دبیر جایزه جهانی شهید صدر:
طلبه امروز باید جهانی اندیشیدن را بیاموزد
حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری گفت: آینده حوزه، جهانی است و باید از اکنون جهانی اندیشیدن را آموخت و تمرین کرد و در حال حاضر سهم طلاب به‌عنوان پژوهشگر و نظریه‌پرداز در دانشگاه‌ها و کرسی‌های علمی جهانی، بسیار پایین است.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، دبیر جایزه جهانی شهید صدر، در نشست «چیستی و چگونگی حضور علمی نخبگان حوزوی در عرصه جهانی» که امروز، ۲۱ خردادماه، در مدرسه علمیه عالی نواب برگزار شد، اظهار کرد: امروز قصد دارم از یک جایزه سخن بگویم و همین ابتدا تأکید می‌کنم که این جایزه، نه صرفاً یک رویداد نمادین و نه حرکتی نمادین برای تجلیل است، بلکه جایگاهی حاکمیتی در ساحت علم و دانش کشور دارد و خواهشمندم که به‌عنوان دغدغه‌مندان حوزه و علم، پیش از هر چیز به این تمایز توجه کنید.وی ادامه داد: جایزه‌ای که امروز از آن سخن می‌گویم، هدیه‌ای نمادین نیست، بلکه به جرئت می‌توان گفت که این جایزه، بزرگ‌ترین جایزه علوم انسانی ایران هم از حیث مادی و هم به لحاظ معنوی است و تفاوت دیگر این جایزه آن است که ناظر به «توزیع علم» است و نه صرفاً تولید آن. بیشتر جوایزی که امروز می‌شناسیم مانند جایزه علامه حلی، فارابی و کتاب سال حوزه، ناظر به تولید علم هستند، در حالی‌که جایزه جهانی شهید صدر با رویکردی متفاوت، معطوف به حضور علمی بین‌المللی و توزیع اندیشه در مرزهای دانش است.
جهانگیری گفت: هدف ما این است که طلاب به‌عنوان تولیدکنندگان دانش، در سطح بین‌الملل شناخته شوند، آماری وجود دارد که نشان می‌دهد در حوزه‌هایی چون اصول فقه، قرآن‌پژوهی و امام باقر پژوهی، چه کسانی در جهان پیشگام هستند و متأسفانه باید پرسید جایگاه حوزه‌های علمیه ما در این نقشه جهانی کجاست؟
وی افزود: واقعیت این است که تولیدات علمی ما وجود دارند، اما دیده نمی‌شوند و این مسئله، نشانگر خلأیی در حکمرانی علمی است که مانع از آن شده تا ظرفیت طلاب برای حضور در عرصه بین‌المللی آزاد شود. متأسفانه نگاه رایج این بوده طلبه‌ای که زبان می‌داند، تنها مناسب تبلیغ در خارج از کشور است، نه اندیشه‌ورزی در آکادمی‌های علمی دنیا، در حالی‌که سهم طلاب به‌عنوان پژوهشگر و نظریه‌پرداز در دانشگاه‌ها و کرسی‌های علمی جهانی، بسیار پایین است.
دبیر جایزه جهانی شهید صدر بیان کرد: این دقیقاً همان نقطه‌ای است که دغدغه‌مندی برای جایزه جهانی شهید صدر از آن آغاز شد، چراکه در سطح جهان، جوایز علمی صرفاً جایزه نیستند، بلکه نقش‌آفرین در فضیلتآفرینی هستند و ما نیازمند فضیلتآفرینی در علوم انسانی در عرصه بین‌الملل هستیم. سؤال اساسی این است علوم اسلامی که در بسیاری از جوایز داخلی مورد تجلیل قرار می‌گیرند، چه سهمی در قدرت علمی کشور دارند؟ با اینکه بیشترین اعضای هیئت علمی در رشته‌های علوم انسانی و اسلامی از دل حوزه برمی‌خیزند و بیشترین مجلات علمی در این حوزه منتشر می‌شود، اما سهم علوم انسانی ـ اسلامی در تولید قدرت علمی کشور، نزدیک به صفر درصد بوده و این حقیقتی تلخ است.
وی اظهار کرد: ما در عرصه بین‌الملل دچار تأخیر زمانی شده‌ایم، گفتمان ما، حضور علمی نداشته، بلکه تنها تبلیغی بوده است. ادبیاتی که تولید کرده‌ایم، گاه فقط برای خودمان قابل فهم بوده و در فهم بین‌المللی دچار گسست شده‌ایم، پژوهش‌ها اغلب متنی و درون‌گفتمانی‌اند، در حالی‌که پژوهش معاصر، قالب‌هایی متفاوت دارد. ادبیاتی تولید کرده‌ایم که گاه جهانیان نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند و حتی برخی از این متون، در آن سوی مرزها، فهم نمی‌شوند و بازمی‌گردند.
