کم‌توجهی به نقش زنان در واقعه عاشورا
عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: در منابع و تاریخ عاشورا نقش زنان کمتر مورد توجه قرار گرفته است و این نگاه به یک رویداد سنتی باز می‌گردد که تلاش داشته نقش زنان را در جریان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کمرنگ نشان دهد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین علی شفیعی، مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی، شامگاه گذشته، 19 مردادماه در اولین نشست حسینیه مجازی پژوهشکده اسلام تمدنی، با موضوع «نقش زنان در واقعه عاشورا»، اظهار کرد: همواره زنان در سه ساحت پیش از عاشورا، روز واقعه و پس از این واقعه نقش عظیم و مؤثری داشته‌اند. متأسفانه این در حالی است که نسبت به این نقش عظیم هم در نوشتههای تاریخی جریان عاشورا و هم در منابع که جریان عاشورا به تحلیل گذاشته می‌شود، بی‌توجهی شده و اگر هم به این نقش اشاره شده باشد، اشاره‌ای بسیار کم و کنترل شده است.
وی بیان کرد: یکی از این نقش‌های تأثیرگذار را می‌توان همراهی آن‌ها با کاروان امام حسین(ع) دانست که این حضور آن‌ها در کاروان که تعدادشان هم کم نبوده است، نکته کم‌اهمیتی نیست، اما متأسفانه این حضور در تواریخ دیده نشده و اگر هم دیده شده بسیار گذرا و محدود است.
شفیعی ادامه داد: اگر افرادی چون حضرت ابوالفضل(ع)، علی اکبر(ع) و یاران دیگری همراه امام حسین(ع) بوده‌اند، زنانی هم در کاروان و رکاب امام حسین(ع) از ابتدای سفرشان از مدینه به کربلا بوده‌اند که باید از این زنان نیز یاد شود، پس از این‌رو باید گفت که بخشی از اصحاب امام حسین(ع) در این مسیر، زنان بوده‌اند که متأسفانه نادیده گرفته شده‌اند.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی، ساحت دوم نقش زنان در کاروان امام حسین(ع) را همراهی همدلانه زنان دانست و افزود: در حقیقت این کاروان علاوه بر اینکه نیازمند مدیریت امور معیشتی، بهداشتی و غیره بوده، متکفل مدیریت امور زنان هم بوده‌اند، اما این در حالی است که این همراهی همدلانه زنان در کاروان امام حسین(ع) در تواریخ و منابع ما دیده نمی‌شود.
شفیعی با بیان اینکه ساحت سوم نقش زنان در این کاروان، پشتیبانی‌های روحی و روانی آن‌ها از کاروان بوده است، اظهار کرد: در واقع حرکت چند هفته‌ای یک کاروان در آن فضای زیستی و جغرافیایی خاصی که وجود داشته نیز نیازمند پشتیبانی روحی و روانی بوده است که این پشتیبانی‌ها را زنان عهده دار بودند و در این جهت بسیار مؤثر عمل کردند.
وی بیان کرد: با این وجود باید گفت که اگر زنان در این کاروان حضور نداشتند قطعا این کاروان با مشکلات روحی، روانی و غیره مواجه می‌شد، اما زنان نه تنها ظرفیت‌ساز بودند، بلکه آن‌ها بودند که باعث شدند برخی از مردانشان اگر در همراهی امام حسین(ع) دچار تردید می‌شدند آن‌ها را در این مسیر همراهی کنند و از این تردید وا دارند.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: همیشه در عزاداری‌ها تنها نقش یک زن و آن هم نقش حضرت زینب(س) را شنیده‌ایم، اما این در حالی است که فقط ایشان در این کاروان حضور نداشتند، بلکه زنان و دختران دیگری هم در این کاروان و این واقعه بزرگ حضور داشتند که این‌ها می‌توانستند با ایجاد ناملایمات، کاروان را دچار بحران کنند، اما اجازه ندادند که در کاروان کوچک‌ترین بحرانی شکل گیرد و مشکلات روحی و روانی نیز این کاروان را دچار مشکل کند و این زنان بودند که در روز پیش از واقعه عاشورا خیمه‌ها را استوار نگاه داشتند و آن‌ها را مدیریت کردند.
