مصیبت‌های امروز بشر به خاطر انس نداشتن با قرآن است

به گزارش ایکنا، محمدعلی لسانی فشارکی، استاد پیشکسوت علوم قرآنی، شامگاه دهم شهریور ماه در نشست علمی تفسیر سوره‌شناختی آیات با موضوع آیه شریفه «أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ كَانَ مِنْ عِنْدِ غَيْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِيهِ اخْتِلَافًا كَثِيرًا»، گفت: غالبا فکر کرده‌اند که خدا در این آیات به مناسبت اشاره‌ای کرده و فرموده که اگر این قرآن از ناحیه غیر خدا بود در آن اختلاف دیده می‌شد، در حالی که اینها اصل است و مطالب قبل و بعد آیه در نسبت با این قله، دامنه است.

وی افزود: طرح تفسیر سوره‌شناختی آیات دنبال رفع این نقیصه است که آیاتی که در طول تاریخ تفسیر، حاشیه تلقی شده‌اند به متن بیایند و در قله مطرح شوند و نشان دهیم این اوج و قله است و آیات ماقبل و بعد، دامنه است؛ یکی دیگر از این سیاق‌ها آیه «افلا یتدبرون القرآن ام علی قلوب اقفالها» در سوره محمد(ص) است. همه مواردی که در مورد آن آیات در سوره نساء گفتیم در این آیه در سوره محمد(ص) هم وجود دارد.

استاد پیشکسوت علوم قرآنی بیان کرد: سیاق آیه«أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا» از آیه 20 شروع شده تا 27 ادامه دارد؛ و آیه محوری آن افلا یتدبرون القرآن ... است؛ وقتی این دو آیه را در دو سوره نساء و محمد(ص) کنار هم قرار می‌دهیم در هر دو «افلا یتدبرون القرآن ...» در وسط مطالب وجود دارد و مطالب اطراف این دو آیه یک پیام را منتقل می‌کنند و در دو سوره خیلی بهم نزدیک هستند.

لسانی فشارکی تصریح کرد: در آیه 81 سوره نساء یعنی یک آیه قبل از آیه مدنظر ما مطلب این است که وقتی جنگی در کار نیست نزد پیامبر(ص) می‌آیند و اظهار اطاعت می‌کنند و حکم جهاد می‌خواهند ولی وقتی از نزدیک تو می‌روند و موقعیت عوض می‌شود و شرایط جهاد پیش می‌آید درست برعکس عمل می‌کنند. وقتی به فضای مجازی و رسانه‌های دیگری می‌رسند نظرشان عوض می‌شود، معلوم می‌شود قول ثباتی ندارند و نظرشان ملون است.

استاد علوم قرآن و حدیث بیان کرد: در چند آیه قبل از آیه مورد بحث در سوره محمد(ص) تعبیر قول معروف به کار رفته است یعنی اینها وقتی نزد تو می‌آیند حرف‌های خیلی قشنگ می‌زنند ولی وقتی صحبت از کار و عزم و جنگ و جهاد است بهانه می‌آورند. در آیات دیگری از همین سوره محمد(ص) آمده است: وَيَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْلَا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذَا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَذُكِرَ فِيهَا الْقِتَالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلَى لَهُمْ؛ می‌گویند چرا سوره‌ای نازل نمی‌شود که حکم قتال بدهد؛ ولی قرآن فرموده است که وقتی سوره محکم آمد و حکم قتال داد می‌بینی که آنها طوری رفتار می‌کنند که گویا غش کرده و بیهوش شده‌اند.

وی اضافه کرد: علامه طباطبایی(ره) می‌فرماید وقتی سیاق آیات را ملاحظه کنیم هیچ دلیلی بر اینکه در این آیات همه جا منظور، منافقان باشند نداریم بلکه خطاب آیات علاوه بر منافقان به مؤمنانی است که در جنگ و جهاد، جدی نیستند. سیاق نشان می‌دهد آیات در ارتباط با ضعفاء المؤمنین یعنی کسانی است که ایمانشان ضعیف است. در تفسیر شهرابی تعبیر زیبایی آمده است؛ او گفته سیاق آیات در ارتباط با افراد زیادی است به ویژه منافقان و آنها مؤمنان دارای ایمان ضعیف هستند.

