تفاوت میان تکذیب نعمات الهی از سر نادانی با عنادورزی + فیلم

به گزارش ایکنا، کریم دولتی؛ مدرس پیشکسوت قرآن در ۱۴ درس‌گفتار با اشاره به نکات تدبری در آیات سوره مبارکه «الرحمن»، دقت در برخی از نعمات الهی اشاره شده در آن را مورد تأکید قرار داده است. در ادامه متن و فیلم ششمین درس‌گفتار از این مجموعه را مشاهده می‌کنید.

بیشتر بخوانید؛

1. سوره الرحمن؛ مملو از جلوه‌های رحمت الهی
2. تکرار «فَبِأَيِّ آلَاءِ رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» نشانه‌ای بر اختیار انسان است
3. «عَلَّمَ الْقُرْآنَ»؛ راهی روشن برای حرکت انسان به سمت تعالی
4. اشاره الرحمن به شواهدی مبنی بر محاسبه اعمال دنیا
5. شرح ملاک سنجش اعمال در سوره الرحمن

«بسم الله الرحمن الرحیم.

نخستین باری که در سوره مبارکه الرحمن، آیه «فبِأَی آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» به چشم می‌خورد، آیه سیزدهم این سوره است؛ خداوند متعال پس از آن که خود را الرحمن خطاب قرار داده و به تعلیم قرآن اشاره می‌کند و بعضی از ویژگی‌هایی موجود در آفرینش که آنها را به عنوان پایه و اساس قرار داده است، برمی‌شمرد، آنجاست که در سیزدهمین آیه این سوره می‌فرماید: «فبِأَی آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ».

تکذیب یعنی دروغ انگاشتن، دروغ پنداشتن و دروغ دانستن چیزی یا پدیده‌ای، اما چرا آدم باید بعضی چیزها را دروغ بپندارد؟ گاه این دروغ پنداشتن به خاطر جهل است به این معنی که ما چیزی را نمی‌دانیم و از سر نادانی می‌گوییم، چنین نیست یا به شکل دیگری است و البته گاهی این تکذیب از سر داشتن علم کم است، یعنی نسبت به موضوع جاهل نیستیم، اما دانش و آگاهی ما در پی بردن و اِشراف بر ماهیت چیزی به اندازه کافی نیست یا دقت کافی نداریم.

بعضاً درباره یک موضوع دانش کافی داریم، اما هوش و حواسمان به طور کامل در مراقبت از آن و جوانبش جمع نیست و لذا آن را تکذیب کرده یا دروغ می‌انگاریم، اما گاه دروغ انگاشتن و دروغ پنداشتن از سر مخالفت با چیزی است، یعنی به آن دانش و آگاهی کامل داریم، اما پذیرش آن دلخواه ما نیست و اصطلاحاً زیر بار پذیرش آن نمی‌رویم و آن را دروغ پنداشته و مثلاً می‌گوییم اینگونه نیست، بلکه شکل دیگری است و این در حالی است که اگر انسان ویژگی و تمایزش نسبت به سایر موجودات، عقلش باشد و مطابق با عقل رفتار کند و براین اساس با حقایق عالم مواجه شود چه حقایقی را که مقابل چشمان اوست، چه حقایقی را که می‌شنود و چه حقایقی که برحسب ظاهر و در عالم مادی با آنها روبروست یا حتی حقایقی که از عالم معنا به او می‌رسد و متوجه آن می‌شود؛ همه اینها را باید با عقل خود سنجیده و آن را براساس میزان و ترازوی عقل خود ارزشگذاری کند که در آن صورت هیچگاه چیزی که مطابق با عقل او درست و صحیح است، انکار نکرده و دروغ نمی‌پندارد.

درست اینجاست که خدا می‌فرماید: «فبِأَی آلَاء رَبِّكُمَا تُكَذِّبَانِ» به این معنی که شما کدامیک از نعمت‌های پروردگارتان را دروغ پنداشته و آن را تکذیب می‌کنید؟! در صورتی که اگر انسان عقلش را به کار گیرد، هیچگاه چنین چیزی ممکن نخواهد بود.

همه مشکل انسان این است در مقاطع لازمی که باید عقل خود را به کار گیرد، این کار را نمی‌کند و نتیجه اینکه گرفتار تکذیب شده و به عبارت دیگر چیزی را که باید مطابق با عقل ارزشگذاری ‌کند، این کار را نکرده و آن زمان است که دچار تکذیب می‌شود.

خداوند در جای دیگری و مشخصاً آیه شماره ۸۲ سوره مبارکه «واقعه» هم به این مهم اشاره داشته و می‌فرماید: «وَ تَجْعَلُونَ رِزْقَكُمْ أَنَّكُمْ تُكَذِّبُونَ» یعنی «روزی خود را همین قرار می‌دهید که آن را تکذیب می‌کنید» اما به هر حال قرآن، سفره گسترده الهی است که البته بعضی به جای بهره‌برداری مثبت و درست از آن، به تکذیبش روی آورده و آن را دروغ می‌پندارند.

امیدواریم که ما جزو انسان‌هایی باشیم که با به کار بستن عقل و دقت خود، بیش از پیش از نعمت‌ها و عنایات الهی و از نکته‌های برجسته‌ای که خدای متعال در قرآن کریم فرا روی ما قرار داده است، بهره‌مند شویم و ان‌شاء‌الله زندگی خود را در دنیا و آخرت اصلاح کنیم. خدا یار و نگهدارتان.»