نهضت حسینی؛ استمرار بی‌نظیرترین جنبش‌های تاریخی
مدیرگروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت گفت: نهضت حسینی استمرار یکی از بی‌نظیرترین جنبش‌های تاریخی است که اثرات سیاسی آن موجب اشاعه مذهب شیعه شده است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، سیدمحمود سامانی، مدرس دانشگاه و مدیر گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت، امروز پنجم مهرماه در اولین همایش ملی«مطالعات اربعین گذشته، حال و آینده» که به صورت مجازی برگزار شد، اظهار کرد: بی تردید عاشورا و اربعین به عنوان رویدادی عظیم، بی‌نظیر و پرمعنا در زندگی شیعیان و فرهنگ شیعی برجستگی خاص و جایگاه بسیار بالایی دارد، زیرا خاطرات و حوادث روز عاشورا در این روز زنده شد و به نوعی اربعین نقطه عطفی محسوب می‌شود و بزرگداشت آن از شعار الهی نیز به‌شمار می‌رود.
وی عنوان کرد: در حقیقت اربعین به عنوان بخشی از نهضت حسینی توضیح دهنده فلسفه مبارزات شیعه است و بنا به فرمایش مقام معظم معظم رهبری نیز اولین شکوفه‌های عاشورایی در اربعین شکفته شد و مغناطیس پر جاذبه حسینی اولین دل‌ها را در اربعین به سوی خود جذب کرد.
این مدرس دانشگاه با بیان اینکه نهضت حسینی استمرار یکی از بی‌نظیرترین جنبش‌های تاریخی است که اثرات سیاسی آن موجب اشاعه مذهب شیعه شده است، بیان کرد: در حقیقت اربعین نشانگر آن است که نهضت حسینی جاودانگی دارد و به نوعی این روز، پاسداشت ارزش‌های دین و ولایت علوی است و همواره مکتبی است که می‌تواند میلیون‌ها انسان را در یک نقطه جمع کند.
مطالعات حوزه اربعین کافی نیستند
سامانی با اشاره به مطالعات انجام شده درباره اربعین عنوان کرد: همواره اربعین و ظرفیت‌های گسترده این روز پیش روی مشتاقان بوده و در سال‌های اخیر نیز فرصت‌های بی‌نظیری را در اختیار محققان قرار داده تا بتوانند به تولید ادبیات در حوزه اربعین بپردازند و ما باید از چنین فرصت نابی برای بازنگری، تبیین و نگارش علمی پیرامون اربعین حداکثر استفاده را داشته باشیم.
وی خاطرنشان کرد: در واقع باید بدانیم که اربعین یک آیین با ابعاد وسیع و یک جریان دامنه داری است که پیوسته تحقیق و پژوهش در جهت زوایای آن، کاری موجه و معقول است، از این‌رو و با توجه به اینکه اربعین از موضوعات بسیار حائز اهمیت است، می‌بایست که نخبگان و دانشوران به ابعاد اربعین توجه بیشتری داشته باشند و مطالعات شایسته و بایسته‌ای را در این خصوص انجام دهند.
مدیر گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت اظهار آثار علمی فاخری که در شأن اربعین باشد را انگشت شمار دانست و افزود: البته که همه ما می‌دانیم که درباره اربعین آثار متنوعی در حوزه‌های مختلف نوشته شده است اما باید توجه داشت که ویژگی‌های ممتاز اربعین ضرورت دارد که پژوهش‌های بیشتری در این خصوص صورت گیرد، چرا که جای خالی این اقدامات و پژوهش‌ها در محافل علمی ما کمرنگ است.
خلأها و آسیب‌های موجود در مطالعات اربعین
سامانی به خلأهای پژوهشی تاریخی درباره اربعین اشاره کرد و گفت: با توجه به مطالعاتی که داشته‌ام به نظر من خلأ مطالعات تاریخی درباره اربعین زیاد است. البته درست است که درباره اربعین مطالعات نسبتا فاخری صورت گرفته اما با این وجود هنوز می‌توان به صورت جدی‌تر به این مطالعات پرداخت و این حرکت عظیم می‌طلبد که آثار فاخرتری در این خصوص پدید آورد و این در حالی است که مطالعه در خصوص چالش‌های داخلی و خارجی اعم از سیاسی، امنیتی، بهداشتی، فرهنگی و... در مراسم پیاده‌روی اربعین با توجه به سیر تاریخی آن‌ها انجام نشده است.
