«نهج‌البلاغه»؛ چراغی روشن در مسیر تربیت صحیح فرزندان
نهج‌البلاغه سرشار از نكات تربیتی است و راهكارهای بسیاری ارائه کرده است، بنابراین برای كسی كه می‌خواهد تربیت شود و دیگران را تربیت كند بهترین منبع محسوب می‌شود.
یکی از مهمترین دغدغه‌های خانواده‌ها تربیت فرزندان است و همواره در جست‌وجوی بهترین روش در این زمینه هستند. نهج‌البلاغه سرشار از نكات تربیتی بوده و راهكارهای تربیتی بسیاری ارائه کرده است، بنابراین برای كسی كه می‌خواهد تربیت شود و دیگران را تربیت كند بهترین منبع محسوب می‌شود.
حضرت امیرالمؤمنین(ع) در زندگی خود همواره به اهمیت تربیت صحیح فرزندان توجه داشتند و در احادیث و روایات مختلف، بر اهمیت این موضوع تأکید کردند و در نهج‌البلاغه هم در غالب‌ها و با عناوین گوناگون این مهم را متذکر شده‌اند. در حکمت‌های کوتاه و زیبای ایشان و در نامه‌های مملو از بلاغت خود نیز به اهمیت موضوع تربیت پرداخته‌اند.
به‌عنوان نمونه در حکمت 399 درباره حقوق متقابل پدر و فرزند می‌فرمایند: فرزند را بر پدر حقى است و پدر را نيز بر فرزند حقى. حق پدر بر فرزند اين است كه فرزندش در همه حال، فرمانبردار باشد و مگر در معصيت خداى سبحان و حق فرزند بر پدر اين است كه براى او نامى نيكو برگزيند و نيكو ادبش كند و قرآنش بياموزد.
سه قسمت مهم تربیت را امام على(ع) در گفتار حكيمانه مورد بحث بيان فرموده‌اند: اسم نيكو نهادن، تربيت خوب و تعليم قرآن.
همچنین نامه 31 نهج‌البلاغه که بعد از نامه مالک اشتر طولانى‌ترین نامه‌هاى امام(ع) در نهج‌البلاغه است، یک دوره کامل درس اخلاق، تهذیب نفس، خودسازى، تربیت نفوس و سیر و سلوک الى‌الله است و در حقیقت از 30 بخش تشکیل مى‌شود و خطاب به فرزند گرامی‌شان امام حسن مجتبی(ع) می‌فرمایند: مِنَ الْوَالِدِ الْفَانِ، الْمُقِرِّ لِلزَّمَانِ، الْمُدْبِرِ الْعُمُرِ، الْمُسْتَسْلِمِ [لِلدَّهْرِ الذَّامِ] لِلدُّنْيَا،...
حضرت(ع) نامه را به‌عنوان وصیت پدرى دلسوز و پر محبت براى فرزندى که شدیداً مورد علاقه پدر است مى‌نگارد، سپس ضمن تأکید بر مسئله توحید و شرح بخشى از صفات خداوند و آنگاه ترسیم ناپایدارى دنیا با ذکر یک مثال زیبا سخن مى‌گوید.
در ادامه یکی از نکات مهمی که در این نامه به فرزند دلبندش مى‌آموزد این است که خود را میزان داورى براى دیگران قرار دهد و آنچه را براى خود مى‌پسندد براى آنان بپسندد و آنچه براى خود نمى‌پسندد براى دیگران نپسندد. آنگاه از آفات اخلاقى مهمى مانند خودبینى سخن مى‌گوید و خدمت به خلق را به‌عنوان زاد و توشه‌اى مهم براى آخرت مى‌شمرد و نسبت به راه پر پیچ و خمى که در مسیر آخرت است هشدار مى‌دهد. از اهمیت دعا و اینکه کلید همه خیرات و برکات است به‌طور مشروح سخن مى‌گوید و هدف آفرینش انسان را که همان زندگى جاویدان آخرت است نه چند روزه زندگى بى‌حاصل دنیا، براى فرزندش روشن مى‌سازد.
حضرت در انتهای نامه، یاد مرگ را وسیله بیدارى مى‌شمرد و از پیمودن راه دنیاپرستان برحذر مى‌دارد، از گذر سریع و ناخواسته عمر سخن مى‌گوید و راه‌هاى تهذیب نفس و پرهیز از آرزوهاى دور و دراز را نشان مى‌دهد و در ضمن، یک سلسه مسائل مهم اخلاقى را بر مى شمرد و بر آن تأکید می‌ورزد.
هدیه ارجمند، شاعر و کارشناس ارشد نهج‌البلاغه از دانشگاه قرآن و حدیث قم
