کدامیک از مخاطبان قرآن موفق به تعقل و خردورزی می‌شوند؟

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم، در نشست مجازی که امروز 28 مردادماه با موضوع «مخاطبان قرآن» برگزار شد، اظهار کرد: مخاطبان قرآن به سه دسته تقسیم می‌شوند. دسته اول مردمی هستند که اصلاً به قرآن توجهی نمی‌کنند و به آن سری نمی‌زنند و در واقع به حقانیت این کتاب مستطاب کافرند. دسته دوم کسانی هستند که ارتباطی سطحی و ابتدایی با قرآن دارند و بدون آنکه معنای قرآن را بفهمند، آن را قرائت یا حفظ می‌کنند و برای در امان ماندن از ابتلائات روزگار به آن تبرک می‌جویند. این دسته گرچه از برخی برکات قرآن بهره می‌برند، اما از این کتاب استفاده لازم و کافی نمی‌کنند.

انصاری ادامه داد: دسته سوم کسانی هستند که با شناخت و معرفت به قرائت قرآن می‌پردازند و در آیات بینات آن تدبر و تأمل می‌کنند و می‌کوشند که آموزه‌های این کتاب را در زندگی فردی و اجتماعی خود عملی کنند. روشن است که از میان سه دسته پیش گفته، تنها دسته اخر از رهگذر قرآن کریم به تعقل و خردورزی قرآنی موفق می‌شوند. این امر در صورتی است که خطاب‌های خداوند در قرآن گاهی به عموم مردم است و با عباراتی همچون «یا أَیهَا النَّاس‏» بیان شده است و گاهی هم حضرت حق به شکل ویژه اهل ایمان را با عباراتی همچون «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا» خطاب می‌کند.

وی در خصوص مخاطب قرار دادن اهل ایمان در قرآن، بیان کرد: یکی از دلایلی که خداوند اهل ایمان را به شکل ویژه مخاطب قرار داده این است که آنها به خاطر ایمانی که دارند، باید به اوامر الهی سرسپرده‌تر باشند. مسلما اهل ایمان به سخن حق و گفتار الهی تعلق خاطر بیشتری دارند، از سخن حضرت پروردگار بیشتر استقبال می‌کنند و با همه وجود در تبعیت از فرمان‌های الهی سر و جان می‌سپارند. لذا خداوند از ابتدا با این گروه سخن می‌گوید و از آنان می‌خواهد که دستورهای نجات‌بخش اسلام را عملی کنند.

صاحب تفسیر مشکاة گفت: نکته دوم این است که این خطاب‌ها حالت تشجیع دارد و به مؤمنان هویت، شخصیت و بها می‌بخشد. اهل ایمان به خود می‌بالند که مخاطب مستقیم حضرت پروردگارند و خداوند آن‌ها را شایسته برپایی فرمان‌های خویش دانسته است. لذا حیثیت و حرمتی درخور می‌یابند که به پشتوانه آن با جدیت بیشتری به انجام دستورهای الهی همت می‌گمارند. از آن گذشته، اینکه انسان مخاطب سخن خداوند قرار بگیرد، حلاوتی دارد که رنج‌ها و سختی‌ها را می‌کاهد. در همین خصوص امام صادق(ع) فرموده است: «لَذَّةُ مَا فِی النِّدَاءِ أَزَالَتْ تَعَبَ‏ الْعِبَادَةِ وَ الْعَنَاءِ؛ لذت فراخوانده‌ شدن، رنج عبادت و سختی را از بین می‌برد.»