مهمترین شاخصه‌های اخلاق سیاسی در حکومت پیامبر اسلام(ص)
گروه سیاسی: عده‌ای گمان می‌کنند سیاست و اخلاق، دو خط موازی‌اند که هیچ‌گاه به یکدیگر نمی‌رسند زیرا بر این عقیده‌اند که اخلاق به‌دنبال حقیقت و سیاست در پی مصلحت است اما با بررسی سیاست در حکومت ائمه(ع) به سادگی می‌توان دریافت که سیاست و حکومت، وسیله‌ای برای اجرای اخلاق در جامعه بوده و «اخلاق صحیح سیاسی» همواره می‌تواند منشأ بروز اخلاق و ارزش‌ها در جامعه باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، زندگی سیاسی و اجتماعی پیامبر گرامی اسلام (ص) مملو است از رفتارهایی که می‌تواند برای سیاست مداران ما، الگویی باشد تا «بداخلاقی‌های سیاسی» را در جامعه کمرنگ کرده و اصل حکومت اسلامی را بر‌‌پایه اخلاق صحیح سیاسی، نمایان کنند.
در روز میلاد پربرکت پیام‌آور رحمت، حضرت محمد(ص)، مهمترین ویژگی‌های اخلاق سیاسی ایشان را بررسی کرده و این ویژگی‌ها را با شرایط امروز جامعه، مقایسه خواهیم کرد.
حکومت، ابزاری برای اجرای اخلاق
حجت‌الاسلام و المسلمین غلامنبی گلستانی، استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه اساس سیاست و حکومت با دین سرشته شده است، گفت: اولین حکومت اسلامی در مدینه و به دست پیامبر گرامی اسلام(ص) شکل گرفت و این حکومت دارای تفاوت‌های اساسی نسبت به سایر حکومت‌های غیر‌اسلامی و غیر‌دینی بود.
وی ادامه داد: فلسفه حکومت اسلامی، احیا ارزش‌ها و دینی و اجرای این ارزش‌ها است و این امر به این معنی است که حکومت هدف نیست بلکه ابزاری است که به کمک آن می‌توانیم قوانین اسلام را به مرحله عمل برسانیم.
حجت‌الاسلام گلستانی با اشاره به حامیت اصول سیاسی و اجتماعی مشخص بر رفتار و کردار حضرت محمد(ص) گفت: ارزش مداری و حفظ ارزش‌ها، یکی از ویژگی‌های اخلاق سیاسی پیامبر گرامی اسلام(ص) بود.
وی، تعادل و میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط را یکی از دیگر ویژگی‌های جکومت پیامبر اسلام(ص) عنوان کرد و افزود: آخرین سخنی که پیامبر در آخرین لحظات زندگی خود بر زبان آوردند این بوده است:«بر شما باد به اعتدال و میانه روی» و این سخن نشان می دهد که اعتدال، جایگاه مهمی در حکومت پیامبر(ص) داشته است.
حریت و آزادگی
حجت‌الاسلام گلستانی تأکید کرد: حریت و آزادگی، یکی از دیگر از ویژگی‌های اخلاق سیاسی پیامبر اکرم(ص) است. ایشان، زیر بار ذلت و خواری نرفته و آزادی و آزادگی را در رفتار و کردار خود نشان داده و در حکومت خویش نیز جاری می‌ساختند.
این استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به ویژگی استقلال به‌عنوان یکی از شاخصه‌های اخلاق سیاسی حضرت محمد(ص) گفت: استقلال به معنی روی پای خود ایستادن است. امروزه استقلال یکی از مسائل اساسی ما بوده و بخش عمده‌ای از هزینه‌های انقلاب ما، برای حفظ استقلال است.
وی ادامه داد: استقلال به این معنی نیست که روابط خود را با دیگران قطع کنیم. جمهوری اسلامی ایران نیز روابط خود را با تمامی کشور های دنیا به غیر از رژیم صهیونیستی حفظ کرده است.
حجت‌الاسلام گلستانی با بیان این که حکومت پیامبر اسلام(ص)، بیان‌گر معنای واقعی استقلال است، گفت: هم اکنون، بحث اقتصاد مقاومتی نیز برای حفظ استقلال است یعنی ما حاضر به پذیرش زور و روزگویی نیستیم.
بداخلاقی سیاسی در حکومت پیامبر جایی نداشته است
وی در بخش دیگری از سخنانش با تأکید بر این که بداخلاقی‌های سیاسی در حکومت پیامبر اسلام(ص) جایگاهی نداشته است، گفت: در حکومت پیامبر، ظلم کردن و پذیرفتن ظلم وجود دارد. ایشان همواره تلاش کرده اند تا با مسلمانان و غیر مسلمانان مدارا کرده و عدالت را به عنوان یکی از مهم ترین ویژگی های یک حکومت، رعایت کنند.
