یادداشت
امام هادی(ع)؛ معمار پایداری عقلانی تشیع در عصر کنترل و اختناق عباسی
امام هادی(ع) در دورهای که حکومت عباسی با کنترل اندیشه و محدودسازی ارتباطات دینی بهدنبال تثبیت قدرت بود، با تکیه بر خرد و تدبیر و از طریق سازوکارهایی چون شبکه وکالت و متون هویتساز، جریان امامت و انسجام جامعه شیعه را در دل شدیدترین محدودیتها حفظ و تقویت کرد.
امام هادی(ع) در دورانی میزیست که حکومت عباسی، قدرت را نه فقط در شمشیر، بلکه در کنترل فکر و محدود کردن ارتباطات دینی میدید. امامت در چنین شرایطی، عرصهای برای آزمون خرد، تدبیر و استقامت بود. امام هادی(ع) اما نشان داد که محدودیتها نه سد، بلکه فرصتهایی برای خلق راهکارهای نو و ماندگار هستند.یکی از مهمترین ابتکارات آن حضرت، شبکه وکالتی بود که شیعیان را از محرومیت ارتباط مستقیم با امام نجات میداد. این شبکه، تنها برای جمعآوری وجوه شرعی یا رسیدگی به امور مالی نبود، بلکه ستونی برای حفظ معرفت، انسجام اجتماعی و انتقال آموزههای اهل بیت(ع) به شمار میآمد.
وکلای امام در شهرها و مکانهایی که حضور وکلا برای انتقال معارف، حفظ وحدت و جلوگیری از انحراف، حیاتی بود، حامل پیام امام، پاسخگوی پرسشهای اعتقادی و مراقب انسجام جامعه شیعه بودند تا جریان امامت حتی در شدیدترین محدودیتها نیز زنده بماند.
در کنار این سازوکار اجتماعی، امام هادی(ع) متون معنوی و هویتسازی مانند زیارت جامعه کبیره را خلق کرد که نمونهای برجسته از این متون است و بیش از آنکه عبادت باشد، چارچوبی معرفتی و فکری برای فهم امامت و جایگاه اهل بیت(ع) فراهم میآورد تا شیعه را از تحریف یا افراط حفظ کند. امام(ع) بهوسیله این دو بال، که شبکه وکالت و متون هویتساز بودند، جامعه شیعه را آماده کرد تا حتی در غیاب امام نیز هویت، ارتباط و ایمان خود را حفظ کند.
در سیره امام هادی(ع)، هدایت جامعه و استمرار دین، تنها در میدان و با هیاهو به دست نمیآید بلکه خرد و تدبیر ستونهای اصلی این پایداریهستند که جریان امامت را در دل فشار حفظ کرده و امکان رشد و استمرار جامعه شیعه را فراهم میآورد.
انتهای پیام 