وی بیان کرد: مطالعه و پژوهش درباره مواکب و هیئات، اینکه قدیمی‌ترین موکب در اربعین و همچنین مواکب‌های دیگر در کربلا و مسیر پیاده‌روی، چگونگی خدمات آن‌ها به زائرین از گذشته‌های دور تا کنون و همچینین موانع و چالش‌هایی که در ارائه خدمات به زائران داشته‌اند کار درخور و فاخری صورت نگرفته است و علاوه بر این نیز ما هیچگونه اثری درباره تاریخچه وقف‌ها برای اربعین و پذیریرایی از زائرین با سیر تاریخی مشاهده نمی‌کنیم.
این مدرس دانشگاه عدم واکاوی ابعاد انتفاضه اربعین را یکی دیگر از این خلأها دانست و افزود: بررسی تاریخی چرایی و چگونگی پیاده‌روی اربعین در رسانه‌های مختلف خارجی ضروری است که متأسفانه در این جهت نیز ما شاهد هیچگونه آثاری نیستیم و همچنین بررسی تاریخی پیاده‌روی علما و سیره آن‌ها در مراسم اربعین نیاز به مطالعه و ایجاد یک اثر فاخری است که باید در این خصوص مطالعاتی صورت گیرد.
سامانی عنوان کرد: همچنین بررسی تاریخی جریان‌های تاریخی فعال در پیاده‌روی اربعین نیاز به توجه و پژوهش دارد و سیر تاریخی کم و کیف تعامل و تقابل با پیاده‌روی اربعین با تکیه بر اسناد و آرشیوهای وجود نیز پژوهش‌هایی را می‌طلبد اما این در حالی است که در این خصوص نیز هیچگونه اثری به چشم نمی‌خورد.
وی از دیگر این خلأها را اینگونه عنوان کرد: کم توجهی به ابعاد شخصیت و نقش مهم زنان درباره کربلا و به ویژه در دوران اسارت، رفهع ابهامات موجود و بررسی تطبیقی ظرفیت‌های اربعین در ادوار مختلف نیز از دیگر خلأهایی است که می‌توان به آن‌ها اشاره داشت و باید این نکته را مورد توجه قرار دارد که در حال حاضر اربعین از ظرفیت و ابعاد گسترده‌ای برخوردار است که باید از این ظرفیت‌ها به خوبی استفاده و به آن‌ها توجه لازم و کافی داده شود.
مدیر گروه تاریخ و سیره پژوهشکده حج و زیارت اظهار کرد: به نظر من اگر سامانه‌ای تعریف شود تا اربعین پژوهان در آن حضور داشته باشند و در گروه‌های مختلف متخصصان هر حوزه‌ای جمع شوند و جلسات هم اندیشی و نقد مطالعات در حوزه کاری خود داشته باشند، می‌تواند به شناسایی خلأهای مطالعاتی و کاستی‌های موجود در این مطالعات کمک کند، چرا که قطعا شناسایی و بازتاب این کاستی‌ها و بازخوانی مجدد مطالعات اربعین به عنوان بحثی حائز اهمیت و موجه به نظر می‌رسد و در این صورت مطالب سره از ناسره مشخص خواهد شد و لذا از این جهت است که آسیب شناسی مطالعات اربعین امری لازم است.
سامانی با اشاره به آسیب‌های مطالعاتی درباره اربعین نیز بیان کرد: انجام مطالعات بدون پشتوانه سند قوی، بی توجهی به منابع اصلی مطالعات، عدم تخصص برخی از افراد در جهت مطالعات اربعینی و... از جمله آسیب‌هایی هستند که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد.
انتهای پیام
