نظم و تواضع علمی آیت‌الله ری شهری زبانزد بود
حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: تواضع علمی آیت‌الله ری شهری از جنس الاحقرهایی که الاعظم است، نبود. در برنامه‌ریزی برای دانشکده، مرحوم شهیدی به ایشان گفت خوب است برای فلان موضوع هم دو واحد بگذاریم و آیت‌الله ری شهری پرسید این چی هست؟ و بعد خیلی راحت هم گفتند که من اطلاعی درباره آن ندارم در صورتی که ما اگر چیزی را ندانیم به راحتی ابراز نمی‌کنیم.
به گزارش ایکنا، همایش احیاگر حدیث، بزرگداشت مرحوم آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، 11 اسفند ماه در مؤسسه دارالحدیث و با حضور شاگردان و همکاران ایشان و نیز حجج اسلام سیدحسن خمینی، قاضی عسکر، مسعودی خمینی و ... برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار، در سخنانی در این مراسم گفت: آیت‌الله ری شهری دانشمند باتقوایی بود که توجه همگان را به معارف قرآن و حدیث جلب کرد و نشان داد که می‌توان علوم انسانی مانند اخلاق و کلام و روان‌شناسی و ... را بر پایه وحی و عترت بنیانگذاری کرد و سخنرانی بنده هم با عنوان آیت‌الله ری شهری، احیاگر کلام بر مبنای قرآن و حدیث است.
وی افزود: ایشان بیش از آن که به علوم قرآن و حدیث اهتمام داشته باشد به محتوای قرآن و حدیث توجه داشت و کلام و عقاید در استنباط از قرآن و حدیث برای ایشان اهمیت بیشتری دشت، کلان‌پروژه و رویکرد آیت‌الله ری شهری، اسلامی‌سازی علوم انسانی بر منبای علوم اسلامی مبتنی بر وحی و عترت بود.
برنجکار با بیان اینکه محوریت قرآن و حدیث و توجه به نیازهای روز از جمله ویژگی‌های فعالیت‌های علمی ایشان بود، تصریح کرد: اولین کتاب ایشان مناظرات اعتقادی بود که در سال 1354 در رد الحاد منتشر شد. ایشان تاکید داشت که ما باید محتوای علوم قرآن و حدیث را در علوم دیگر پیاده‌سازی و اجرا کنیم و جامعه‌شناسی، روان‌شناسی، کلام و اقتصاد مبتنی بر قرآن و اهل بیت(ع) داشته باشیم که بنده مسئولیت کلام را برعهده گرفتم.
تاکید بر تولید کلام اسلامی
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: کارهای ایشان از سال 54 با کلام شروع شد و از همان سال مجموعه دروس عقاید اسلامی را شروع به تالیف کردند که برخی مجلدات آن در برخی حوزات علمیه قم تدریس می‌شد. شش کتاب بود که یکی از آنها مقدمه‌ای بر شناخت خدا بود زیرا قبل از انقلاب مباحث شناخت خیلی مهم بود و آیت‌الله ری شهری این کار را مبتنی بر قرآن و حدیث انجام داد.
برنجکار با بیان اینکه کتاب دیگر بهترین راه شناخت بود و در آن به ادله اثبات خدا پرداخته است؛ جلد دیگر به توحید، جلد دیگر هم در مورد عدل و فلسفه وحی و نبوت و امامت و رهبری نوشته شد. دانشنامه عقاید اسلامی هم از دیگر کارهای ایشان است که مجموعه عقاید را منتشر کرده است و جلد 12 آن در آستانه چاپ است.
وی افزود: ایشان چندین بار به بنده گفتند که در دانشنامه و مجموعه شش جلدی به بحث معاد نرسیدم و از این بابت خیلی ناراحت بود و فرمود که من خودم باید معاد را ببینم و اینجا که نتوانستم کار درخوری انجام دهم. بهشت و دوزخ، ایمان در قرآن و حدیث هم از کارهای دیگر آن مرحوم بود.
