تمدن اسلامی از قوه خیال برای شناخت حقیقت بهره می‌گیرد
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: در حالی‌که تمدن اسلامی از قوه خیال برای شناخت حقیقت بهره می‌گیرد، تمدن غربی از آن برای سرگرمی، غفلت و فرار از واقعیت استفاده می‌کند.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، جمیله سادات علمالهدی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، امروز هفتم خرداد ماه در مراسم اختتامیه چهارمین کنگره بین‌المللی امام رضا(ع) و علوم روز که در دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) برگزار شد اظهار کرد: یکی از احادیث مشهور که گمان می‌کنم برای بسیاری از علمای حاضر در این جلسه شناخته‌شده و برای دانشجویان عزیز نیز به دلیل آشنایی با مباحث مرتبط، آشناست، حدیث گرانقدر سلسلة‌الذهب است: «لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِ بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا».وی ادامه داد: اساتید بزرگوار و علمای فرهیخته‌ای که در این جلسه حضور دارند، به‌خوبی آگاهند که این روایت از جمله احادیث معتبر و تأثیرگذار در تبیین رابطه میان توحید و ولایت است و تردیدی در اهمیت آن وجود ندارد، البته مقصود من از بیان این حدیث، توضیح مجدد محتوای آن نیست، چرا که این مبحث بارها در محافل علمی و مذهبی مطرح شده است، بلکه می‌خواهم نکته‌ای را برجسته کنم که شاید کمتر به آن توجه شده است.
همسر شهید آیت‌الله رئیسی گفت: در این روایت، توحید به «حصن» (دژ مستحکم) تشبیه شده و این خود نکته‌ای بسیار دقیق و مهم است و این همان شیوه‌ای است که در بسیاری از آیات قرآن کریم، احادیث نهج‌البلاغه و روایات اهل‌بیت(ع) به‌کار رفته است، یعنی مفاهیم والای معنوی و توحیدی با استفاده از تمثیل و تشبیهات مادی برای مردم تبیین می‌شود.
علمالهدی افزود: این اتفاق، یعنی بهره‌گیری از قوه خیال و تخیل یا به عبارتی خیال‌ورزی، یکی از اصول مهم تربیتی در آموزه‌های دینی است. ائمه اطهار(ع) که مأموریت اصلی خویش را هدایت و تربیت انسان‌ها می‌دانند، به خوبی از این ظرفیت انسانی بهره می‌گیرند تا مفاهیم حقیقی و واقعیت‌های غیبی را تبیین کنند و حتی قرآن کریم نیز بارها با واژه «مثل» به این شیوه استناد می‌کند.
وی بیان کرد: برای درک حقیقت، انسان نیازمند خیال‌ورزی است و این نکته در فلسفه اسلامی و نزد علمای بزرگ اسلام از دیرباز تاکنون محل توجه بوده است. خیال‌ورزی، خیال‌اندیشی، تخیل و قصد خیال همگی از مقوله‌هایی هستند که در تعلیم و تربیت و هدایت انسان جایگاهی بنیادی دارند، اما در نقطه مقابل، همین خیال‌ورزی، اگر به انحراف کشیده شود، تبدیل به زندگی فانتزی می‌شود، زندگی‌ای که در آن انسان از واقعیت گریزان می‌شود، نه آنکه به حقیقت دست یابد. امروزه، تمدن اسلامی در برابر تمدن الحادی، به‌ویژه در موضوع خیال‌ورزی، قرار گرفته است. در حالی‌که تمدن اسلامی از قوه خیال برای شناخت حقیقت بهره می‌گیرد، تمدن غربی از آن برای سرگرمی، غفلت و فرار از واقعیت استفاده می‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی اظهار کرد: زندگی فانتزی، فرار از امر واقع، فرار از مرگ، فرار از قیامت و فرار از غایت وجودی انسان بوده و و این همان چیزی است که در جهان سرگرمی، در رسانه‌ها و به‌ویژه در فضای مجازی در حال ترویج است. این مسئله، موضوعی است که خانواده‌ها باید با دقت به آن توجه داشته باشند.
علمالهدی ادامه داد: فضای مجازی به یکی از اصلی‌ترین ابزارهای تولید و توزیع سرگرمی تبدیل شده است و این سرگرمی‌ها، انسان را از زندگی واقعی دور می‌سازند. لباس، پوشاک، تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی و همه تحت‌تأثیر این فضای فانتزی قرار گرفته‌اند و انسان‌ها را در اتخاذ تصمیم‌های به‌موقع و مؤثر ناتوان کرده‌اند. وقتی مشاهده می‌کنید که برخی افراد قادر به تصمیم‌گیری سیاسی یا انتخاب‌های دقیق در زندگی خود نیستند، یکی از دلایل اصلی آن، غرق‌شدن در این زندگی فانتزی است که انسان را به خود مشغول می‌سازد و زمان را از او می‌گیرد.
وی گفت: از زمانی که صنعت پیشرفت کرد، زمان انسان صید شد. اوقات فراغت به وجود آمد و برای پر کردن آن، صنایع سرگرمی متولد شدند، این صنایع، انسان‌ها را از مسیر معنویت و حقیقت منحرف ساختند. امروز، خانواده‌ها درگیر این زندگی فانتزی شده‌اند. زن‌ها طلاق می‌گیرند و می‌گویند که انتظار زندگی بهتری را دارند، مردها نیز کار خود را ترک کرده چون فکر می‌کنند وضعیت اقتصادی بهتری خواهند داشت. اعتیاد به مواد مخدر، مشروبات الکلی و همه از تلاش برای فرار به دنیایی غیرواقعی نشأت می‌گیرند، مردم مشتاقانه به این چیزها روی می‌آورند، چرا که می‌خواهند به دنیایی غیرواقعی پناه ببرند.
