جریان زیارت، یک قدرت نرم فرهنگی در ایجاد وحدت است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، عبدالحمید طالبی، رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، در اختتامیه همایش حکمرانی متعالی استان که امروز هفتم تیرماه در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد، اظهار کرد: می‌توانیم آستان قدس رضوی را الگوی حکمرانی متعالی یا زیارت بنامیم، نهادهای فرهنگی چون آستان مقدس رضوی در توسعه و ترویج فرهنگ و ارزش‌های اسلامی دارای فلسفه وجودی پایدار و همیشگی هستند و این فلسفه وجودی از ذات و ماهیت آن‌ها نشأت می‌گیرد.

وی بیان کرد: باید گفت مهندسی و طراحی نهادهای دینی در حقیقت در جان طراح و معمار حقیقی عالم است. طراحی این نهادها در حدی از وسعت و قابلیت است که مدیران جامعه، به‌ویژه مدیران فرهنگی قادر خواهند بود تمام گستره فرهنگ و ارزش‌های اسلامی را از طریق این جایگاه توسعه بخشند و در این سنگر بزرگ از کیان اسلام در مقابل هجوم دشمن دفاع کنند. 

طالبی با اشاره به اتفاقاتی که در سال گذشته افتاد، گفت: با تعدادی از فرزندان خودمان در مدارس مواجه بودیم که تحت تأثیر قرار گرفته بودند و تنها ظرفیتی که ما توانستیم با همکاری آموزش و پرورش استفاده کنیم برای اینکه این افراد را به دامن انقلاب و نظام برگردانیم و از آن خط انحرافی که دچارش بودند، دور کنیم، ظرفیت معنوی حضرت رضا(ع) بود. 

وی تصریح کرد: بیش از 4000 نفر از این دانش‌آموزان در اردوی 24 ساعته فرهنگی تفریحی که در کنار آن بحث اعتقادی مطرح شد،  حضور یافتند و از جمله تأثیرات این حضور آن بود که هنگام پایان اردو از مربیان‌ درخواست کردند که ارتباط ما با شما ادامه یابد، زیرا هیچ‌گاه کسی چنین رفتار صمیمانه‌ای با ما نداشته که پای صحبت ما بنشیند و به شبهات پاسخ دهد. 

حکمرانی متعالی، مبتنی بر یک نظام ارزشی الهی است

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی اظهار کرد: حکمرانی متعالی به شیوه‌ای از حکمرانی گفته می‌‌شود که مبتنی بر یک نظام ارزشی الهی همچون اسلام برای نیل به سعادت دنیوی و اخروی مردم در یک حوزه جغرافیایی و یا حوزه‌های گسترده مطرح می‌شود. در این نوع از حکمرانی تنظیم روابط، تبعیت و شیوه فعال‌سازی ظرفیت‌های کنشگران براساس هدایت الهی و اراده مردمی شکل می‌گیرد. 

طالبی افزود: مهم‌ترین شاخصه حکمرانی متعالی داشتن مؤلفه تعالی در تک تک حوزه‌های حکمرانی است، لذا انتظار این است که در مهندسی فرهنگی کشور، نهادهای فرهنگی و دینی چون آستان مقدس رضوی، مساجد، حوزه وقف و زیارت به عنوان نهادهای محوری در مهندسی فرهنگی نظام اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مورد توجه قرار گیرند. 

وی بیان کرد: بدون تردید شمار فزاینده آمار سالانه زائران اماکن مقدس، به‌ویژه حرم مطهر رضوی نیاز به پژوهشی مستمر در نحوه عرضه خدمات ارائه شده به این زائران ایجاد می‌کند. با توجه به اینکه هنوز آماری واقعی از زائرانی که مشتاقانه به آستان مقدس علی ابن موسی(ع) و مشهد می‌آیند، نداریم،  این سازمان در راستای رهنمودهای رهبری مبنی بر اینکه برای ارتباط مستمر با زائرانی که به بارگاه رضوی می‌آیند، برنامه‌ریزی داشته باشید، مقدماتی را آغاز کرده است.       

ضرورت وجود تناسب خدمات ارائه شده با جمعیت زائر

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی گفت: اگر جمعیتی معادل تقریبی 30 میلیون نفر سالانه به زیارت مرقد نورانی حضرت رضا (ع) مشرف می‌شوند، پس خدماتی مناسب با این حجم از جمعیت باید توسط دولت و با کمک آستان قدس رضوی تدارک و تدوین شود و خدمات ارائه شده به لحاظ کمیت و کیفیت باید با این جمعیت متناسب بوده و سالانه ارتقاء و بهبود یابد. 

