتار والدین با فرزندان بااستفاده از ولایت پدر بر فرزندان، توصیه‌های دینی در مسائل هم‌خوابگی و مسئله استیذان فرزندان، کاشف از اهتمام به زندگی عفیفانه و شناخت مفهوم عفاف در خانواده است. همچنین در مورد رفتار فرزندان به‌ویژه خواهر و برادر با یکدیگر، راهکارهای اسلام در پوشش مناسب و نگاه به یکدیگر از مصادیق بارز عفاف جنسی در خانواده است.