امام خمینی(ره)؛ تحقق‌بخش آرمان انبیای الهی

امام خمینی(ره)، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، یکی از مهم‌ترین رهبران سیاسی و دینی قرن بیستم بود. او با رهبری انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، نظام سلطنتی را سرنگون و حکومت اسلامی را بر پایه ولایت فقیه تأسیس کرد. اندیشه‌های او در زمینه استقلال، دین‌مداری و مبارزه با استکبار، تأثیر زیادی در ایران و جهان اسلام گذاشت. امام خمینی(ره) در سال ۱۳۶۸ درگذشت، اما نقش او در تاریخ معاصر همچنان برجسته است.

به مناسبت ۱۴ خردادماه، همزمان با رحلت امام خمینی(ره)، خبرنگار ایکنای خراسان رضوی با حجت‌الاسلام والمسلمین حسین ابراهیمی، پژوهشگر دینی گفت‌وگویی انجام داده است که در ادامه می‌خوانیم:

ایکناـ شخصیت امام خمینی چه ویژگی‌هایی دارد که او را از دیگران متمایز می‌کند؟

سخن گفتن درباره‌ امام خمینی(ره) به هیچ‌وجه کار آسانی نیست؛ حتی هر عالمی نیز نمی‌تواند به‌راحتی درباره‌ ایشان سخن بگوید. زیرا امام خمینی(ره) شخصیتی ذوابعاد و بی‌نظیر بود که نظیرش در عصر ما یافت نمی‌شود. تنها کسی می‌تواند تعریفی دقیق و جامع از چنین شخصیتی ارائه دهد که احاطه‌ای همه‌جانبه به ابعاد وجودی ایشان داشته باشد، مقام معظم رهبری است که نزدیک‌ترین شناخت را نسبت به امام خمینی(ره) دارند و بهترین توصیف‌ها و تعابیر درباره‌ امام را از زبان ایشان می‌توان شنید. ایشان فرموده‌اند: «این انقلاب در هیچ جای دنیا بدون نام خمینی شناخته‌شده نیست» و نیز فرموده‌اند: «خمینی، یک حقیقت همیشه زنده است». این جملات خود گویای عظمت شخصیت امام خمینی(ره) است.

همان‌طور که اشاره شد، امام خمینی دارای شخصیتی ذوابعاد بود. علما و اهل فن، به‌ویژه کسانی که در علوم اسلامی تخصص دارند، باید درباره‌ جنبه‌های علمی ایشان و نظریات فقهی‌شان به‌ویژه در باب «ولایت فقیه» سخن بگویند. ولایت فقیه، ابداع امام نبود، بلکه ایشان این نظریه را احیا کرده و آن را به‌گونه‌ای کامل و منطبق با نیازهای روز، در قالب یک منظومه‌ فکری منسجم ارائه کرد. این نظریه در کلام بسیاری از علمای اسلامی در طول تاریخ آمده، اما امام خمینی(ره) آن را با نگاهی نو و کاربردی به عرصه‌ حکومت آورد.

در حقیقت، امام خمینی(ره) تحقق‌بخش آرمان انبیاء و اولیای الهی در طول تاریخ بود؛ آرزویی که قرن‌ها در دل بزرگان دین موج می‌زد. ایشان این تلاش‌ها، مجاهدت‌ها، و مرارت‌هایی را که علما و انبیاء متحمل شده بودند به ثمر رساند و ما امروز میراث‌دار این زحمات هستیم. اگرچه هیچ‌گاه ادعا نکرده‌ایم که این حکومت، حکومتی کامل است و هیچ‌کس در جمهوری اسلامی چنین ادعایی ندارد اما به‌جرئت می‌گوییم زمینه‌ای فراهم شده تا احکام اسلامی اجرا شود و به‌سوی حکومتی کامل، مرضی رضای الهی و امام معصوم حرکت کنیم.

امام خمینی(ره) انقلابی الهی برپا کردند که موجب سربلندی همه‌ خداپرستان در سراسر جهان شد. انقلابی که با نام خدا، بر پایه‌ پیام‌های الهی و مفاهیم توحیدی حیات‌بخش است. درخصوص شخصیت امام، کتاب‌های فراوانی نوشته شده است. از جمله کتابی با عنوان «عصر امام خمینی(ره)» که در آن از زبان افراد مختلف از سراسر دنیا، درباره‌ امام(ره) سخن گفته شده است و همگی خود را وامدار شخصیت و انقلاب ایشان می‌دانند.

