زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال؛ فرصتی برای بازنگری در زندگی
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عربی گفت: زیارت قبور برگرفته از اعتقادات دینی و ارزش‌های فرهنگی است و فرصتی برای ارتباط عمیق‌تر با معنویت، بازنگری در زندگی، و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره عزیزان از دست رفته است.
اسفند امسال 30 روزه، ظهر پنج‌شنبه 30 اسفند لحظه تحویل سال نو است. در میان ایرانی‌ها و به‌ویژه خراسانی‌ها که سنت دید و بازدیدهای نوروزی در روزهای آغاز سال نو پابرجاست. در جدیت در برپایی این سنت و زنده نگه‌داشتن آن همین بس که در روزهای آغازین سال نو آن‌ها برای درگذشتگان هم سهمی قائلند و همان‌طور که در نوروز به دیدن بزرگترها و آشنایان و اقوام می‌روند. رفتن به آرامستان‌ها و زیارت قبور را از باب زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره عزیزان از دست رفته هم ضرورت دانسته و طبق یک سنت دیرین، خود را ملزم به اجرای آن می‌دانند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمد عربی، مدرس حوزه علمیه خراسان در این خصوص، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی اظهار کرد: یکی از رسوم قدیمی و معنوی که در بین ایرانیان و خراسانی‌ها رواج دارد زیارت قبور است و این مسئله در آخرین پنج‌شنبه سال گذشته و اولین پنج‌شنبه سال جدید هم با دقت‌نظر بیشتری انجام می‌شود.
عربی با بیان اینکه زیارت قبور برگرفته از اعتقادات دینی و ارزش‌های فرهنگی و فرصتی برای ارتباط عمیق‌تر با معنویت، بازنگری در زندگی، و زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره عزیزان از دست رفته است، گفت: مفهوم معنوی زیارت قبور، یک تجربه عاطفی و معنوی است که انسان را به فکر کردن در مورد مرگ، ابدیت و جایگاه خود در این دنیا وامی‌دارد. این فرصت در پنج‌شنبه اول سال به‌دلیل نزدیکی زمانی به آغاز سال نو، معنا و ارزش بیشتری پیدا می‌کند زیرا نوروز به‌عنوان نمادی از تجدید حیات و زیارت قبور به‌عنوان نمادی از یاد مرگ، ترکیبی معنوی و انسانی ایجاد می‌کند که هم به رشد فردی و هم به تقویت ارزش‌های اجتماعی کمک می‌کند.
تعادل میان امید به آینده و احترام به گذشته
این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه تأمل در چرخه زندگی پنج‌شنبه اول سال فرصتی برای بازنگری در چرخه زندگی است، اظهار کرد: از یک سو، آغاز سال جدید نمادی از تازه شدن زندگی است و از سوی دیگر، زیارت قبور یادآور گذر زمان و اهمیت قدردانی از لحظات است. این تعادل میان امید به آینده و احترام به گذشته، یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این سنت به‌شمار می‌رود.
وی بیان کرد: هنگامی که افراد به زیارت قبور می‌روند، در واقع با نسل‌های گذشته خود ارتباط برقرار می‌کنند و این عمل، پلی است میان زمان حال و گذشته، که انسان را به یاد اهمیت روابط خانوادگی و ارج نهادن به تلاش‌های نسل‌های پیشین می‌اندازد.
عربی با بیان اینکه قرائت قرآن و دعا از اصلی‌ترین بخش‌های زیارت قبور هستند، اظهار کرد: این اعمال نه تنها برای آمرزش اموات انجام می‌شود، بلکه به آرامش دل بازماندگان نیز کمک می‌کند. شنیدن صدای قرآن و دعا در فضای آرام آرامستان‌ها، محیطی معنوی و متعالی ایجاد می‌کند که انسان را به تفکر و تدبر وامی‌دارد.
وی با اشاره به اینکه زیارت قبور می‌تواند به‌عنوان یک تجربه آموزنده برای نسل جوان عمل کند، گفت: شرکت در این سنت، فرصتی است برای آموزش ارزش‌های اخلاقی و دینی به کودکان و نوجوانان و این تجربه می‌تواند نسل آینده را با مفاهیمی همچون احترام به پیشینیان و اهمیت پیوندهای خانوادگی آشنا کند.