لسانی فشارکی اظهار کرد: خداوند و پیامبر(ص) ایمان این افراد را خوشایند نمی‌دانند و موجب خون به دل کردن پیامبر(ص) و مایه آزار ایشان می‌دانند؛ در نهج‌البلاغه هم چقدر امام از دست چنین  افرادی خون دل خوردند و فرمودند؛ از خدا می‌خواهم که شما را از من و من را از شما بگیرد و شما را گرفتار کسی بکند که دائما آرزوی مرگ بکنید. اینها ضعف‌های روحی و اخلاقی زیادی دارند ولی منشا عمده این ضعفها ناشی از همان ضعف در ایمان است.

استاد پیشکسوت علوم قرآنی گفت: اینها با دست خودشان ریشه به سعادت و خوشبختی خود و ملتشان می‌زنند، رسما به کسانی که می‌دانند بدخواه خدا، قرآن و مسلمین هستند می‌گویند ما برخی وقتها با شما هستیم، چراغ سبز به کسانی نشان می‌دهند که دشمنان قسم خورده ملت و اسلام و قرآن هستند. چراغ سبز به دشمنان خدا و پیامبر(ص) نشان می‌دهند. در هر دو سوره نساء و محمد(ص) ریشه این ضعف ایمان را به «افلا یتدبرون القرآن» ارجاع می‌دهد یعنی اینها چون اهل تدبر در قرآن نیستند گرفتار ضعف در ایمان هستند.

وی اضافه کرد: در طول میراث تفسیری چندین قرن مسلمین، که خیلی ارزشمند و مفید است اثری از این مطلبی که بیان شده نمی‌بینید، در دو سوره قرآن «افلا یتدبرون ...» آمده است یعنی مردم اهل تدبر در قرآن نیستند لذا گرفتار ضعف ایمان و مصیبت‌های آن هستند. فردی دارای مدارک و مدارج و امتیازات علمی و ... است ولی ایمانش ضعیف است؛ در جایی که می‌خواهد موضع بگیرد چون ایمانش ضعیف است می‌ترسد و موضع قوی نمی‌گیرند. محکم حرکت نمی‌کنند و با هر بادی می‌لرزد. مؤمن کسی است که مانند کوه می‌ایستد و بیدی نیست که با هر بادی بلرزد.

لسانی فشارکی ادامه داد: این همه مصیبت و نابسامانی در جوامع اسلامی به خاطر آشنا نبودن با قرآن، انس نداشتن و عدم تدبر در قرآن کریم است و این دو آیه با صراحت بر آن تاکید کرده است؛ بالاخره مسلمین تا چه زمانی باید این ضعف و بیچارگی را با خود حمل کنند، تا کی باید به سخن هر کسی گوش بدهند و به‌به و چهچه کنند. این همه گنجینه را کنار گذاشته‌اند و در کنار دریا تشنه هستند؛ روی گنج نشسته‌اند ولی از بی‌غذایی دارند تلف می‌شوند.

استاد پیشکسوت علوم قرآنی بیان کرد: خیلی از مفسران تصور کرده‌اند که «ف» در «افلا» برای زیبایی اینجا گذاشته شده است در حالی که «ف» آمده تا تدبر در قرآن را به همه مواردی که قبل از این آیه آمده است وصل کند، به مصیبت‌ها و دردنامه و گرفتاری‌های فردی و اجتماعی بشر . «ف» را گذاشته تا بگوید همه این ها به تدبر در قرآن بر می‌گردد. اگر بپرسند این همه مصیبت و بدبختی بشر از چیست جوابش در همین افلا یتدبرون القرآن است. 

لسانی فشارکی تصریح کرد: تفسیر سوره‌شناختی برای این است که شکل بحث‌ها را به سبکی که گفته شده تغییر دهد و نکات جدیدی را ارائه کند. علم مشکل القرآن در مجموعه علوم قرآنی می‌تواند مصیبت‌هایی را رفع و رجوع کند که ضعف ایمان مزمن شده در جامعه اسلامی را برطرف کند. طوری شده که مردم شبیه منافقان شده‌اند و حرف هیچکس ثابت نیست و نون به نرخ روز می‌خورند، بنابراین باید این قصورها اصلاح شود.