برنامه‌ریزی انجام کارها با تأسی از سوره «انشراح»

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدجعفر مستشرق، مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران، شامگاه ششم اردیبهشت‌ماه در دومین جلسه از جلسات تدبیر در قرآن کریم با تدبر در سوره مبارکه «انشراح» که به همت مرکز قرآنی شهید شهریاری نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه فردوسی و با همکاری مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران به‌صورت وبینار برگزار شد، اظهار کرد: در ابتدا با خواندن این سوره به همراه معنای آن می‌توان اینگونه برداشت کرد که خداوند به ما یک نوع شرح صدری را عطا فرموده و همواره باید یک نوع مشغولیتی در زندگی انسان وجود داشته باشد. ما در زندگی فرصتی برای استراحت نداریم و پس از هر چالشی که پشت سر می‌گذاریم مجدداً چالش دیگری در زندگی ما ایجاد می‌شود. ما باید بدانیم پس از هر سختی آسانی است و انسان باید صبر پیشه کند و به کار خود ادامه دهد تا اینکه از این سختی‌ها عبور کند.

وی ادامه داد: با خواندن این سوره و تأمل بیشتر در این سوره مبارکه در حقیقت یک سری ابهاماتی نیز برای ما به وجود می‌آید. به عنوان مثال این سوره با یک سؤالی که خداوند از پیامبر می‌پرسد، شروع می‌شود. برای ما این سؤالات و ابهامات ایجاد می‌شود که آیا پیامبر نمی‌داند که خداوند به او شرح صدر عطا فرموده است؟ معنای شرح صدر در اینجا به چه منظور است؟ معنای واژه «وزر» در این سوره چیست؟ وضع وزر چیست؟ دلیل این نکات به پیامبر(ص) چیست؟ و سؤالات فراوان دیگری که ممکن است هر فردی با خواندن این سوره با آن‌ها مواجه شود.

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران بیان کرد: از این‌رو با تأملی که در این سوره داشتیم چنین سؤالاتی در ذهن ما ایجاد شد و همین سؤالات و تأمل باعث می‌شود که ما به مفهوم آیات قرآن بیشتر توجه داشته باشیم و همواره آن‌ها را در زندگی خود به کار گیریم، زیرا در حقیقت تمام سوره‌ها و آیات قرآن کریم اینگونه هستند که هر اندازه نیاز ما و تأمل ما در این آیات بیشتر باشد و بخواهیم درک بیشتری از آن‌ها داشته باشم به همان میزان هم بیشتر متوجه قرآن خواهیم شد.

مستشرق بیان کرد: در واقع با توجه به اینکه در قرآن کریم خداوند، پیامر اکرم(ص) را مخاطب خود قرار می‌دهد، اما ما هم می‌توانیم با تأمل در آن‌ها خود را در جایگاه ایشان قرار دهیم و بدانیم که کدام آیات مختص به پیامبر(ص) هستند و از طرفی نیز در کدام آیات می‌توان خود را مخاطب قرار دهیم و به تبعیت از پیامبر گرامی اسلام رفتار و عمل کنیم.

شرح صدری که خداوند در اختیار انسان قرار می‌دهد

وی گفت: در آیه اول این سوره مبارکه با توجه به سؤالی که خداوند از پیامبر(ص) می‌پرسد و می‌فرماید که «أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ» در حقیقت خداوند در این آیه می‌خواهد یک موضوعی را بیان کند که انسان به آن توجه داشته باشد و آن موضوع مهم، شرح صدری است که خداوند به پیامبر(ص) عطا فرموده است و این شرح صدر به این جهت است که پیامبر اکرم(ص) بنا است که یک کار بزرگی را انجام دهند و سختی آن را بپذیرند و به همین دلیل نیاز دارند که خداوند به ایشان چنین شرح صدری را عطا کند.

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران تصریح کرد: به عنوان مثال فردی تصمیم دارد که کاری را انجام دهد، اما گاهی پیش از آنکه آن را انجام دهد آن کار را برای خود سخت و دشوار می‌کند و گاهی نیز همان کار را برای خود آسان می‌کند و آن را به راحتی می‌پذیرد و به راحتی هم آن را انجام می‌دهد و این همان شرح صدری است که خداوند در این آیه شریفه به آن اشاره کرده است. در حقیقت «صدر» آنجایی است که فکری به ذهن ما می‌رسد و ما می‌خواهیم آن فکر را عملی کنیم.