نادیده گرفتن نقش زنان در واقعه عاشورا و تأثیر آن در جامعه
شفیعی تأکید کرد: از این‌رو این نادیده گرفتن نقش زنان در این واقعه بزرگ باعث شده که امروزه جامعه اسلامی گمان کند که نقش زنان در جامعه نقش در ثانوی است و برای آن‌ها نقش اولیه قائل نمی‌شوند و از طرفی هم زنان نیز آنگونه که باید و شاید اقتدار و عزت نفس را در جامعه، حرکت‌های اجتماعی و غیره نمی‌توانند داشته باشند که اشکال بنیادین این امر به افرادی باز می‌گردد که یا از روی غفلت و یا از روی عمد تلاش کردند که حضور زنان در این ساحت‌های اجتماعی را گزارش نکنند و سایه بر روی این حرکت‌ها بیندازند.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی گفت: اگر به تاریخ تشیع باز می‌گردیم نقش و حضور زنان به‌عنوان نیمی از افرادی که تلاش کردند تا واقعه عاشورا را مدیریت و خلق کنند دیده نشده‌اند و اگر امروزه در جامعه شاهد برخی از ناملایمات در حوزه حضور زنان و عزت نفس آن‌ها هستیم، دقیقاً محصول همین دیده نشدن‌‌ها و بی‌توجهی به زنان در واقعه عاشورا است.
شفیعی بیان کرد: در حقیقت این‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این وقایع را، باید بازخوانی کنیم تا جریان عاشورا را از یک جریان ایدئولوژیک و احساسی خارج و به یک جریان تأثیرگذار که زنان را هم می‌تواند به حرکت در آورد تبدیل شود و به نوعی باعث شود تا زنان امروز به حضور در عرصه‌های اجتماعی و نقش‌آفرینی دعوت شوند و در این صورت متوجه می‌شویم که زنان چه نقش تأثیرگذاری در واقعه عاشورا داشته و در روزگار ما خواهند داشت که برخی از مردان هنوز متوجه این نقش‌ها نشده‌اند.
وی تأکید کرد: در واقع مردان هنوز درک درستی از ظرفیت زنان پیدا نکرده‌اند و گمان می‌کنند که زن فقط برای مادری است و غیر از این هیچ ظرفیت و نقش دیگری ندارد، از این‌روست که باید تلاش کنیم تا جریان عاشورا را مورد تحلیل‌های عقلانی قرار دهیم تا نقش زنان برای همگان روشن شود و این نگاه سنتی که به زنان وجود دارد، به یک نگاه دیگر تبدیل شود.
مدیر گروه و عضو هیئت علمی گروه فقه کاربردی پژوهشکده اسلام تمدنی تصریح کرد: نوع رویکرد و قرائتی که از این جریان شکل گرفته در این میان دخالت داشته و مؤثر بوده، یک جریان سنتی است که تلاش داشته نقش زنان را در جریان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کمرنگ نشان دهد و همواره این رویکرد، نخواسته است تمام ظرفیتی که زنان در این جریان عظیم داشته‌اند را بازتاب دهد و آن را به مردم برساند.
شفیعی تصریح کرد: این در حالی است که قرآن کریم با صراحت اعلام کرده زن و مرد خلقتی واحد و یک ذات واحد هستند و عنصر مشترکی دارند و هیچگونه نابرابری را برای زن و مرد در نظر نگرفته است. از این‌رو نمی‌توانیم نقش مردان را پررنگ و نقش زنان را کمرنگ کنیم و این موضوع به هیچ عنوان قابل دفاع نیست و کاملاً محل تأمل و نقد است.
انتهای پیام