معاون فرهنگی دانشگاه اقبال لاهوری مشهد تصریح کرد: فلسفه وجود حکومت اسلامی و پیروزی انقلاب این است که ارزش ها را در جامعه پیاده سازی کنیم اما هم اکنون نمی توانیم ادعا کنیم که به تناسب جایگاه نظام، توانسته ایم به این ارزش ها جامه عمل بپوشانیم.
حجت الاسلام و المسلمین گلستانی افزود: تا به امروز، آن گونه شایسته است نتوانستیم اخلاق سیاسی را به درستی رعایت کرده و توفیق تحقق ارزش ها را داشته باشیم. تاکیدات رهبر معظم انقلاب در خصوص مقابله با فساد، بی عدالتی و ... نیز در همین راستا است.
وی بر افزایش تلاش مسئولان و سیاست مداران در راستای اجرای ارزش‌های اسلامی در جامعه تاکید کرد.
آیا اخلاق سیاسی پیامبر در جامعه ایران رعایت می شود؟
همان گونه که ذکر شد، مدارا با مردم، رعایت عدالت، میانه روی و پرهیز از بداخلاقی سیاسی از مهم ترین ویژگی های حکومت پیامبر اسلام به‌عنوان اولین حاکم اسلامی بوده است اما هم اکنون جای ذکر این نکته است که آیا سیاست مداران، خود را ملزم به رعایت این ویژگی‌ها کرده‌اند؟ آیا عدم رعایت اخلاق سیاسی، آرامش جامعه را بر هم نزده است؟
در این رابطه، حسین‌بابازاده مقدم، کارشناس مسائل سیاسی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، با بیان اینکه اساس سیاست در اسلام با سایر مکتب‌های سیاسی و اجتماعی تفاوت دارد، گفت: مکتب سیاسی اسلام اساسا یمکتبی مبتنی بر اخلاق، صداقت ،راستگویی و ایجاد زمینه‌های لازم برای کمال انسانی است.
وی ادامه داد: هدف سیاست اسلامی در جامعه، ایجاد کمال برای انسان ها است که با سیاست سایر مکتب‌ها متفاوت است زیرا برخی از سیاست‌ها مبتنی بر مدل‌های سلطنتی و دیکتاتوری بوده و ثروت و قدرت شخص حاکم نقطه تمرکز این مدل از حکومت ها است
بابازاده افزود: در مرام‌های غربی، دولت تلاش می‌کند تا نظام سیاسی منسجمی را به وجود آورد که مبتنی بر توسعه رفاه مردم باشد یعنی نقطه ایده‌آل این سیاست‌ها، ایجاد رفاه برای مردم است.
نگاه پیشرفته اسلام به سیاست
وی تأکید کرد: اگر هدف این سیاست‌ها صرفا ایجاد رفاه برای مردم است، فرق کسی که یک جامعه انسانی را اداره می‌کند با کسی که یک رستوران را اداره می‌کند چیست؟در این زمینه باید گفت که نگاه اسلام یک نگاه پیشرفته و تکمیل شده تر است.
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به نگاه اسلام در خصوص سیاست گفت: نگاه سیاسی اسلام می‌گوید که در کنار ایجاد و رعایت حداقل‌های یک زندگی خوب و توسعه یافته، باید شرایط تعالی انسانی و اخلاقی را نیز در جامعه فراهم کرد.
بابازاده با اشاره به انقلاب اسلامی به عنوان یک فصل تازه در نظام سیاسی کشور گفت: انقلات اسلامی ایران فصل تازه‌ای بود که توانست نظام سلطنتی را که مبتنی بر کسب قدرت، ثروت، زورگویی و وابستگی به غرب بود را برانداخته و یک نظام سیاسی بر اساس فرهنگ اسلامی به وجود آورد.
وی ادامه داد: در فاصله زمانی کوتاهی پس از انقلاب، یعنی پس از دولت موقت بحث تعالی‌گرایی حکومت اسلامی شکل گرفت یعنی پس از دولت بازرگان و بنی‌صدر، در دولت شهید رجایی و رهبر معظم انقلاب، این موضوع متمرکز می‌شود که انسان ها باید در کنار تأمین سایر نیازهای خود به سمت تعالی نیز حرکت کند.
ضرورت رعایت اخلاق سیاسی
بابازاده با طرح این سوال که آیا بدون رعایت اخلاق و فرهنگ سیاسی توسط سیاست مداران می‌توان تعالی انسانی را در جامعه به وجود آورد، گفت: این امر یک اتفاق محال است زیرا برای دست‌یابی به یک حکومت منطقی، ضرورت دارد که نیروهای سیاسی، جناح‌بندی‌ها و احزاب بحث اخلاق سیاسی را مورد توجه قرار دهند.