مستشرق بیان کرد: در حقیقت هرکسی بتواند مسئولیت‌ها و کارهای بیشتری را بپذیرد و آن‌ها را انجام دهد شرح صدر بیشتری هم پیدا خواهد کرد و در مسیر انجام آن کار نیز باید از خداوند بخواهد که این شرح صدر را به او عطا کند تا بتواند این مسئولیت‌هایی که بر عهده او قرار دارد را به راحتی و آسانی انجام دهد. خداوند در آیه اول این سوره مبارکه شرح صدر خود را به پیامبر(ص) عطا کرده و پیامبر نیز می‌تواند با این شرح صدر، کارهای بزرگی را بدون هیچ سختی و ترسی انجام دهد.

خداوند هر کار سختی را برای بندگان خود آسان می‌کند

وی با اشاره به آیه دوم این سوره مبارکه که خداوند می‌فرماید: «وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ»، افزود: در این آیه و همچنین آیات 3، 4، 5 و 6 این سوره، همواره خداوند به این موضوع اشاره دارد کاری که پیامبر(ص) بناست انجام دهد بسیار سنگین است و خداوند با توجه به آن شرح صدری که به ایشان عطا فرموده سنگینی این کار را از دوش ایشان برداشته و باعث می‌شود که ایشان از انجام آن کار دیگر هراسی نداشته باشند. همواره این سنگینی و مسئولیتی که خداوند در این آیه شریفه به آن اشاره می‌کند و بنا به انجام آن شرح صدری را به ایشان عطا فرموده است چیزی جز رسالت ایشان در جهت تبلیغ دین خدای متعال نیست.

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران بیان کرد: در واقع خداوند به پیامبر(ص) در راستای تبلیغ دین که کار بسیار سختی است شرح صدری داد و ایشان توانستند این کار را انجام دهند و این کار سخت ایشان به گونه‌ای انجام شد که امروزه شاهد هستیم با گذشت چندین هزار سال از آن زمان و با توجه به مخالفانی که داشتند، این دین در سراسر جهان گسترش پیدا کرده به گونه‌ای که بیشترین نرخ رشد گرایش به ادیان را اسلام دارد و نام محمد نیز یکی از نام‌هایی است که تعداد بسیاری از افراد در جهان این نام را انتخاب می‌کنند و ما شاهد هستیم که امروزه دو میلیارد نفر به این دین مبین روی آورده‌اند.

مستشرق با تأکید بر اینکه ما نیز در جامعه خود چنین موضوعی را تجربه کرده‌ایم، تصریح کرد: به عنوان مثال امام خمینی(ره) در آن زمان فرمودند که ما می‌خواهیم حکومت اسلامی را برپا کنیم، اما در برابر این سخن ایشان بسیاری از افراد بر این باور بودند که چنین کاری شدنی نیست، اما با توجه به شرح صدری که ایشان داشتند توانستند بدون هیچ واهمه‌ای این کار را انجام دهند.

وی افزود: همچنین امام حسین(ع) نیز تصمیم گرفتند در مقابل لشکر یزید که قدرت بسیاری داشتند قیام کنند و از این‌رو با توجه به شرح صدری که داشتند این کار را برای خود سخت نگرفتند و به راحتی توانستند چنین کار سنگینی را انجام دهند و در نتیجه این قیام با تمام سختی‌های خود تبدیل به قیام با ارزشی شد.

هراسی که انسان به واسطه وسوسه شیطان به خود راه می‌دهد

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران تصریح کرد: اما در این میان نیز شیطان هم بیکار نمی‌نشیند و انسان را پیش از آنکه بخواهد کاری انجام دهد وسوسه می‌کند و او را از انجام آن کار می‌هراساند، اما در مقابل نیز انسان با تکیه شرح صدری که خداوند به او عطا کرده هراسی از انجام آن کار نخواهد داشت و به کار خود ادامه می‌دهد و این در حالی است که در جامعه کنونی نیز بسیاری از افراد هستند که باعث اسلام‌هراسی شده و مانع از این می‌شوند که انسان به دین اسلام روی آورد و دستورات آن را انجام دهد.

مستشرق اظهار کرد: در حقیقت خداوند در این آیه با بیان این نکات به حضرت محمد(ص) بنا دارد به ما نشان دهد که ما نباید از اینکه پیامبر را در راستای تبلیغ دین همراهی کنیم هراسی داشته باشیم و با تکیه بر شرح صدری که داریم در این مسیر قرار گیریم. همچنین با خواندن این سوره متوجه می‌شویم که ما انسان‌ها باید از خداوند شرح صدر بخواهیم، از انجام کارهای مختلف و به نوعی سخت نهراسیم، توکل واقعی به خدا داشته باشیم، با قدرت و توان بیشتر خود بیش از پیش به تبلیغ و گسترش دین اسلام بپردازیم و به نوعی در این مسیر ایشان را همراهی کنیم.

