شخصیت پیامبر اسلام؛ الگوی عمل و تجسم حقایق

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه گذشته 12 خردادماه، در جلسه مجازی شرح نهج‌البلاغه با محوریت خطبه ۱۱۶ این کتاب شریف، اظهار کرد: ارزشمندی و قیمت ادبی این خطبه در بیان بزرگان و ادیبان حتی قبل از زمان سیدرضی هم مطرح شده است.

وی اضافه کرد: این خط در موضوعات متعددی مطرح شده و اگرچه کوتاه است اما بخش‌های مختلفی دارد، آغاز این خطبه اشاره به موضوع رسالت پیامبر دارد و در ادامه بیان اهداف و 6 ویژگی شخصیت رسول خاتم(ص) عنوان می‌شود که بسیار درس‌آموز است.

انصاری ادامه داد: حضرت علی(ع) در این خطبه فرمودند: «خداوند پیامبر را دعوت‌کننده بر حق و شاهدی بر خلق مبعوث کرده است» پیامبران الهی دعوت انسان‌ها به سوی خداوند همچنین توحید نظری و عملی را سرلوحه نخست کار خود قرار دادند، پیامبر آمد تا همچون سایر پیامبران، توحید الهی را بر دل‌ها جاری کند و به‌سوی هر آنچه برای زندگی شایسته و خیر دنیا و آخرت لازم است، مردم را فرا بخواند.

پیامبر؛ ناظر الهی بر اعمال آدمی

این پژوهشگر علوم اسلامی با اشاره به عبارت «شاهداً علی الخلق» در بیان امیرمؤمنان(ع) اظهار کرد: پیامبر نظاره‌گری از سوی خدا بر اعمال انسان‌هاست، ناظری که خود از جنس آدمی است و بر اعمال و رفتار انسان‌ها ناظر است.

انصاری عنوان کرد: معنای دوم شاهد، گواه بودن در دنیا و آخرت است و در واقع به‌همان معنای شهادت است که در امور حقوقی به کار برده می‌شود، البته معنای سومی هم در این رابطه وجود دارد که در عمده شرح‌های موجود از نهج‌البلاغه دیده نمی‌شود و آن معنای الگو و اسوه بودن است که البته این جامع‌ترین معنا است.

وی در ادامه گفت: برای نشان دادن حقایق الهی، پیامبر(ص) باید خود الگویی عملی باشد تا مردم تجسم حقایق را ببینند و خود پیامبر الگویی باشد، برای آنچه که مردم را به آن فرا می‌خواند و دعوت می‌کند.

انصاری با بیان اینکه در این خطبه نوعی نگرش مدیریتی در بیان حضرت امیر(ع) دیده می‌شود، اظهار کرد: حضرت علی(ع) فرمودند: «پیامبر(ص) نسبت به مسئولیت‌ها و رسالتی که بر دوش داشت، ادای تکلیف کرد، رسول خدا با تمام شتاب و نشاط به مسئولیت خود عمل کرد، بدون اینکه مقصر باشد و کوتاهی کند.»

صاحب تفسیر مشکاة با بیان اینکه «جهاد فی الله و فی سبیل الله» تعبیری قرآنی است که حضرت علی(ع) از آن استفاده می‌کند، تصریح کرد: پیامبر(ص) با تمام وجود و موجودی خود در راه خدا کار کرد و در نهایت شجاعت و توان با دشمنان حق مقابله کرد، بدون اینکه ضعف از خود نشان دهد، پیامبر(ص) مجاهدانه به‌‌میدان آمد، بدون اینکه به بهانه تراشی و عذرآوری داشته باشد و از مسئولیت سنگین خود شانه خالی نکرد.

وی گفت: پیامبر پیشوای اهل تقوا بود، حضرت علی(ع) در بیان ویژگی های پیامبر (ص) واژه امام را به کار می‌برد که به هردو معنای لغوی و اصطلاحی آن اطلاق می‌شود، معنای اصطلاحی همان مقام فاخری است که خداوند در قرآن بیان می‌کند، امام کسی است که سخن، افکار و رفتار او حجت کامله الهی است و سایرین باید به او اقتدا کنند.

ترسیم صراط مستقیم توسط رسول خدا

انصاری بیان کرد: پیامبر(ص) چشم کسانی بود که می‌خواستند هدایت الهی را بیابند و چشم و چراغ انسان‌هایی بود که می‎‌خواستند به حضرت دوست دست یابند و ایشان مسیر هدایت را روشن و صراط مستقیم را ترسیم کرد.

وی اظهار کرد: حضرت علی(ع) در ادامه بیانات خود به اثبات علم غیب امام و انتساب آن به پیامبر می‌پردازند و می‌فرمایند: «اگر شما می‌دانستید، آنچه را که من می‌دانم و از شما پنهان است، آنگاه به کوه‌ها می‌گریختید و بر رفتار خود مدام می‌گریستید و بر جان خود لطم می‌زدید، از مال و ثروت خود برون می‌آمدید بدون اینکه نگهبانی برای آن تعیین کنید و هرکدام از شما سر در گریبان خود می‌برد و به دردهای خود می‌اندیشید، اما شما آنچه را به آن یادآوری شده بودید و تذکر گرفته بودید را به فراموشی سپردید.»

انصاری افزود: نتیجه آنچه امام(ره) در خطبه خود بیان می‌کنند، این است که رای و فکر افراد به حیرانی و سرگردانی دچار شده و امور آن‌ها پراکنده و بدون هدف می‌شود، امام علی(ع) اشاره به فتنه‌ها و بلاهایی دارند که امت اسلام به آن دچار می‌شود و حقایقی را بیان می‌کنند که سایر افراد از آن آگاه نیستند و این تمام گستردگی غیب را شامل می‌شود، در ادامه این خطبه نیز به ۶ ویژگی افرادی اشاره می‌کنند که دوست دارند با آنان همراه باشند.