استاد دانشگاه تهران گفت: مجلس امروز ما بیشتر بر جنبه علمی ایشان تمرکز داشت ولی نباید فراموش کنیم که ایشان مجاهدی نستوه بود؛ مبارزات قبل و بعد از انقلاب ایشان بسیار زبانزد است و اگر در دوره وزارت اطلاعات و ارتش و مسئولیت‌هایی که داشتند مجاهدت او نبود معلوم نبود چه بلایی بر سر کشور می‌آمد.
همچنین حجت‌الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه برخی آثار ایشان مانند دانشنامه امام علی(ع) و میزان الحکمه، یکسره بی نظیر است، گفت: چهارسال بزرگترین و شیرین‌ترین نعمت خدا برای من همراهی با آثار ایشان از جمله سیره علی(ع) بود . اولین نکته‌ای که از ایشان یاد گرفتم توکل بود، وقتی قرار بود دانشکده حدیث را شروع کنند مرحوم شهیدی به او گفت که حاج آقا مقداری درباره وسعت کار هم فکر کنید و ایشان فرمود من یاد گرفته‌ام هر کاری را با توکل و دست خالی شروع کنم پیش خواهد رفت و امروز نتیجه این توکل را می‌بینیم.
نظم و تواضع علمی آیت‌الله ری شهری
وی افزود: نکته دیگر تواضع علمی او بود نه از جنس الاحقرهایی که الاعظم است؛ در برنامه‌ریزی برای دانشکده، مرحوم شهیدی به ایشان گفت خوب است برای فلان موضوع هم دو واحد بگذاریم و آیت‌الله ری شهری پرسید این چی هست؟ و بعد خیلی راحت هم گفتند که من اطلاعی درباره آن ندارم در صورتی که ما اگر چیزی را ندانیم به راحتی ابراز نمی‌کنیم.
وی اضافه کرد: موضوع دیگر نظم ایشان بود، بنده در کاری با ایشان همراهی داشتم بسیار منظم بود و اگر ساعتی را برای ملاقات قرار می‌گذاشتیم دقیق و منظم تشریف می‌آوردند. نظم عجیبی داشتند و ثانیه‌ها را هم محاسبه می‌کردند.
مهدوی راد بیان کرد: مقام معظم رهبری فرموده بودند که این مجموعه آثار کار شما نیست و دستی غیر از شما در پشت آن بوده است و قطعا عنایت خدا در کار است؛ بنده هنوز هم رابطه بسیط و صمیمی با دین را ترجیح می‌دهم و در کار موسوعه امام علی(ع) هم که قرار شد همکاری کنم امام را خطاب قرار داده و گفتم ای مولا اگر خودت به قلمم کمک کردی که خواهم نوشت و گرنه عطایش را به لقایش می‌دهم و بعد از آن با شور و شعف زیادی شروع به نوشتن کردم و نتیجه خوبی هم داد و بارها به بنده گفته شده است که فلان قسمت دانشنامه قلم عجیبی دارد.
فضیلت امام علی(ع)
استاد دانشگاه تهران گفت: از نکات بکری که در هیچ کجا در متون معاصر وجود نداشته است ماجرای لیلة المبیت است و در این دانشنامه به خوبی آمده است. بزرگواران آیات، روایات و متون تاریخی مرتبط را به بنده می‌دادند و بنده آن را تحلیل می‌کردم و در این تحلیل به این نتیجه رسیدم که براساس روایات غیرقابل انکار، اولین باری که علی(ع) بر دوش پیامبر رفتند و بت‌ها را شکستند قبل از لیلة المبیت بوده است و نه در فتح مکه. علی (ع) وقتی این کار را کرد پیامبر(ص) به مدینه هجرت کرد و ایشان در جای پیامبر(ص) در رختخواب خوابید. 40 نفر شمشیرها را آماده کرده‌اند تا جان پیامبر(ص) را بگیرند چه کسی جز علی شجاعت داشت این کار را بکند.