عربی به چشم‌انداز اجتماعی زیارت قبور اشاره کرد و افزود: این سنت تنها یک عمل فردی نیست، بلکه تأثیرات اجتماعی دارد و می‌تواند حس همدلی و وحدت اجتماعی را تقویت کند. دیدن خانواده‌ها و دوستانی که برای یادآوری عزیزان خود گردهم می‌آیند، به افراد احساس تعلق به جامعه و ارزش‌های مشترک می‌دهد.
این مدرس حوزه علمیه افزود: اگرچه زیارت قبور یادآور مرگ است، اما با تجدید سال نو، نمادی از امید و تجدید حیات نیز به‌شمار می‌رود و این روز خاص فرصتی است برای بازنگری در زندگی، ایجاد اهداف جدید و آغاز دوباره، که به افراد انگیزه و روحیه می‌بخشد.
جواد روشندل، پژوهشگر فرهنگ عامه در خراسان‌رضوی نیز در خصوص سنت رفتن به آرامستان‌ها و زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال گفت: در تمام طول سال کسانی که عزیزی را از دست داده‌اند برای زنده نگه‌داشتن یاد و خاطره او در روزهای خاص و مناسبت‌های مختلف همان‌طور که به دیدن دوست و آشنا می‌روند برای تجدید دیدار با عزیزان خود در کنار مزار آن‌ها حاضر می‌شوند که این سنت در بین ایرانیان از گذشته‌های دور اجرا می‌شده و همان‌طور که زنده‌ها از سال نو سهم می‌برند برای مرده‌ها هم در این نو شدن سهمی قائل هستند، به‌طوری که بنا به سنت‌های قدیمی ایرانیان، پنج روز از سال را حواسشان به مرده‌ها همچون زنده‌ها بوده است یکی از این روزها که معروف به‌روزهای «پنجه» است، یک روز از پنج روز پایان سال است که یاد رفتگان بزرگ داشته می‌شده است.
وی ادامه داد: بنابر اعتقاد ایرانیان، فروهر نیاکان (روح درگذشتگان) چشم‌انتظار بازماندگان هستند تا از آن‌ها یاد کنند و به سراغشان بیایند از این‌رو، امروزه این رسم در پنج‌شنبه آخر سال و در برخی مناطق علاوه بر پنج‌شنبه آخر سال در اولین پنج‌شنبه سال نو هم برگزار می‌شود و به همین منظور، مردم بر سر مزار عزیزانشان در این روز حاضر می‌شوند و با شستن سنگ مزار آن‌ها با آب و گلاب و توزیع انواع خوردنی‌ها و قرائت فاتحه‌ای برای آمرزش روح رفتگان دعا می‌کنند.
روشندل افزود: آداب مشترک و محلی آداب زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال در اکثر مناطق مشابه است، اما هر منطقه ممکن است ویژگی‌های خاص خود را داشته باشد، به‌طوری که برخی از خانواده‌ها سفره‌ای ساده در کنار مزار عزیزان خود پهن می‌کنند و غذا یا شیرینی به دیگران می‌دهند، قرار دادن سبزه و شیرینی هم، نوعی سنت پسندیده است که علاوه بر روحیه بخشش، حس تعلق به جامعه را تقویت می‌کند.
این پژوهشگر فرهنگ عامه در خراسان اظهار کرد: در برخی از روستاهای خراسان همان‌طور که مردم با آمدن نوروز مطابق رسم ایرانیان سفره پهن کرده و بر سر آن هفت‌سین قرار می‌دهند و هر کدام از سین‌های سفره، از سیر و سماق تا سرکه و سبزه، سیب و سنجد نمادی از زندگی و امید است، پهن کردن سفره هفت‌سین بر سر مزار عزیزان نشان‌دهنده زنده نگه‌داشتن یاد درگذشتگان است.
وی یادآور شد: زیارت قبور در پنج‌شنبه اول سال، بیش از یک سنت دینی یا فرهنگی، فرصتی است برای تقویت جنبه‌های مختلف انسانی، معنوی و اجتماعی است و این آیین به افراد یادآوری می‌کند که زندگی ترکیبی از خاطرات، امیدها و ارتباطات است و هر لحظه از آن ارزشمند و بی‌بدیل است.
انتهای پیام