همسر شهید آیت‌الله رئیسی افزود: اما نتیجه این وضعیت چیست؟ عدم توانایی در درک موقعیت واقعی انسان‌های غزه، ناتوانی در تصمیم‌گیری‌های حیاتی و افزایش آمار خودکشی. چون زندگی فانتزی، انسان را از تحمل واقعیت ناتوان می‌سازد و به‌جای اینکه به مرگ به عنوان پایانی شرافتمندانه در راه حقیقت، مانند شهادت، بنگرند، به خودکشی پناه می‌برند، در حالی‌که در فرهنگ ما، عملیات استشهادی وجود دارد، اما آمار خودکشی بالا رفته است، چون قوه خیال که باید در خدمت معنویت باشد، در اختیار دستگاه‌های سرگرمی‌ساز قرار گرفته است.
علمالهدی بیان کرد: امروز، مسئله تنها این نیست که آیا هوش مصنوعی در خدمت بشریت خواهد بود یا خیر. اگر مقالات روز دنیا در این حوزه را بخوانید، خواهید دید که نگرانی اصلی همه کشورها، مسائل اخلاقی و معنوی هوش مصنوعی است، حتی فانتزی‌هایی که امروز درباره طغیان هوش مصنوعی ساخته می‌شوند، نشانه‌ای از همین نگرانی است، اما تأسف‌بارتر این است که حتی معنویت نیز به فانتزی تبدیل شده است. معنویت‌های فانتزی، جریان‌هایی که از دهه ۶۰ میلادی در آمریکا آغاز شد، فحشا را با معنویت گره زدند و امروز، افرادی که در فساد غرق‌اند، خود را افراد معنوی می‌دانند و گمان می‌کنند که در مراتب سلوک قرار دارند.
وی ادامه داد: وقتی به کسی می‌گویید که پوشش، رفتار یا نگاهش مصداق ابتذال فرهنگی است، بسیار تند برخورد می‌کند و حتی در منطق اقتصاد نیز این استدلال‌ها بی‌پایه است، چون با افزایش عرضه و اشباع بازار، کسب‌وکارهایی که بر پایه ابتذال فرهنگی استوارند، در نهایت به بن‌بست می‌رسند. مبحث خانواده و تربیت، به‌ویژه در چهارچوب سیره اسلامی و قرآنی، یک ضرورت جهانی برای نجات بشر است. نیچه، فیلسوف غربی، پیش‌بینی کرد که پایان تمدن صنعتی، مرگ «آخرین انسان» است و آنانی که منتظر آخرین منجی هستند، باید تبیین کنند که نجات انسان، تنها در بازگشت به واقعیت و خروج از فانتزی‌ها ممکن است.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: واقعیت جهان، مرگ و قیامت است و برای رسیدن به آن واقعیت، نیازمند تصمیم‌گیری در همین زندگی کوتاه دنیایی هستیم. در روز قیامت، وقتی از انسان سؤال می‌شود که چقدر در دنیا بودید، پاسخ می‌دهد: «نیم‌روزی یا کمتر از آن.» در این زمان کوتاه باید تصمیم‌های بزرگ زندگی را بگیریم. جوانان ما نیاز دارند که از فضای فانتزی خارج شوند، از خیال‌ورزی‌های باطل فاصله بگیرند و خیال خود را در خدمت معنویت قرار دهند. اینجا است که به نظر می‌رسد، عتبات مقدسه، به‌ویژه بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) و دیگر حرم‌های اهل‌بیت(ع)، رسالتی عظیم بر دوش دارند و در جهانی که معنویت بازاری شده و رقابت‌های وسیع در آن شکل گرفته، باید معنویت اصیل را بازشناسی کنیم.
علمالهدی افزود: در مسیر شهید بزرگوار، سرورم حضرت آیت‌الله دکتر رئیسی که در نیویورک و در اجلاسی که کمتر رئیس‌جمهوری حاضر به حضور در آن بود، در یونسکو شرکت کرد، از سند تحول ایران رونمایی و به سند ۲۰۳۰ اعتراض کرد و مسئله خانواده را در آن محفل جهانی مطرح ساخت و وظیفه ما تداوم این مسیر است. ایشان زمانی به بنده فرمودند: «شما این مسیر را ادامه دهید و تا آنجا که می‌توانید، مباحث را پیش ببرید.»
وی بیان کرد: بنابراین امروز نیز تقاضای عاجزانه‌ام را از مسئولان محترم آستان مقدس رضوی و سایر عتبات مقدس و همچنین از اساتید و علمای فرهیخته و خواهران مجاهدی که در غربت برای حفظ خانواده تلاش می‌کنند، مطرح می‌کنم؛ امروز اگر قرار باشد کاری برای انسان انجام گیرد، اگر قرار باشد خانواده از فروپاشی نجات یابد و اگر قرار باشد زمینه برای ظهور حضرت منجی(عج) فراهم شود، بی‌تردید مسئولیت اصلی بر دوش شماست.
همسر شهید آیت‌الله رئیسی گفت: از همه شما، به‌ویژه مسئولان حوزه سیاست‌گذاری فضای مجازی، تقاضا دارم که موضوع خانواده و تعلیم و تربیت را به‌طور ویژه مورد توجه قرار دهند و در سیاست‌گذاری‌های رسانه‌ای و مجازی، با نگاهی ژرف‌تر و مسئولانه‌تر به صیانت از نهاد خانواده بپردازند.
انتهای پیام 