وی با بیان اینکه فضیلت‌ستیزان منکر شدند و اگر امکان انکار نبود تشکیک ایجاد کردند، اظهار کرد: به آیت‌الله ری شهری زنگ زدم و این تحلیل را گفتم و ایشان تعجب کرد و فرمود برچه مبنایی این حرف را می‌زنی و عرض کردم براساس مطالبی که به بنده داده‌اید و ایشان فرمود آقای مهدوی این مطالب به عربی نوشته خواهد شد و آنها زیر ذره‌بین می‌گذارند دقت کن آبروریزی نشود و بنده عرض کردم اسنادش هم از فتح مکه بیشتر و هم دقیقتر است و هم احمدبن حنبل و پسر او خیلی از علمای اهل سنت نقل کرده‌اند و مجلسی هم در بحث نوروز به این ماجرا اشاره کرده است.
استاد دانشگاه تهران تصریح کرد: موضوع دیگر هم حجة البلاغ است و اولین بار جلال‌الدین فارسی در یکی از آثارش آورده بود که حجة الوداع نامش حجة البلاغ است و قلم به مزدها تلاش کردند تا این اسم را حذف کنند زیرا در پشت آن ایدئولوژی شیعه و امامت وجود دارد. در متون اهل سنت این دو تعبیر حج وداع و حج بلاغ همراه هم و با عطف واو بیان شده است.
مهدوی راد اضافه کرد: بهترین و معتدل‌ترین پژوهش در مورد حضرت رقیه(س) را هم در اینجا می‌بینید. حدود 34 مورد در مقدمه این کتاب آمده است که مشهورات و منابع نقل شده است. در موسوعه حصرت حجت(عج) هم مخصوصا روایات مرتبط با کشت و کشتار آن حضرت را به درستی تبیین و تحلیل کرده‌اند.
تسلط بر قرآن و حدیث
همچنین حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث در سخنانی گفت: ایشان قرآن و حدیث را محور قرار می‌دادند و حتی در خاطراتی که از مرحوم شیخ رجبعلی خیاط از شاگردان ایشان نقل می‌کردند این مسئله را مدنظر داشتند که مستند به قرآن و روایات باشد و کاربرد عمومی و اجتماعی هم داشته باشد.
وی افزود: ایشان در طول حیات 75 ساله خود 110 عنوان تالیف در 210 جلد داشتند؛ شخص انسان خودساخته بود و از آغاز خودشان کارها را انجام می‌دادند و 90 عنوان این مجلدات، قرآنی حدیثی است و فقه و اخلاق و .. مدنظر وی بود و به نیاز زمانه توجه داشتند و مباحث صرف نظری که کاریرد اجتماعی نداشت مورد توجه ایشان نبود.
طباطبایی بیان کرد: آثار ایشان صرفا جمع‌آوری احادیث نبود بلکه تبیین و بیانات و توضیحات هم داشت از جمله در موسوعه امام مهدی(عج) نزدیک به یک سوم کتاب بیان‌های مربوط به قیام و انقلاب مهدوی است و نقدپذیری ایشان هم در مباحثی که در این باره با ایشان داشتیم نمود پیدا می‌کرد.
وی افزود: مجموعه کتب ایشان به 16 زبان ترجمه شده است از جمله به انگلیسی، اردو و ترکی و عربی و اندونزیایی و هوسایی که زبان غریبی است. مثلا حکمت‌نامه عیسی(ع) را خود ایتالیایی‌ها ترجمه و منتشر کردند که ما خودمان تا مدتها بی اطلاع بودیم. گزیده میزان الحکمه و حکمت‌نامه عیسی(ع) ترجمه‌های زیادی به زبان‌های مختلف دارد.
طباطبایی بیان کرد: تسلط بی نظیر ایشان به قرآن و حدیث از ویژگی‌های بارز آن مرحوم بود و من در بسیاری از علمای دیگر ندیدم، الان ما در دانشنامه قرآن و حدیث، حدود 900 عنوان حدیثی داریم که طراحی این عناوین نیازمند تسلط بر قرآن و حدیث است و آیت‌الله ری شهری همه اینها را به صورت چینش منطقی ترتیب دادند.
وی با بیان اینکه تربیت پژوهشگر به روش سازمانی از کارهای نیک ایشان بود گفت: امسال در این مراسم ده اثر از ایشان رونمایی می‌شود و در سال آینده هم ده اثر دیگر را رونمایی خواهیم کرد.
انتهای پیام
