«امین بودن» پیامبر(ص)؛ محور ازدواج با حضرت خدیجه(س) و اساس اعتماد الهی و مردمی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، رقیه قهرمانی‌نیک، پژوهشگر علوم قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه، امروز ۱۷ شهریورماه، در نشست «سیمای پیامبر اکرم(ص) در نهج‌البلاغه با تحلیلی بر امین بودن پیامبر(ص) و با محوریت خطبه‌های ۷۲ و ۱۰۶» که در سازمان جهاددانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، اظهار کرد: یکی از برجسته‌ترین صفات پیامبر اکرم(ص) که حتی مخالفان ایشان در مکه نیز بر آن اذعان داشتند، صفت امین بودن است. این ویژگی در همه عرصه‌های زندگی ایشان اثرگذار بود و حتی ازدواج با حضرت خدیجه(س) نیز بر همین اساس اتفاق افتاد.

وی با اشاره به اینکه نخستین بحث درباره امین بودن پیامبر(ص) در نهج‌البلاغه به تولد ایشان بازمی‌گردد، تصریح کرد: در خطبه نخست نهج‌البلاغه، امام علی(ع) می‌فرمایند که میلاد پیامبر(ص) اثری کریمانه بر هستی داشت. «کریم» به معنای ارزشمند و گرانبهاست و این نشان می‌دهد که وجود پیامبر از همان آغاز منشأ خیرات و برکات برای انسان‌ها بود.

این مدرس دانشگاه افزود: در همین خطبه تأکید می‌شود که زیست پیامبر(ص) مورد اکرام خدای متعال بوده است؛ به‌گونه‌ای که در توصیف وفات ایشان از تعبیر «فقبضه الیه کریما» استفاده شده است، یعنی همه وجود پیامبر(ص) اثری گرانبها داشت که باید از دستاوردهای ایشان بهره برد.

قهرمانی‌نیک با اشاره به خطبه ۱۹۲ نهج‌البلاغه، گفت: در این خطبه امام علی(ع) بیان می‌کنند که از زمان کودکی در کنار پیامبر(ص) بوده‌اند و خداوند پس از شیر گرفتن ایشان، فرشته‌ای بزرگ را مأمور حفاظت و تعلیم فضایل اخلاقی ایشان کرد. همچنین در خطبه ۱۰۵ نیز به کودکی پیامبر(ص) اشاره شده و ایشان به‌عنوان بهترین کودکی که خداوند برای رسالت برگزیده معرفی شده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه پیامبر(ص) در جامعه‌ای پر از نزاع و مشکلات اقتصادی به صفت امین شناخته شدند، اظهار کرد: این ویژگی تا جایی شهره بود که مردم ایشان را نه با نام محمد، بلکه با لقب «امین» صدا می‌زدند.

این پژوهشگر علوم قرآن و حدیث در تبیین چگونگی آشنایی پیامبر(ص) با حضرت خدیجه(س) تصریح کرد: ابوطالب، عموی پیامبر، حضرت خدیجه(س) را که به دنبال فردی امین برای تجارت بود، به ایشان معرفی کرد. پس از آن خدیجه(س) با آگاهی از امانتداری پیامبر(ص)، پیکی نزد ایشان فرستاد و پیشنهاد دوبرابری دستمزد تجارت را داد. پیامبر(ص) با مدیریت و صداقت در این سفر سود بسیاری به‌دست آوردند و همین ویژگی‌ها سبب شد خدیجه(س) به ایشان علاقه‌مند شود و ازدواج صورت گیرد.

وی بیان کرد: پیامبر(ص) هر سال ماه رجب را در غار حرا به عبادت می‌پرداختند. در واقع، از شب ۲۷ رجب بود که «محمد امین» مکه به «امین‌الله» تبدیل شد؛ چراکه خداوند پس از آزمون امانتداری ایشان در میان مردم، او را برگزید تا امین وحی الهی باشد.

این مدرس دانشگاه خطبه ۷۲ نهج‌البلاغه را جذاب‌ترین خطبه برای بحث درباره «امین بودن» پیامبر(ص) دانست و اظهار کرد: این نظر شخصی من به‌عنوان یک پژوهشگر است؛ هرچند در سایر خطبه‌ها نیز به این موضوع پرداخته شده، اما این خطبه برای تبیین مسئله امین بودن، پربارتر و جذاب‌تر است.

وی ادامه داد: در یکی از خطبه‌های نهج‌البلاغه درباره پیامبر(ص) آمده است «الدافع جیشات الاباطیل»؛ به این معنا که ایشان همه باطل‌ها را از میان برداشتند. مردم نماز، پوشش، حذف ربا از زندگی، ارتقای منزلت زن و دیگر ارزش‌های اجتماعی را در پرتو حضور پیامبر(ص) تجربه کردند. همچنین عبارت «مستوضفا فی مرضاتک» به ویژگی پرتحرکی و پویایی پیامبر(ص) اشاره دارد و تعبیر «ولا واحد فی عزمه» نیز بیانگر قاطعیت و استواری ایشان در تصمیم‌گیری است. پیامبر(ص) فردی با عزم و اراده بودند که هیچ‌گاه در میانه راه سست نمی‌شدند؛ به‌گونه‌ای که حتی اگر در جنگ یک‌سوم سپاه عقب‌نشینی می‌کرد، ایشان همچنان با اراده‌ای استوار مسیر را ادامه می‌دادند.

این پژوهشگر علوم قرآن و حدیث با تأکید بر اینکه مردم به پیامبر(ص) مراجعه می‌کردند چون می‌دانستند ایشان راه‌حل دارند، افزود: پیامبر(ص) حتی برای کسی که در نگاه خود دچار مشکل بود راهکار ارائه می‌دادند. مردم بدون خجالت مسائلشان را با ایشان در میان می‌گذاشتند، چراکه پیامبر(ص) هرگز کسی را سرزنش نمی‌کردند. حتی زمانی که القاب زشتی همچون ساحر، کذّاب و مجنون به ایشان نسبت داده می‌شد، با سعه‌صدر و بردباری واکنش نشان می‌دادند.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه پیامبر(ص) هم «امین» و هم «مأمون» بودند، تصریح کرد: پیامبر(ص) از یک‌سو امین خداوند بودند و از سوی دیگر مأمون و مورد اعتماد همه مردم. این دوگانگی مثبت در شخصیت ایشان نشان می‌دهد که در هر دو بُعد الهی و انسانی، قطعاً موفق عمل کرده‌اند. تعبیر «خازن علم بودن پیامبر(ص) برای خداوند» در نهج‌البلاغه بیانگر همین حقیقت است که پیامبر(ص) تا آن‌جا مورد اعتماد الهی بودند که خزینه‌دار علم خداوند شدند و ظرفیت انتقال این علم را داشتند. همچنین عبارت «و شهیدک یوما» بیان می‌کند که پیامبر(ص) گواه خدا تا روز قیامت خواهند بود.

وی در پایان با تأکید بر ضرورت الگوسازی از شخصیت پیامبر(ص) به‌ویژه در صفت «امین بودن»، بیان کرد: اگر ما نیز امین بودن پیامبر(ص) را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم، صاحب اراده‌ای قوی خواهیم شد و در شرایطی که بی‌اعتمادی و تزلزل در روابط انسانی رایج است، اعتمادسازی در جامعه شکل خواهد گرفت.