وی ادامه داد: در آیه هفت این سوره مبارکه خداوند می‌فرماید: «فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ فاذا فرغت فانصب» منظور از این آیه آن است که هر زمانی‌که از یک کاری فارغ می‌شویم فوراً باید به سراغ کار دیگری برویم و کار دیگری را انجام دهیم که در حقیقت انجام این کارها باعث می‌شود شرح صدر فراوانی را به دست آوریم.

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران تصریح کرد: اما در این میان مشکلی که ما انسان‌ها در این مسیر داریم این است که از اینکه برخی از کارها را انجام دهیم هراس داریم. در این خصوص امیر مؤمنان علی(ع) می‌فرمایند از کاری که می‌ترسی انجام دهی خودت را وارد آن کار و چالش قرار بده. در حقیقت ما می‌خواهیم آن حکمی را که خداوند به ما داده است را انجام دهیم و در مقابل این حکم نیز خدا هم قول داده آن را برای ما آسان کند.

ترس از انجام کار نشانه ضعف ایمان انسان است

مستشرق اظهار کرد: همواره آنجایی که انسان از انجام کاری می‌ترسد و عصبانی می‌شود نشان‌دهنده ضعف انسان در ایمان اوست و در این صورت است که انسان متوجه می‌شود در چه مرحله‌ای از ایمان خود ضعف‌هایی را دارد و از این رو سعی می‌کند این ضعفی که در ایمانش وجود دارد را برطرف کند. همواره در اینجا اصل این است که خداوند توانایی انسان را به او نشان دهد تا انسان بداند که به چه میزانی استعداد دارد.

وی افزود: در واقع زمانیکه انسان برای انجام کاری که به نظرش سخت است تلاش کند و آن را انجام دهد، قطعاً آن کار برایش آسان می‌شود و به تدریج این شرح صدر درون او به وجود خواهد آمد و در نهایت انسان با قرار گیری در این مسیر می‌تواند آن ضعف‌هایی که درون خود وجود دارد را برطرف و از طرفی نیز استعدادهای خود را شناسایی کند.

توجه به خداوند در مسیر انجام کارها

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران تأکید کرد: در حقیقت انسان باید به انجام آن دسته از کارهایی که برایش سخت هستند و از آن‌ها هراس دارد را انتخاب کند که قطعاً خداوند سختی آن کار را برای انسان آسان خواهد کرد، زیرا خودش این قول را به انسان داده است. این کار در هر زمینه‌ای می‌تواند باشد، اما خداوند در این آیه تأکید می‌کند که رغبت انسان باید به سمت من باشد ولو اینکه این کارها می‌تواند کار کردن و درآمدزایی که به نوعی برای کمک به خانواده است، ورزش کردن که به نوعی شکرانه سلامت است، درس خواندن که به نوعی آگاهی یافتن و قرارگیری در مسیر تبلیغ دین خداست و یاری رسول خدا(ص) و سایر کارهایی که به نوعی با توجه به خداوند صورت می‌گیرد باشد.

مستشرق با بیان اینکه انسان باید خود را به کارهایی مشغول سازد که توجهش در آن کارها به سمت خدا باشد و غیر از این را انجام ندهد، اظهار کرد: در آیه هشت این سوره مبارکه خداوند فرموده است: « وَإِلَى رَبِّكَ فَارْغَبْ» و مشتاقانه به سوی پروردگارت رو آور. همانگونه که می‌دانیم دین مبین اسلام دینی اجتماعی است و اگر هر کاری را که می‌خواهیم انجام دهیم در جهت خدمت به خلق خدا و جامعه دینی باشد قطعاً ثواب و تاثیرات شگفت انگیز و بسیاری را به دنبال خواهد داشت.

وی ادامه داد: اما این در حالی است که گاهی ممکن است فرد از انجام چنین کاری ترس داشته باشد، اما با وجود این ترس باز هم باید به سمت انجام آن برود، چرا که فردی که به خدا ایمان داشته باشد هیچگاه در زندگی خود دچار ترس و سختی نخواهد شد و همواره انسان باید به سمت کارهای سختی که در جهت تبلیغ دین و یاری رساندن به پیامبر(ص) باشد سوق پیدا کند و رغبت بیشتری برای انجام اینگونه امور داشته باشد.

مدرس مجمع مدارس دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران تأکید کرد: با توجه به تمامی این نکات گفته شده، می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که سبک زندگی ما با خواندن این سوره قطعاً با تغییراتی مواجه خواهد شد که باید هم اینگونه باشد. در حقیقت ما انسان‌ها باید با خواندن هر یک از سوره‌ها و آیات قرآن کریم و تأمل در آن‌ها، در زندگی خود تغییراتی را به وجود آوریم و با برداشت‌هایی که از آن‌ها به دست می‌آوریم، آن‌ها را در زندگی خود پیاده کنیم. از این رو می‌توان گفت که سوره انشراح سوره برنامه ریزی کردن برای انجام کارهاست.