تواتر حدیث غدیر و سندیت آن از نگاه مورخان شیعه و سنی + فیلم

به گزارش ایکنا، به مناسبت ایام دهه امامت و ولایت و عید غدیر خم، پای مجموعه درس‌گفتار «غدیر و اخلاق اجتماعی» از زبان محمدهادی امین ناجی، نائب‌رئیس انجمن علمی مطالعات نهج‌البلاغه ایران نشسته‌ایم.

امین ناجی در اولین قسمت از این مجموعه با عنوان «سند غدیر و تلاش علامه امینی(ره)» به موضوع تواتر حدیث غدیر و سندیت آن از نگاه مورخین شیعه و سنی پرداخته که مشروح آن را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید.

«در این برنامه تلاش داریم تا به لطف خدای تعالی و فضل امیر مؤمنان(ع) نگاهی کوتاه به خطبه غدیر پیامبر اکرم(ص) داشته باشیم. همه دوستان و محبان اهل بیت(ع) و مسلمانان متفق‌القول هستند بر اینکه پیامبر اکرم(ص) در ذیحجه سال دهم هجری آخرین حج خود را با عنوان حجة‌الوداع به جای آوردند.

در این حجة‌الوداع حوادث مختلف و شکوهمندی رخ داد. حوادثی که هر کدام به نوبه خود می‌توانست در آینده سیاسی، اجتماعی و اخلاقی اسلام و مسلمانان تأثیرات فراوان و شگرفی داشته باشد. زمانی که به تاریخ یعقوبی مراجعه می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که مؤلف در جلد اول این کتاب گزارشی را مطرح کرده است که پیامبر(ص) پس از حجة‌الوداع به کعبه وارد شده و با آن وداع می‌کنند و در این هنگام آیه «الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي» سوره مبارکه مائده بر وجود مقدس ایشان نازل شده و پیامبر(ص) شبانگاهان از مکه به سمت مدینه رهسپار می‌شوند.

پیامبر(ص) در نزدیکی جحفه که امروزه محل میقات حجاج بیت‌الله الحرام است، در منطقه‌ای به نام غدیر توقف و خطبه‌ای را در آنجا تقریر کرده و به گوش همه مسلمانان در آن جمعیت کثیر می‌رسانند. پیامبر(ص) در این خطبه موارد و نکات فراوانی را مطرح می‌کنند. این خطبه به عنوان یکی از خطبه‌های متواتر، شناخته شده و مورد وثوق حدیث‌پژوهان در میان فریقین است و پیامبر(ص) در این خطبه جمله معروف خود یعنی «مَنْ كُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِيٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ» را مطرح می‌کنند و این خطبه به عنوان گزاره شناخته شده فریقین مورد اتفاق است.

این جمله معروف در خطبه غدیر، گزیده و گزینه‌ای شناخته شده است اما در میان مفاد این خطبه شاهد عبارات و نکات فراوان دیگری هستیم که به خودی خود قابل دقت است. زمانی که در سند این خطبه دقت می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که طبری، صاحب کتاب تاریخ طبری کتابی به نام «الولایة» یا «طرق الولایة» دارد که امروزه از آن با عنوان «فضائل علی بن‌ ابی‌طالب(ع)» یا «کتب الولایة» از سوی استاد جعفریان جمع‌آوری و در اختیار قرار گرفته شده است. همچنین، سید بن‌طاووس در قرن هفتم در کتاب‌های «الاقبال بالاعمال الحسنه» و «الطرائف فی معرفة مذهب الطوائف» به این خطبه اشاره کرده است.

همچنین، دوباره از میان اهل سنت ابن کثیر نیز در قرن هشتم «البدایة و النهایة» به این موضوع می‌پردازد. جلد سی و هفتم بحارالانوار علامه مجلسی(ره)‌ نیز به موضوع غدیر پرداخته و علامه امینی در دوران معاصر و قرن چهاردهم هجری در کتاب الغدیر این موضوع را واکاوی کرده است.

علامه امینی(ره) متوفای به سال 1390 هجری قمری برابر با 1349 شمسی است. ایشان متولد تبریز و متوفای به روز 12 تیرماه 1349 در تهران هستند که پیکر مطهر ایشان پس از وفات، به بغداد منتقل شده و پس از مراسم تشییع، در کتابخانه‌ای که خود با 70 هزار جلد کتاب مؤسس آن بودند، در حجره‌ای مشخص شده مدفون شده‌اند. همچنین، برای اطلاع از شرح حال علامه امینی(ره) می توان کتاب «حماسه غدیر» علامه حکیمی(ره) را مشاهده کرد.

حدیث غدیر از جمله وقایع و احادیث متواتر، شناخته شده و مقبول بین فریقین بوده و در منابع مختلف اسلامی بدان پرداخته شده است. این حدیث از حوادث مهم و سرنوشت‌ساز سال دهم هجری است.