به گزارش ایکنا، حوزه تأمین مالی اسلامی یکی از موضوعاتی است که برخلاف کلیشههای فکری موجود، نه تنها مسلمانان بلکه غیرمسلمانان را هم راغب به استفاده از خدمات نظام تأمین مالی اسلامی کرده است. مسائلی مانند اخلاقی بودن و ممنوعبودن مسائلی مانند ربا باعث شده برخی غیرمسلمانان نیز به دنبال دریافت خدمات مالی از بانکها و مؤسسات مالی اسلامی باشند.
تعریف تأمین مالی اسلامی به طور کلی به چگونگی جذب سرمایه به وسیله مشاغل و افراد طبق قوانین اسلامی و انواع سرمایهگذاریهایی اشاره دارد که براساس قوانین شریعت اسلامی مجاز هستند. برای مثال در بخش بانکداری، گرفتن و دادن ربا بین دو طرف ممنوع است و سرمایهگذاری در حوزههایی که از نظر شریعت اسلامی غیر اخلاقی هستند مانند حوزه مشروبات الکلی، قمارخانهها و سرگرمیهای مختلف بزرگسالان نهی شده است. با توجه به این تعریفها تامین مالی اسلامی را میتوان نوعی منحصر به فرد از سرمایه گذاری مسئولانه اجتماعی دانست.
رشد حوزه تأمین مالی اسلامی در کشورهای اروپایی علاوه بر اینکه توانسته است در اقتصاد این کشورها جای خود را باز کند، توانسته در نظام آموزش عالی کشورهای غربی هم به تدریج جایگاهی برای این حوزه مهم اقتصادی در سطوح آموزش عالی کشورهای اروپایی و آمریکایی داشته باشد.
به عنوان جایگزین نظام مالی سنتی، نظام تأمین مالی اسلامی با سرعت زیادی در حال رشد است. برآوردهای فعلی ارزش بازار تأمین مالی اسلامی در جهان را بیش از 1.1 تریلیون دلار نشان میدهد. همزمان با رشد سریع، نیاز فزاینده به متخصصان در این زمینه فرصتهای زیادی را در بازار کار فراهم میکند. براساس برآورد صندوق بینالمللی پول حداقل بیش از 390 بانک و مؤسسه اسلامی در 75 کشور جهان وجود دارد که تعداد آنها با توجه به استقبال از خدمات تأمین مالی اسلامی رو به افزایش است.
از سوی دیگر نوع برخورد و عملکرد حوزه تأمین مالی اسلامی در جهان در مواجهه با بحرانهایی مانند رکود اقتصادی 2008 یا شیوع کرونا در سال 2019 نشان داد، حوزه تأمین مالی اسلامی در مواجهه با بحرانهایی که بعضا بزرگترین و قدیمیترین بانکهایی را که با روشهای مرسوم بانکداری کار میکردند ورشکست یا با بحران مواجه کرد، توانست به خوبی دوام بیاورد. عدم ورشکست شدن یک بانک اسلامی در دوران کرونا و ادغام چند بانک اسلامی تأییدی بر این ادعا است.
دلایل مختلفی برای استقبال از تأمین مالی اسلامی ذکر شده است. یکی از این دلایل افزایش توانایی اقتصادی کشورهای مسلمان خاورمیانه در نیمه دوم قرن بیستم است که مسلمانان در سراسر جهان شروع به استفاده از محصولات سازگار با شریعت کردند که قبلاً در دسترس آنها نبود و اکنون نیز با توجه به افزایش ثروت نفتی ملتهای مسلمان در خاورمیانه و تصمیم آنها برای استفاده از محصولات سازگار با شریعت، دولتهای غربی و مؤسسات مالی متعارف در حال بهرهمندی از نظام تأمین مالی اسلامی برای جذب سرمایهگذاران مسلمان هستند.
