گام پانزدهم روزهداری؛ روزی عظیم عبادت خاشعانه طلب کنیم
روزی فقط مال دنیا نیست؛ آنهایی که فقط دنیا را از خدا طلب می‌کنند قطعاً زیانی بزرگ برای خود طلب کرده‌‌اند. روزی می‌تواند عبادت خاشعانه و شرح صدر باشد؛ اگر حقیقتاً تأمل کنیم.
به گزارش ایکنا، نیمه ماه رمضان فرا رسید و این یعنی حواسمان باشد درهای رحمت الهی هنوز باز است و اگر چه فرصت به نیمه رسیده اما می‌توان با اندوخته این 15 روز گام‌های بعدی تقویت ایمان و اعتقاد را بلند‌تر برداشت. تأمل بر دعاهای روزانه ماه رمضان می‌تواند این مسیر را برای ما روشن‌تر کند.
در دعای روز 15 رمضان از خداوند میخواهیم: «بسم الله الرحمن الرحیم ؛ اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الخاشِعین واشْرَحْ فیهِ صَدْری بإنابَةِ المُخْبتینَ بأمانِکَ یا أمانَ الخائِفین؛ خدایا روزى کن مرا در آن فرمانبردارى فروتنان وبگشا سینه‌ام در آن به بازگشت دلدادگان به امان دادنت اى امان ترسناکان».
آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح دعای روز پانزدهم ماه رمضان آورده است: اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ طاعَةَ الخاشِعین؛ برای آنکه بدانیم خاشعین چه کسانی هستند، بهتر است اول در مورد متکبرین صحبت به میان آوریم؛ چراکه خضوع و خشوع به طور کامل با تکبر و غرور تضاد دارد، به طوری که هر آنچه که در صفات متکبرین وجود دارد، ضد آن در خاشعین موجود است.
وی در ادامه برای روشن شدن این موضوع به قسمتی از سخنان حضرت علی (ع) اشاره کرده می‌گوید: حضرت فرموده‌اند: آگاه باشید زنهار، زنهار، از پیروی و فرمانبری سران و بزرگان‌تان، آنان که به اصل و حسب خود می‌نازند و خود را بالاتر از آنچه هستند می‌پندارند و کارهای نادرست را به خدا نسبت می‌دهند و نعمت‌های گسترده خدا را انکار می‌کنند، تا با خواسته‌های پروردگار مبارزه کنند و نعمت‌های او را نادیده انگارند، آنان شالوده تعصب جاهلی و ستون‌های فتنه و شمشیرهای تفاخر جاهلیت هستند.
این استاد اخلاق ادامه می‌دهد: امام علی(ع) همچنین در قسمتی دیگر نیز فرمودند: «کبر و خودپسندی چیزی است که قلب‌های متکبران را همانند کرده، تا قرن‌ها به تضاد و خونریزی گذراندند و سینه‌ها از کینه‌ها تنگی گرفت» که با توجه به این تذکرات مقدس از زبان امیرمؤمنان، درمی یابیم که خضوع و خشوع همانند ظرفی است که انسان به وسیله آن به جمع آوری رضا و خشنودی خداوند می‌پردازد و تکبر چون ظرفی است تو خالی که هیچ چیزی در آن جز غرور و تکبر جای نمی‌گیرد و این خضوع و خشوع است که انسان را به خدای خویش نزدیک می‌سازد؛ زیرا که هرچه انسان نزد پروردگار عالمیان، خود را ذلیل و خوار نشان دهد، ارزشش در پیشگاه او بیشتر می‌شود.
آیت‌الله مجتهدی تهرانی تصریح کرده: چنانچه حضرت علی (ع) فرمودند: «تاج تواضع و فروتنی را بر سر نهید و تکبر و خودپسندی را زیر پا بگذارید … و تواضع و فروتنی را سنگر میان خود و شیطان و لشکریانش قرار دهید، زیرا شیطان از هر گروهی لشکریان و یارانی سواره و پیاده دارد». پس خضوع و خشوع در مقابل پروردگار عالمیان همان طاعت و بندگی خالصانه در مقابل ذات اقدس اوست که ما نیز در این روز از خداوند میخواهیم به ما عبادت و اطاعتش را همراه با خضوع و خشوع نصیب کند.
وی در شرح واشْرَحْ فیهِ صَدْری بإنابَةِ المُخْبتینَ بأمانِکَ یا أمانَ الخائِفین، می‌گوید: ما باید بدانیم منتخبین چه کسانی هستند؟ در دعای این روز نکته اساسی که به آن تأکید شده است، خضوع و خشوع و فروتنی در مقابل ذات اقدس پروردگار است؛ به طوری که در این روز از خداوند درخواست می‌کنیم آنچه را که در صفات و اعمال خالصان و خاشعان و فروتنان وجود دارد، نصیب ما کند، اما در اینجا میخواهیم بدانیم مخبتین به چه معناست؟
این استاد اخلاق با اشاره به اینکه مخبتین به معنای فروتنان است، آن هم فروتنانی که فروتنی آنان فقط در مقابل پروردگار جهان و جهانیان است، اظهار می‌کند: حال شاید سوال کرد که فروتنان چه کسانی هستند؟ که در جواب باید بگوییم فروتنی یکی از صفات بارز مومنان تقوا پیشه است که شب و روز خود را به تقوا و پرهیزکاری می‌گذرانند. چنانچه حضرت علی (ع) در مورد صفت و نشانه یک پرهیزکار فرمودند: «در دینداری نیرومند، نرم‌خو و دوراندیش است، دارای ایمانی پر از یقین، حریص در کسب و دانش، با داشتن علم بردبار، در توانگری میانه رو، در عبادت فروتن، در تهی دستی آراسته، در سختی‌ها بردبار، در جستجوی کسب حلال، در راه هدایت شادمان و پرهیز کننده از طمع ورزی، است.
حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام، نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «نجوای روزه‌داران» در تفسیر دعای روز پانزدهم ماه رمضان آورده است:
عبادت خاشعانه و خاضعانه
قرآن کریم در صفات کسانی که به قرآن علم و ایمان دارند، می‌فرماید: «و یَخِرُّون لِلْاَذْقانِ یَبْکونَ و یَزیدُهُم خُشُوعاً؛ روی زمین می‌افتند و گریه می‌کنند و بر خشوع آنها می‌افزاید». غرض اصلی از عبادت و اطاعت، پالایش نفس و تطهیر آن از آلودگی‌هاست و هر عملی که در زمینه صفای عبادت و پاکیزه انجام دادن آن مؤثر باشد، مطلوب و مقدم است و خشوع از اموری است که در جلای دل و اثر عبادت نقش به‌سزایی دارد.
قرآن مجید یکی از ویژگی‌های مؤمنان رستگار را خشوع در نماز دانسته و فرموده است: «قَدْ اَفْلَحَ الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ هُمْ فِی صَلاتِهِمْ خاشِعُونَ؛ به تحقیق رستگار شدند مؤمنان، آنان که در نمازشان خشوع دارند». یکی از صفات مؤمنان واقعی «خشوع» است که شامل خشوع قلب و دل و خشوع اعضا و جوارح می‌شود. خشوع جوارح بدون خشوع قلب، تظاهر به خشوع و نوعی نفاق است و باید از آن پرهیز کرد. در روایتى نقل شده که پیامبر اکرم(ص) مردى را دیدند که در نماز با ریش خود بازى مى‌کند، فرمودند: «امّا انّه لو خَشَعَ قَلْبُه لَخَشَعَتْ جوارحه؛ اگر قلبش خاشع بود، جوارح او هم خاشع بودند».
عوامل ایجاد حالت خشوع: ۱- توجه به عظمت الهی و حقارت انسان ۲- درک عظمت خداوند باعث خشوع می‌شود ۳- توجه به ولی نعمت بودن خداوند ۴- توجه به صفات جمال الهى.
درخواست شرح صدر مردان خداترس
یکی از مفاهیم اخلاقی که در قرآن و تعالیم اهل‌بیت(ع) بر آن تأکید شده، شرح صدر است. از آیات قرآن برمی‌آید که شرح صدر، ابزاری است که پیامبران الهی در مسیر رسالت خویش از آن بهره می‌گرفتند و در سایه این موهبت الهی، به تبلیغ دین و ارشاد مردم می‌پرداختند. شرح صدر، صفات پسندیده اسلامی را در انسان آشکار می‌کند.
آثار و لوازم شرح صدر: ۱- بیرون آمدن از حالت تردید و تصمیم بر کار ۲- گشاده‌رویی ۳- عطوفت و لطف ۴- عیب‌پوشی ۵- آرامش و وقار ۶- بردباری، شکیبایی و فروبردن خشم.
عوامل شرح صدر: ۱- تدبر در قرآن ۲- ذکر ۳- تسبیح و عبادت ۴- دعا و درخواست از خداوند.
فواید و نتایج شرح صدر: ۱- هدایت الهی ۲- آراستگی به نور الهی ۳- عفو و گذشت ۴- دل کندن از دنیا ۵- گشادگی چهره ۶- عطوفت و لطف ۷- عیب‌پوشی ۸- بردباری، شکیبایی و فرو خوردن خشم ۹- انصاف ۱۰- آرامش و وقار.
مخبتین چه کسانی هستند؟ مخبتین به معنای فروتنان است، آن هم فروتنانی که فروتنی آنان فقط در مقابل پروردگار جهان و جهانیان است. از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود:« از نشانه‌های تواضع این است: ۱. در نشستن به پایین مجلس راضی باشی. ۲. به هرکس برخورد کنی، سلام نمایی. ۳. مجادله را ترک کنی، ولو حق با تو باشد. ۴. دوست نداشته باشی که تو را به تقوی ستایش کنند».
در امان بودن دل‌های ترسان از خدا
ترس از خدا؛ چرا؟! «خوف از خدا» به چه معناست؟ خوف از خدا در واقع به سبب اعمال خود ما و نظامى است که خداوند براى اعمال زشت مقرر فرموده است. خداى متعال نظام هستى را طورى قرار داده که در آن، ارتکاب گناه آثارى سوء در پى دارد. خداوند در روز قیامت انسان را زنده مى‌کند و اگر فرد با ارتکاب به گناه مستحق عقاب شده باشد، او را به جهنم مى‌برد و عذاب مى‌کند. این نظام لایتغیر جهان هستى است و از آن جهت ما مى‌ترسیم که در اثر اعمال زشت و گناهان خویش، مشمول این نظام گردیم و خداى ناکرده به آتش قهر الهى گرفتار آییم. بنابراین خداوند موجودى وحشتناک و ترسناک نیست، بلکه آنچه ترسناک است، اعمال و رفتار سوء خود ماست که ممکن است براساس نظامى که خداوند مقرر فرموده، ما را به سوى جهنم و عذاب الهى سوق دهد. جهت در امان بودن از عذاب الهی امام حسین(ع) فرمودند: «لایأمَن یومَ القیامَةِ إلاّ مَن خافَ الله فِی الدُّنیا؛ هیچ کس در قیامت در امان نیست، مگر آن کس که در دنیا ترس از خدا را در دل داشته باشد».
انتهای پیام
