«بلوغ دینی دختران» 9 سالگی یا 13 سالگی؟
یکی از مسائل مهم و درخور توجه به ویژه در ماه مبارک رمضان مسئله تکلیف دختران نورس برای انجام فریضه صوم یا به طور کلی موضوع بلوغ دختران است و پرسش‌های فراوانی درباره این موضوع مطرح می‌شود که کتاب «بلوغ دینی دختران» به آنها پاسخ می‌دهد.
به گزارش ایکنا، کتاب «بلوغ دینی دختران» با عنوان فرعی «مبانی فقهی فتوای سن تکلیف در 13 سالگی» اثر حجت‌الاسلام و المسلمین محمد سروش محلاتی، توسط انتشارات میراث اهل قلم منتشر شد.
در بخشی از مقدمه کتاب می‌خوانیم: «یکی از مسائل مهم و درخور توجه به ویژه در ماه مبارک رمضان مسئله تکلیف دختران نورس برای انجام فریضه صوم یا به طور کلی موضوع بلوغ دختران است. پرسش‌های فراوانی درباره این موضوع مطرح می‌شود و پاسخ شایسته به این پرسش‌ها فقط با مطالعه دقیق در منابع اسلامی ممکن خواهد بود. از همین رو بررسی ابعاد مختلف مسئله سن تکلیف دختران، ضروری به نظر می‌رسد.
کسانی که درباره دشواری تکلیف روزه برای دختران در 9 سالگی سوال می‌کنند غالبا نگاه عاطفی و احساسی دارند و معتقدند که دختران در 9 سالگی بنیه و توان کافی را برای تکلیفی به نسبت سنگین مانند روزه به ویژه در ماه‌های گرم سال و روزهای بلند تابستان ندارند. پشت این پرسش یا داوری، رقت قلبی وجود دارد و بر اساس همین رقت قلب، در این تکلیف تردید می‌کنند در حالی که مسئله بسیار عمیق‌تر و جدی‌تر از این لایه‌های عاطفی است. این موضوع، موضوعی است که در طول قرن‌های متمادی هم در فقه امامیه و هم در فقه عامه مورد بحث و دقت بوده است و منشا این بحث هم نوعی دوگانگی در روایات درباره بلوغ دختران است. ما از یک سو روایاتی داریم که تاکید می‌کند دختران در سن 9 سالگی به تکلیف می‌رسند و قهرا وظایف بر عهده آنها قرار می‌گیرد و از سوی دیگر روایاتی داریم که بلوغ دختران را در سنین بالاتر تایید می‌کند.
بنابراین، این موضوع و حل این اختلافات در روایات، بحث دقیق علمی می‌طلبد. البته از نظر فتوا در طول ده قرن گذشته معمولا بر مبنای همان 9 سال بوده است ولی از نظر ادله مسئله به این روشنی نیست و دقت بیشتری لازم است.»
در بخش دیگری از کتاب آمده است: «فقها در گذشته مسئله بلوغ را امر روشنی تلقی می‌کردند و کمتر درباره آن نیاز به بحث جدی می‌دیدند. زمینه بحث وجود داشته است ولی آنها نیازی به بحث نمی‌دیدند و سریع از این بحث عبور می‌کردند و به فتوا می‌رسیدند ولی در زمان ما به دلیل دقت نظرها و تحقیقاتی که انجام شده است مسئله حساسیت‌برانگیز شده است و ما امروز با مسئله‌ای مواجهیم که ریشه‌های عمیق دارد. از سوی دیگر عده‌ای از بزرگان هم در دهه‌های اخیر درباره این موضوع تحقیق کرده‌اند».
در بخشی از کتاب با عنوان «ترجیح بر اساس موافقت با قرآن» می‌خوانیم: «آیت‌الله سیدکاظم حائری در کتاب الفقه العقود این بحث تعارض در روایات را مطرح کرده است ... ایشان می‌گوید وقتی بحث تعارض پیش می‌آید نوبت به ترجیح می‌رسد. ترجیح موافقت با کتاب هم بر ترجیح به مخالفت عامه مقدم است. ما دو دسته روایات داریم: دسته اول بلوغ دختران را در 9 سالگی با شرایط خاص مثل حیض و امثال اینها می‌داند و دسته دوم صرف 9 سالگی را کافی می‌داند. اگر نوبت به تعارض برسد، ممکن است به دلیل موافقت با کتاب، روایات دسته اول بر روایات دسته دوم ترجیح پیدا کند چون بلوغ الحلم و بلوغ النکاح که در قرآن کریم آمده است معمولا بر 9 سالگی قابل انطباق نیست. دختر 9 سالگی نه احساس جنسی دارد و نه به حد احتلام رسیده است. این بیانی است که با موازین استنباطی و اجتهادی سازگار است. بعد خود ایشان در اخذ این مرجح دچار مشکلی شده است ... در آیات قرآن، آیه اول بلوغ النکاح است و آیه دوم بلوغ الحلم. به نظر ایشان این دو آیه مرجح نیست یعنی نمی‌توان گفت که روایاتی با ملاک بیش از 9 سال برای دختر، با کتاب موافقت دارد زیرا آیه مربوط به بلوغ النکاح یعنی دختر به حد ازدواج برسد و قابلیت ازدواج داشته باشد. قابلیت ازدواج در همان 9 سالگی اتفاق می‌افتد. پس این آیه نه تنها موید و مرجحی برای روایات 13 سالگی نیست بلکه مرجحی برای روایات 9 سالگی است ...
این سخن برای ما قابل قبول نیست چون در اینجا مسئله بلوغ النکاح مطرح شده است و مقصود از بلوغ النکاح، سنی نیست که شرع برای نکاح مقرر کرده باشد و مثلا بگوید دختران در 9 سالگی می‌تواند ازدواج کنند. به عبارت دیگر بلوغ النکاح ناظر به امری اعتباری و حدی شرعی در زمان نزول آیه شریفه نیست بلکه ناظر به امری واقعی است یعنی دختر و پسر به حدی برسند که برای زندگی مشترک آمادگی داشته باشند.»
در پایان یادآور می‌شود کتاب «بلوغ دینی دختران» در 176 صفحه با قیمت 90 هزار تومان توسط انتشارات میراث اهل قلم روانه بازار نشر شده است و از اینجا قابل تهیه است.
انتهای پیام