ایکناـ آیا امام خمینی(ره) تنها یک فقیه بود یا ابعاد دیگری هم در وجود ایشان به چشم می‌خورد؟

شخصیت امام تنها به بُعد فقهی محدود نبود؛ ایشان نه‌تنها فقیه، بلکه فیلسوف، عارف، و مجاهدی تمام‌عیار در عرصه‌ سیاست بود. افزون بر این‌ها، امام روحی لطیف داشت و شاعری توانمند و هنرمندی برجسته به‌شمار می‌رفت. وقتی تمام این ویژگی‌ها در یک رهبر سیاسی جمع می‌شود، شخصیتی بی‌نظیر شکل می‌گیرد.

حتی برخی از منتقدان نظام، از جمله آقای سروش دباغ که در آمریکا اقامت دارد، نیز به بزرگی ایشان اذعان کرده‌است. وی گفته است که در تاریخ این سرزمین، رهبری باسوادتر از امام خمینی(ره) نیامده است؛ هیچ‌یک از پادشاهان و رهبران گذشته‌ این سرزمین، شخصیتی همچون امام(ره) نداشته‌اند، و افزوده‌اند که حتی در سطح جهانی، نظیر چنین رهبری یافت نمی‌شود.

ایکناـ چه عواملی باعث شد مردم با جان و دل از امام اطاعت کنند؟

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های امام، مردمی بودن ایشان بود؛ ویژگی‌ای که از باور و اعتقاد قلبی به مردم نشأت می‌گرفت. برخلاف بسیاری از سیاست‌مداران که تظاهر به مردمی بودن دارند، امام حقیقتاً به مردم اعتقاد داشت. در اوج قدرت، از مستضعفان و زاغه‌نشینان سخن می‌گفت، خود را همواره شرمنده‌ آنان می‌دانست و به خدا پناه می‌برد که مبادا از قدرتی که مردم به ایشان سپرده‌اند، سوءاستفاده شود.

این باور واقعی امام به مردم، باعث شد مردم نیز با اعتقادی عمیق به او عشق بورزند. گواه این موضوع، استقبال و بدرقه‌ بی‌نظیر مردم از ایشان است. اگر در وب‌سایت گینس، نام «Khomeini» را جستجو کنید، تصاویری از بدرقه‌ شکوهمند مردم از امام را خواهید یافت.

مردم شعاری می‌دادند که ریشه در جان داشت: «روح منی خمینی». این در حالی بود که در طول تاریخ، گاهی وقتی به برخی از ائمه اطهار(ع) پیشنهاد قیام می‌شد، پاسخ می‌دادند که یارانی چون آن غلام وفادار ندارند؛ غلامی که به دستور امام، بدون تردید وارد تنور شد و به اذن الهی آسیبی ندید. اما در زمان امام خمینی، چنین یارانی فراوان بودند.

در خاطرات دفاع مقدس، نقل شده است که پیش از عملیات کربلای پنج، از یکی از فرماندهان درباره‌ نظرش نسبت به عملیات سؤال می‌شود. پاسخ می‌دهد: «این عملیات به‌مثابه‌ خودکشی است». اما وقتی می‌پرسند چرا با وجود این، عملیات را انجام می‌دهید، پاسخ می‌دهد: «فرمان امام خمینی است». یعنی سربازان امام، حتی اگر مسیر را به سوی شهادت می‌دیدند، چون او فرمان داده بود، بی‌درنگ به پیش می‌رفتند و همین اطاعت بی‌چون‌وچرا، موجب پیروزی‌های بزرگ شد.

چنین اطاعتی، در زمان اهل بیت(ع) کمتر یافت می‌شد؛ اما امام خمینی(ره) به جهانیان نشان داد که هنوز هم سربازانی هستند که برای خدا، از هیچ‌چیز نمی‌ترسد و واژه‌ شکست برایشان بی‌معناست.

این همان ادبیات سربازان امام بود چه در دوران انقلاب و چه در دوران جنگ تحمیلی. دقیقاً این رفتارها، باورها و فرمایشات امام را تجلی می‌داد که می‌فرمودند: «اگر برای خدا کار کنی، شکست معنا ندارد؛ چه شهید شوی، چه زنده بمانی، پیروز هستی». این سخن، برگرفته از آموزه‌های قرآن است.

بنابراین سخن گفتن از شخصیت امام خمینی(ره) کار آسانی نیست. این شخصیت ذوابعادی که تنها بخشی از آن در این گفتار بیان شد، شایسته‌ مطالعه‌ دقیق‌تر است. جوانان ما باید در شناخت بیشتر شخصیت این بزرگ‌مرد زمانه بکوشند؛ سخنان بزرگان جهان درباره‌ ایشان، و به‌ویژه بیانات مقام معظم رهبری را مطالعه کنند، و قدر این نعمت بزرگ الهی را بدانند.