زیارت عاشورا؛ نردبانی برای ارتقای معنویت

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحمید حسینی، عضو هیئت‌ علمی دانشگاه قرآن و حدیث، به مناسبت فرارسیدن دهه اول محرم، موضوع «زیارت عاشورا» و شرح آن را موضوع سخنرانی آنلاین خود قرار داده است.

در ادامه مشروح سخنرانی اولین شب محرم را می‌خوانید؛

دهه محرم فرصت خوبی است تا تجدید عهد کرده و دل‌های خود را با زیباترین محبت‌های الهی و با زیباترین ارزش‌های انسانی و ارزش‌های معنوی شست‌وشو دهیم. باید برای این نعمت، شکرگزار خدا باشیم که می‌توانیم از این فرصت بهره‌برداری کنیم. از موضوعات مهمی که در محرم تجدید عهد و یادآوری می‌شود و ما نیز بدان می‌پرازیم و مرور می‌کنیم، زیارت عاشورای سیدالشهداء(ع) است؛ زیارتی زیبا، پرمعنا، عمیق و واقعا شگفت‌انگیز. این زیارت از حیث محتوا و آثار و برکات بسیار شگفت‌انگیز است که به تجربه برای افرادی که معتقد بودند، ثابت شده که برکاتی به وجود آمده که قابل انکار نیست.

زیارت‌نامه‌ای قوی از حیث سند و متن

در این ایام، نکته‌هایی از زیارت عاشورا را مرور می‌کنیم تا این زیارت را با معرفت بیشتر بخوانیم، بلکه توفیق شود این محتوا چنان دل‌های ما را جذب کند که بتوانیم در ایام دیگر نیز خواندنش را ادامه دهیم. این زیارتنامه، زیارتنامه‌ای است که از امام باقر(ع) و از امام صادق(ع) نقل شده است. راویانش هم، راویان قابل توجهی هستند و منبع این زیارتنامه نیز منابع معتبری است. قدیمی‌ترین نقلی که از زیارت عاشورا به دست ما رسیده برای قرن چهارم هجری است. شیخ طوسی در مصباح خود و ابن قولویه در کامل الزیارات این زیارت را آورده‌اند که منابع معتبر و دست اول محسوب می‌شوند.

از نظر سنت شیعی نیز تردیدی نیست که نسل در نسل، شیعیان به این زیارت باور و مداومت داشتند و از آن نتیجه گرفتند. مضامین و محتوایی که در این زیارت آمده محتوایی است که نشان از اعتبار این متن دارد که این متن بلند و دلنشین و سازنده است. البته، در احادیث ممکن است که اما و اگرهایی وجود داشته باشد و در مورد راویان، نظراتی وجود داشته باشد و یک نفر بگوید به این راوی یا کتاب اعتماد دارم یا ندارم که بحث‌های تخصصی و علمی است و کسی هم حق ندارد دیگری را به خاطر نظر علمی که دارد متهم کند. متأسفانه بین ما رایج شده که تا یک نفر می‌گوید به فلان راوی و کتاب اعتماد ندارم، علیه او تهمت می‌زنیم و او را از دایره تشیع خارج می‌کنیم که با مکتب اهل بیت(ع) سازگار نیست.

وقتی زیارت عاشورا را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم از حیث روات و منابع و تایید علمای متخصص فن قابل اعتماد است. ممکن است در برخی از بخش‌های آن، اختلاف‌نظرهایی وجود داشته باشد که طبیعی است. اما، ما باید یک مقدار سطح نگاه خودمان را ارتقا دهیم و نگاه صفر و صدی که بین ما رایج است را اصلاح کنیم. در عبارت‌های لعن زیارت عاشورا، توسط برخی‌ها، چنین اثبات شده که با منابع اولیه متفاوت است، اما این خیلی اهمیت ندارد؛ چون یکسری محقق نیز بررسی کردند و دیدند به همین ترتیب درست است. ما باید یاد بگیریم و بفهمیم که کار علمی ارزش دارد و نظرات علمی محترم است.

متاسفانه به قدری این رفتارهای زشت، عوامانه، احساسی و شعاری در بین برخی از ما رایج شده که علمای بزرگ تا می‌خواهند نظری بدهند، مورد هجمه واقع می‌شوند. در نهایت این است که می‌توانیم بگوییم چون فلان متخصص این متن را تایید کرده، بنده این متن را می‌پسندم، نه اینکه بگویم هرکه غیر از این را بگوید پس، از دایره تشیع خارج است.

چگونه برخی لعن‌ها را توجیه کنیم؟

سلام و ادعیه و لعن‌هایی که در این زیارت است بسیار قابل توجه هستند اما در نهایت اینکه برخی می‌گویند این لعن‌های خاص به افرادی که مورد احترام اکثریت مسلمین هستند برمی‌گردد که در این صورت، ما این را به گونه‌ای باید بخوانیم که احساسات دیگران جریحه‌دار نشود. این متن مشهور زیارت عاشورا که اولی و دومی و سومی را لعن کرده را نیز می‌توانیم تبیین کنیم و به اهل سنت بگوییم این مسئله به اختلاف نظر تاریخی برمی‌گردد و ما می‌گوییم اگر راه پیامبر(ص) را نرفتند و باعث انحراف شدند، لعنت بر آنها باد. البته نسخه‌ای از زیارت عاشورا که لعن اولی و دومی و سومی در آن نیست و نسخه غیرمشهور است، طوری است که حتی اهل سنت نیز با آن مشکلی ندارند و اگر بنا باشد متن مشهور را مبنا قرار دهیم نیز می‌توانیم با این توجیهات به آن بپردازیم. بنابراین نباید زیارت عاشورا را به هیچ نحوی از دست داد، چون زیارت عاشورا نردبانی برای معنویت ماست.