مدرس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها با اشاره به وجود بزنگاه‌های سیاسی در کشور گفت: ما در کشور بزنگاه‌ها و شرایط گوناگونی را داشتیم که اخلاق سیاسی مورد هدف قرار گرفته است زیرا سیاست‌مداران ما احساس کردند که هدفشان یک جامعه صرفا رفاهی است.
بابازاده تاکید کرد: مشاهده می‌شود که همزمان با توسعه اندیشه لیبرالیسم در حوزه اقتصادی، سیاسی و سیاست خارجی، اخلاق سیاسی نیز آسیب می‌بیند زیرا بخشی از اخلاق سیاسی، مدارا با مردم، تحمل منتقدان، رعایت عدالت و رعایت آزادی بیان است.
وی یادآور شد: در برخی از مقاطع مشاهده می‌شود که تعدادی از گروه‌های سیاسی در شعار، به مؤلفه‌های اخلاق سیاسی پایبند هستند اما در عمل هیچ‌گونه پایبندی و تعهدی به این عوامل ندارند.
بابازاده با اشاره به وجود اتفاقات مهم سیاسی در تاریخ ایران همانند 18 تیر 78 و فتنه سال 88 گفت: این اتفاقات مظهر تقابل بی‌اخلاقی‌های سیاسی علیه سایر جناح‌ها، احزاب، گروه‌ها، مردم و حتی رهبری است.
قدرت‌طلبی؛ سبب بروز بسیاری از مشکلات
وی افزود: یعنی به ازای اینکه سیاست مداران، ماهیت خود را صرفا قدرت طلبی تعریف کردند به روش‌هایی رو آوردند که بر اثر آن ها، کشور دچار مشکلات و آسیب‌های فراوانی شد و عواملی همچون دروغ، تخریب و سیاه‌نمایی در کشور بروز کردند
بابازاده رقابت‌های انتخاباتی را یکی دیگر از مظاهر بی‌اخلاقی‌های سیاسی عنوان کرد و گفت: در رقابت‌های انتخاباتی، افراد حاضر می‌شوند تمام دستاوردهای نظام را زیر سوال ببرند، عملکرد همه دولت‌ها را مخدوش جلوه دهند و خود را قهرمانان مبارزه با تخریب و ویرانی نشان دهند.
بی‌مهری به اخلاق سیاسی
این کارشناس سیاسی با بیان اینکه اخلاق سیاسی مورد بی‌مهری قرار گرفته است، گفت: زمانی که اخلاق سیاسی مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد توجه مردم و افکار عمومی حتی خارج از ایران به دستاوردهای انقلاب کمرنگ می‌شود و این جریان به سمت تخریب، دروغ و شایعه پراکنی حرکت می‌کند. در این بین، دشمن نیز به این بی‌اخلاقی‌ها دامن زده و از کنار آن ها سود می‌برد.
وی اخلاق سیاسی را مبتنی بر حکومت اسلامی عنوان کرد و افزود: اگر جناح‌ها می‌خواهند یکدیگر را مورد محاکمه و یا ارزیابی و قضاوت قرار دهند باید با معیارهای اسلام، مصالح نظام، منافع مردم و تبعیت از رهبری این کار را انجام دهند.
وی تصریح کرد: تعریف برخی از کشورها از اخلاق سیاسی متفاوت است اما مردم از نظام اسلامی و کسانی که در جمهوری اسلامی در رأس قرار دارند، انتظار دارند که معیارهای والاتری را برای اخلاق سیاسی در نظر بگیرند نه اینکه خود را با احزاب و گروه‌های سیاسی سایر کشورها که دارای فرهنگی مادی و سکولار هستند، مقایسه کنند.
رعایت اخلاق سیاسی دچار ضعف است
بابازاده کشور را دارای مشکلات و ضعف‌های فراوانی در حوزه رعایت اخلاق سیاسی دانست و گفت: متاسفانه اخلاق سیاسی ما مبتنی بر حکومت اسلامی نیست و همچنان می بینیم که خدمات دولت‌های پیشین صورت جدی زیرسوال برده می شود.
وی ادامه داد: رقابت‌های نادرستی که برای انتخابات مجلس از هم اکنون آغاز شده است، تخریب‌های گروهی و جریانی ، برچسب‌زنی‌ها و افشای اطلاعات خصوصی فعالان سیاسی از مصادیق عدم رعایت اخلاق سیاسی است با وجود اینکه در نظام‌های مادی‌گرا نیز به رعایت این عوامل به عنوان مصادق‌های بارز اخلاق سیاسی، پایبند هستند.
انتخابات، یکی از مهم ترین میدان های حضور سیاست مداران در عرصه اجتماع است. باید دید که در انتخابات آتی، آیا بی مهری ها به رعایت اخلاق سیاسی همچنان ادامه دارد یا صحنه سیاسی کشور از هرگونه زد و خورد نا متعارف، حرمت شکنی ها، عدم رعایت حریم شخصی و تهمت زنی ها پاک می شود.
