آیا بودجه شرط کافی برای اثربخشی فعالیت‌های فرهنگی است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجواد محقق‌نیا، رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با ایکنا، درباره رویکرد لایحه بودجه 1403 به مباحث فرهنگی گفت: موضوعی که مهم است و باید به آن توجه کرد این است که بودجه فرهنگی را فقط نباید شامل ردیف‌های عملیاتی دانست؛ چون دستگاه‌ها و نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی اساساً کار فرهنگی انجام می‌دهند و هر یک از این دستگاه‌ها بودجه جداگانه دارند و قاعدتاً باید اینها را جزء بودجه فرهنگی لحاظ کرد.

وی با بیان اینکه مقوله فرهنگ خیلی گسترده و حساس بوده و نیازمند توجه معنوی و مادی بیش از این است، اظهار کرد: هرچقدر از بخش فرهنگی غفلت شود حتماً در میان‌مدت و بلندمدت زیان آن را خواهیم دید و این طبیعی است. امروز اگر مشکلات حاد در جامعه و به ویژه در میان جوانان وجود دارد و شرایط فرهنگی خیلی مناسب و در تراز آرمان‌های انقلاب اسلامی نیست و حتی بعضاً این شرایط به غلیان هیجانات و کشانده شدن آن به کف خیابان‌ها منجر می‌شود، علت اصلی آن است که از فرهنگ غفلت شده درصورتی‌که فرهنگ اساس هر فعالیت اقتصادی و غیراقتصادی در جامعه محسوب می‌شود.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: مقام معظم رهبری 30 سال پیش فرمودند با یک هجمه یا شبیخون فرهنگی از جانب غرب روبه‌رو هستیم و چون طبق امیال و انفاس شیطانی است امکان دارد اکثر جامعه با یک تکان کوچک در آن گرفتار شوند و ایشان راهکار مقابله با این شبیخون فرهنگی را تمسک به فرهنگ الهی و دینی عنوان کردند که شبیه به سربالایی است و شیطان نمی‌تواند از آن بالا برود؛ در واقع با تمسک به این فرهنگ است که می‌توان موفق شد و جامعه را ایمن کرد.

ممانعت دشمن از هدایت جوانان به سمت دین با نشئگی کاذب

محقق‌نیا با بیان اینکه هدف شبیخون فرهنگی غرب و دشمنان این است که راه را بر روی ظهور امام زمان(عج) مسدود کنند تا کسی برای یاری حضرت باقی نماند، گفت: دشمن به دنبال این است که جوانان را جذب خود کند و آنها را در نوعی نشئگی مجازی یا کاذب غرق سازد تا مبادا به سمت خدا و دین بروند.

وی اضافه کرد: هجمه دشمن بسیار سنگین است و به نظر من تنها با بودجه فرهنگی نمی‌توان مقابل این حجم از هجمه فرهنگی ایستاد البته نباید تأثیر بودجه را کتمان کرد ولی تمام آن بودجه نیست بلکه ما نیازمند یک بسیج همگانی در مسئله فرهنگ هستیم. من گاهاً به رفقای طلبه خود می‌گویم علامه طباطبایی(ره) بدون بودجه تفسیر المیزان را تألیف کردند، چرا؟ چون از جان و خانواده‌اش مایه گذاشتند ولی اگر امروز بخواهیم نمونه‌ای شبیه به تفسیر المیزان را به صورت گروهی تألیف کنیم صدها یا حتی هزاران میلیارد تومان باید هزینه شود ولی ایشان بدون بودجه این کار را انجام دادند.

لزوم آتش‌ به اختیار عمل کردن در موضوعات فرهنگی

رئیس انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه با تأکید بر این نکته که کار فرهنگی زمانی اثرگذار است که قربة‌الی‌الله باشد، گفت: اگر کار برای خدا باشد قطعاً اثرگذاری خواهد داشت؛ به عبارت بهتر باید در کار فرهنگی آتش‌ به اختیار عمل کرد و همچنین رضای خدا را در نظر داشت. همه کار فرهنگی را نباید به مادیات و بودجه و نتیجه‌بخش بودن آن را به پول و منابع مالی گره زد.

محقق‌نیا با تأکید مجدد بر اینکه بودجه شرط لازم است اما کافی نیست، گفت: علاوه بر بودجه به روحیه افرادی نیاز داریم که در راه خدا و رضای او کار فرهنگی انجام دهند. یکی از دوستانم که در خط مقدم جبهه حضور داشت تعریف می‌کرد تمام هم‌رزمانش شهید شدند ولی او خط مقدم را تنهایی سه روز سرپا نگه داشت. این عمل با کدام بودجه قابل انجام است؟ اینکه ما همه چیز را به بودجه مرتبط سازیم در واقع همان نسخه‌ نظام استکباری و غربی است. یک سرباز آمریکایی ماهانه هشت هزار دلار حقوق دریافت می‌کند تا بیاید در عراق و خلیج فارس بجنگد و سپس مقامات آمریکا می‌گویند هفت هزار میلیارد دلار هزینه‌کرد نظامی‌شان در خلیج فارس بوده! ولی یک حاج قاسم می‌آید با حداقل بودجه که شاید دو سه میلیارد دلار هم نشود هفت هزار میلیارد دلار آمریکایی‌ها را هیچ می‌کند. پس بودجه بخش جزئی و کوچک کار است بلکه بخش اصلی آن است که سربازان پای کار را شناسایی و به میدان بیاوریم.

وی در پایان تأکید کرد: اکنون وقت ایثارگری است و باید در عرصه فرهنگ از جان مایه گذاشت و صرفاً برای پول کار نکنیم. اگر قرار بر بودجه باشد باید پذیرفت که در این زمینه بودجه ما قابل مقایسه با بودجه دشمن نیست به هر حال محدودیت‌های مالی وجود دارد و لذا باید در زمینه فرهنگ بسیجی‌وار و آتش به اختیار عمل کرد. اگر اخلاص وجود داشته باشد خداوند به آن برکت خواهد داد و دولت و مجلس به عنوان نهادهای فراهم‌کننده کار فرهنگی هم باید در این زمینه یاری و کمک‌رسان باشند و به وظایف خود عمل کنند و حداقل‌ها را فراهم سازند.

گفت‌وگو از سعید امینی