وی با طرح این پرسش که دولت در موضوع زیارت چه نقشی دارد، ادامه داد: آستان قدس رضوی وظیفه خودش را با آن سابقه بلندمدتش انجام می‌دهد و هم‌اکنون در حوزه‌های مختلف خدمات متعددی را ارائه می‌دهد، اما اگر بخواهیم موضوع ارزشمند حکمرانی زیارت را در نظر بگیریم، نباید فقط مسئله آستان قدس رضوی باشد و نباید فقط مسئله مهم مدیران استان باشد، بلکه باید به عنوان یک موضوع مهم برای نظام مقدس جمهوری اسلامی و دولتمردان مطرح باشد. 

آستان قدس رضوی؛ نمونه‌ای موفق از حکمرانی وقف، نذر و زیارت

طالبی با بیان اینکه سازمان اداری آستان قدس رضوی از قدیمی‌ترین مؤسسات کشوری است که از زمان شهادت حضرت رضا(ع) تاکنون همواره دارای تشکیلات مستقل بوده است، گفت: سوابق دیوانی دستگاه مقدس رضوی نشان می‌دهد که این تشکیلات مقدس با بهره‌گیری از موقوفات و نذورات، امورات جاری خویش را سامان داده و نمونه موفق از حکمرانی وقف، نذر و زیارت است که در حوزه‌‎های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و خدماتی انواع خدمات متنوع را به زائران و مجاوران، به‌ویژه محرومان و رفع نیازمندی‌ها و گره‌گشایی از کار آنان با تأسی از پیشوایان معصوم در رأس فعالیت‌های خود قرار داده است. 

وی اظهار کرد: زیارت نه تنها یک جریان مستمر زندگی محبان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) محسوب می‌شود،بلکه به فرموده امام رضا(ع) عهدی بر گردن شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع) است که با ایجاد صحیح زمینه‌های انجام آن بستری مناسب برای قدرت امت اسلامی و در نتیجه تمدن‌سازی نوین اسلامی را فراهم خواهد آورد.

جریان زیارت؛ رمز پایداری نظام جمهوری اسلامی

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی بیان کرد: جریان زیارت به عنوان قدرت نرم امت اسلامی، نیازمند حمایت ویژه نظام جمهوری اسلامی و به نوعی از رموز پایداری و تقویت آنهاست، همان‌گونه که اقتصاد قوی و قدرت نظامی ویژه موجب تقویت پایه‌های اساسی کشور و همان‌گونه که رشد علمی موجب تقویت کشور می‌شود، جریان زیارت نیز به عنوان یک قدرت نرم فرهنگی و یک اصل در زندگی دوستداران و پیروان اهل بیت(ع) نقشی اساسی در زمینه ایجاد وحدت و انسجام درونی کشور و تقویت فرهنگی و هویت دینی جامعه ایران، همچنین ایجاد یک فرهنگ فراملی و بین‌المللی در زیر سایه مکتب نورانی اهل بیت(ع) ایفا می‌کند. 

وی ادامه داد: از این رو باید همچون دیگر مؤلفه‌های قدرت جامعه اسلامی، موضوع زیارت در حکمرانی متعالی مورد توجه قرار گیرد. اگرچه نهادهایی به صورت مستقیم در این زمینه دارای وظایف مختلفی هستند، اما باید تمام مجموعه‌ها، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها سهم خود را در گسترش آن و ارائه خدمات و تسهیلات مناسب به زائران، به ویژه زائران امام رئوف ایفا کنند. 

طالبی افزود: ایجاد همگرایی و هم‌افزایی میان این مجموعه‌ها نیازمند طراحی جدید و ارتباط قوی بین سازمانی است، از سوی دیگر سهم ظرفیت‌ها و آورده‌های متنوع جریان زیارت از مجموع آنچه به نام گردشگری مطرح می‌شود، سهم غالب است و کشور ما بیش از همه کشورها در ورود زائر و جابجایی زائران دارای تحرک و البته برکات مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی فراوانی است. 