از سوی دیگر، نظام تأمین مالی اسلامی به هیچ وجه نظام مالی نیست که با کاهش مشتری رو به رو شود زیرا اسلام سریعترین دین در حال رشد جهان است و دومین گروه بزرگ دینی در بریتانیا، ایالات متحده و فرانسه به شمار میرود.
اما اقتصاد کشورهای غربی تنها جایی نیست که تأمین مالی اسلامی توانسته جایگاهی برای خود داشته باشد. رشد تمایل به استفاده از خدمات تأمین مالی اسلامی در کشورهای غربی باعث شده که بخش آموزش عالی در این کشورها هم به دنبال آموزش نخبگان برای فعالیت در این بخش باشد و در این میان تفاوتی بین مسلمانان و غیر مسلمانان وجود ندارد.
در حال حاضر، در حدود 40 دانشگاه در سراسر جهان برنامههای تحصیلات تکمیلی در زمینه بانکداری و تأمین مالی اسلامی ارائه میدهند. این دانشگاهها هر ساله تقریبا 5000 نیروی حرفهای به بازار کار معرفی میکنند. این دانشگاهها برخلاف تصور، تنها در کشورهای اسلامی فعال نیستند بلکه دانشگاههای اروپایی هم از تربیت دانشجو و نیروی متخصص در حوزه تأمین مالی اسلامی از طریق راهاندازی دانشکدههای تخصصی استقبال میکنند. دانشگاه فیلیپس ماربورگ (Philipps-University Marburg) در شهر ماربورگ آلمان و انستیتو مارکفیلد (Markfield ) در انگلستان از جمله مهمترین مراکز آموزش عالی در حوزه تأمین مالی اسلامی به شمار میآیند.
با این همه نیاز تأمین مالی اسلامی بیش از این مقدار است و همین امر باعث کمبود نیروی متخصص در این بخش شده است. به طور کلی چند دلیل برای گرایش دانشگاههای کشورهای غربی به ارائه رشتههای مرتبط با تأمین مالی اسلامی و بانکداری اسلامی با هدف تربیت نیرو وجود دارد.
شناخت و درک عمیقتر از این حوزه مالی یکی از اصلیترین عواملی است که دانشگاههای غربی را تشویق به تربیت نیروی متخصص در حوزه تأمین مالی اسلامی میکند. به طور کلی تلاش نظام اقتصادی در این کشورها، یادگیری و شناخت هر چه بیشتر این حوزه برای رشد اقتصادی است.
دلیل دیگر را میتوان افزایش توانایی ارزیابی انتقادی رفتار بازار در حوزه بانکهای اسلامی دانست. عملکرد بانکهای اسلامی در بازار تأمین مالی جهانی موضوعی است که مورد توجه کارشناسان اقتصادی قرار دارد و شناختن نقاط قوت و ضعف نظام تأمین مالی اسلامی مسئلهای است که نیاز به تربیت کارشناسان اقتصادی متخصص در دانشگاهها را ایجاد میکند.
وجود فرصتهای شغلی در سراسر جهان مورد دیگری است که باعث جذابشدن رشتههای مرتبط با تأمین مالی اسلامی برای دانشجویان شده است. دانشجویان مسلمان و غیر مسلمان هر دو از مزایای یک رشته در حال رشد و تکامل که فرصتهای کاری بالایی دارد بهرهمند میشوند. بانکها، شرکتها و مؤسسات مالی تنها برخی از مکانهایی هستند که به دنبال متخصصان واجد شرایط در این زمینه میگردند.
با ادامه رشد و تغییرات جهانی، روشهای جدید تجارت نیز تغییر خواهد کرد. بانکداری اسلامی ممکن است چیز جدیدی نباشد، اما مطمئناً جایگزینی مدرن، پر سود و متناسب با نیازهای کنونی بشر در مقایسه با بانکداری سنتی است و میتواند بانکداری سنتی را حتی در کشورهای غربی به چالش بکشد.
انتهای پیام