دبیر جایزه جهانی شهید صدر ادامه داد: غرب امروز، غرب قرن نوزدهم نیست، غرب، امروز سکولار مطلق نیست. تجربه شخصی‌ام از بیش از دو دهه زندگی و پژوهش در چهار قاره دنیا نشان می‌دهد که مفاهیمی چون علم ملکوتی، الهیات سیاسی و حتی عرفان اسلامی، امروزه در دانشگاه‌هایی چون موناش استرالیا به‌طور رسمی تدریس می‌شوند، با این حال، پژوهش‌های ما در این منظومه جهانی غایب است.
وی افزود: سهم علوم انسانی در کل تولید علم کشور، طبق آمار وزارت علوم، تنها ۲ درصد است، آن‌هم نه علوم انسانی اسلامی، بلکه رشته‌هایی مانند زبان‌شناسی، حسابداری و مالیات‌پژوهی. در پایگاه‌های علمی داخلی، تولید ما در علوم اسلامی بالاست، اما در پایگاه‌های بین‌المللی (ISI)، کمترین سهم را داریم، چراکه تنها به تولید علم بسنده کرده‌ایم و زیرساختی برای عرضه آن در سطح بین‌الملل نداشته‌ایم.
جهانگیری بیان کرد: برای نمونه پرفروش‌ترین کتاب اصول فقه در چهار سال گذشته، اثری از آقای دوغان، استاد دانشگاهی در سیدنی است، در حالی‌که حوزه علمیه، زادگاه اصول فقه است، پس چرا آثار ما دیده نمی‌شود؟ چون ما در سکوی رقابت‌های بین‌المللی غایبیم و همچنان مخاطب خود را در درون حوزه تعریف می‌کنیم.
دبیر جایزه جهانی شهید صدر گفت: پر ارجاع‌ترین مقاله در جهان درباره نظریه‌های اصول فقهی مرحوم آخوند خراسانی، نوشته یکی از دانش‌آموختگان دانشگاه اکستر است، نه حوزه علمیه. چرا ما حضور نداریم؟ چون هنوز مسائل جهانی را به‌درستی تشخیص نمی‌دهیم، نظریه‌پردازی، از تشخیص آغاز می‌شود و ما عمدتاً در مرحله تحلیل می‌مانیم و به تجویز نمی‌رسیم. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۴، عموماً پژوهشگران غربی، برخی از آن‌ها مسلمان، مرجع مطالعات شیعه در جهان شده‌اند. برای نمونه آمنه ودود، عایشه بیولی و لیلا احمد و یا کتابی درباره حیات امام باقر(ع) از سوی پژوهشگری از دانشگاه آریزونا نوشته شده و عنوان کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را نیز به خود اختصاص داده است.
وی ادامه داد: این‌جاست که ما تصمیم گرفتیم شکاف موجود را با جایزه جهانی شهید صدر پر کنیم. سال گذشته، نخستین دوره این جایزه با محوریت بنده به‌عنوان ایده‌پرداز برگزار شد، این جایزه، با اهدای تقریبی یک میلیارد تومان به نفر اول، سه سفر علمی به دانشگاه‌های بین‌المللی و ۲۰۰ میلیون تومان برای برندسازی علمی، منحصر به فرد بود، اما هدف، فقط جایزه مادی نیست، بلکه هدف، تمهید حضور علمی در عرصه جهانی است. در سال دوم، رویکرد خود را تغییر داده‌ایم، طلاب گفتند ما قبل از ارسال آثار، آموزش لازم برای نظریه‌پردازی بین‌المللی ندیده‌ایم، امسال، جایزه از رقابتی به حمایتی تبدیل شده است. آثار ارسال‌شده از سوی دبیرخانه دیده و اصلاح می‌شوند تا قابلیت عرضه در سطوح جهانی را بیابند.
جهانگیری گفت: هدف جایزه در سه محور خلاصه می‌شود؛ ایجاد مرجعیت علمی برای حوزه‌های علمیه در علوم انسانی، تربیت طلابی که در نظریه‌پردازی جهانی صاحب‌نظر باشند و تبدیل حوزه به مرجع اندیشه در سطح بین‌الملل. جایزه به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود و فرایند آن به این صورت است که طلاب، آثار و نظریات خود را در سامانه بارگذاری می‌کنند، دبیرخانه آن‌ها را بررسی و برای ارتقا و بین‌المللی‌سازی پشتیبانی علمی ارائه می‌کند. از مدیران مدارس و پژوهشگران فرهیخته تقاضا دارم که با دبیرخانه جایزه در ارتباط باشند و طلاب سطح ۲ و ۳ را برای نظریه‌پردازی بین‌المللی تربیت کنند. آینده حوزه، جهانی است و باید از اکنون جهانی اندیشیدن را آموخت و تمرین کرد.
انتهای پیام