وی ادامه داد: در این راستا موضوع زیارت را باید به عنوان موضوعی ملی و بین‌المللی و یکی از ارکان سیاست‌گذاری کلان، به‌ویژه در حوزه فرهنگ عمومی و یکی از ارکان حفظ جامعه اسلامی دانست و با توجه به ابعاد و آثار کلان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این امر باید در حوزه حمکرانی و نظام قانون‌گذاری، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور با نگاهی ملی و بین‌المللی و به عنوان یک اولویت به موضوع زیارت توجه کرد. 

زیارت زمینه‌ساز تعالی معنوی جامعه است

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی به آثار زیارت در کشور اشاره کرد و گفت: زیارت، تقویت‌کننده آرامش و زمینه‌ساز تعالی معنوی جامعه است که مهم‌ترین تجلی آن را می‌توان در احساس نیاز جامعه به زیارت به عنوان یک مأمن دانست. امروز دشمن عرصه‌های مختلف، به‌ویژه عرصه قدرت نرم فرهنگی را با جنگ شناختی مورد تهدید قرار داده است که زیارت انسجام‌بخش جامعه در عرصه مبارزه با جنگ نرم فرهنگی و شناختی دشمن است.

وی افزود: زیارت تقویت‌کننده فرهنگ خدمت‌گذاری و مشارکت اجتماعی آحاد جامعه است که نمونه بارز آن در بسط هویت اربعین در عرصه خدمت‌رسانی در جامعه را می‌توان نام برد. زیارت، ابعاد و تأثیرات آن می‌تواند در عرصه‌های کلان برنامه‌ریزی کشور مانند الگوی اسلامی ایرانی پیشرفته و به عنوان موتور کشنده اقتصاد کشور در عرصه اقتصاد مقاومتی و اقتصاد بدون نفت دارای اثرگذاری بالایی باشد. 

رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی گفت: امروزه گردشگری مذهبی با همه اجزا و گونه‌های مختلف به سبب ویژگی‌های ساختاری و کارکردی بارز آن در متن گردشگری جهانی جای گرفته و به سراسر جهان نفوذ کرده است، به طوری که 26 درصد از کل جریان‌های گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است. در این نوع گردشگری، انگیزه اصلی زیارت اماکن مقدسه است که اقامت‌گاه و نوع امکانات آن بر طول اقامت تأثیر دارد. 

وی ادامه داد: سازگاری گونه‌شناسی غالب گردشگری مذهبی در شهر مشهد با آرمان‌ها، اصول و ایدئولوژی نظام جمهوری اسلامی یک نقطه مزیت بزرگ و منحصر به فرد است که می‌تواند در انتشار و تأمین اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی در داخل و خارج از کشور، عامل شتاب‌دهنده فرهنگی باشد. 

زیارت؛ یک عنصر هم‌افزا و وحدت‌آفرین در نگاه اسلامی و ملی

طالبی اظهار کرد: زیارت چه با رویکرد نگاه امت اسلامی و تمدن‌سازی نوین اسلامی و چه با نگاه ملی و هویتی یک عنصر هم‌افزا و وحدت‌آفرین است. در این راستا موضوع زیارت را باید موضوعی ملی و بین‌المللی و به عنوان یکی از ارکان سیاست‌گذاری‌های کلان، به‌ویژه در حوزه فرهنگ عمومی و یکی از ارکان حفظ هویت اسلامی جامعه دانست. 

وی ادامه داد: زیارت امروز نه تنها یک مسئله راهبردی و اساسی، بلکه یک بستر تعالی و ثبات در مسیر پیشرفت و تعالی جامعه ایران است، لذا با توجه به ابعاد و آثار کلان فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی این امر، باید در نظام حکمرانی و قانون‌گذاری، تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری کشور با نگاهی ملی و بین‌المللی و به عنوان یک اولویت به موضوع زیارت در کشور توجه کرد. 

رئیس سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی گفت: جای خالی زیارت با این ابعاد راهبردی، مهم و اثربخش در نظام حکمرانی و برنامه‌ریزی کشور، به‌ویژه برنامه هفتم احساس می‌شود. زیارت چه با رویکرد مسئله‌محور و چه با هر رویکرد برنامه‌ریزی یک نقطه کانونی و یکی از اصلی‌ترین بسترهای ثبات جامعه و یکی از ظرفیت‌های مقابله با جنگ نرم فرهنگی دشمن است.