ویژگی‌های قرآنی پیامبر اسلام در بیان امیرمؤمنان(ع)

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه ۸ بهمن ماه، در جلسه شرح خطبه 106 نهج‌البلاغه که به صورت زنده از سامانه موسسه بیان هدایت نور پخش شد، اظهار کرد: در ابتدای این خطبه   30 ویژگی در مورد اسلام بیان می‌شود که پس از آن 6 ویژگی بسیار لطیف برای پیامبر اسلام(ص) ارائه می‌شود.

وی با تاکید بر شایستگی حضرت علی(ع) در تعریف و توصیف پیامبر اکرم(ص)، بیان کرد: حضرت علی(ع) از طفولیت مشمول تربیت پیامبر(ص) بوده و بیشترین همراهی را با ایشان داشته است و تمام حالات پیامبر اسلام(ص) را رصد کرده و ایشان بهترین معرف برای جایگاه رسول گرامی اسلام است.

پیامبر، نور هدایت‌گر و معلم کتاب نور

انصاری ادامه داد: حضرت علی(ع)، پیامبر(ص) را نوری برای پذیرشگران نور توصیف می‌کند، از نکات مهم زمان بعثت پیامبر(ص) این است که در آن زمان جامعه را ظلمت فرا گرفته بود و نقش پیامبر این است که بیاید و روشنگر جامعه باشد و ظلمت‌ها را از ذهن‌ها و اندیشه‌ها کنار بزند و باید گفت کتاب نور بر قلب پیامبر نازل شده تا به‌وسیله آن جامعه را روشنی بخشد.

این مفسر قرآن و نهج‌البلاغه عنوان کرد: دومین ویژگی پیامبر(ص) از نظر امیرمؤمنان(ع)، راهنما بودن برای ره گم‌کردگان است، هنگامی که سنت‌های اجتماعی تیره شود، مردم دچار حیرت می‌شوند، پیامبر(ع) می‌آید تا مسیر را به انسان‌ها نشان دهد و آنان را از تحیر درآورد.

وی افزود: در تعریف حضرت علی(ع)، پیامبر اکرم(ص) امین و امانتدار الهی بود، چنان که خداوند متعال در آیه 72 سوره احزاب، می‌فرماید: «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَ أَشْفَقْنَ مِنْهَا وَ حَمَلَهَا الْإِنْسَانُ؛ انسان مقام امین الهی را پیدا می‌کند که این مقام برای سایر موجودات وجود ندارد»، پیامبر(ص) قبل از بعثت امین‌الناس بود و پس از آن نیز امین‌الله شد، مردم هم امانت خدا هستند و ایشان به جایی رسید که امانت‌دار ویژه خدا شد.

انصاری خاطرنشان کرد: شهید بودن در روز قیامت وصف چهارم حضرت امیر(ع) از پیامبر اسلام است که به وجهی از وجوه پیامبر(ص) در عالم باقی اشاره دارد، مبعوث شده از جانب خدا و نعمتی برای بندگان دیگر صفت و ویژگی پیامبر اسلام از نظر مولای متقیان است که در واقع ویژگی‌های قرآنی آن حضرت است که حضرت علی(ع) به تشریح آن می‌پردازد، چنان که در آیه 164سوره آل‌عمران آمده: «لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ إِذْ بَعَثَ فِيهِمْ رَسُولًا مِنْ أَنْفُسِهِمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلَالٍ مُبِينٍ؛ خدا بر اهل ایمان منّت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات او را تلاوت می‌کند و آنان را پاک می‌گرداند و به آنها علم کتاب (احکام شریعت) و حقایق حکمت می‌آموزد، و همانا پیش از آن در گمراهی آشکار بودند.»

رسول اکرم(ع)؛ رسالت و رحمت برای امت

صاحب تفسیر مشکاة اظهار کرد: حضرت علی(ع) فرمود: «پیامبر، رسول بر حق خدا و رحمتی بر بندگان بود» چنانکه قرآن می‌فرماید: «هُوَ الَّذِي أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَ دِينِ الْحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْمُشْرِكُونَ»؛ پیامبر به تمام معنا قرین با حق مبعوث شده و رسالت مبتنی بر رحمت است و به تعبیر قرآن «وَ مَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ.»

این مفسر قرآن تصریح کرد: در قرآن اساس مبعوث شدن به رسالت، رحمت خاصه خدا تعبیر می‌شود، با وجود پیامبر(ص)، قرآن و رحمت بر انسان نازل می‌شو، به‌دنبال بیان این ویژگی‌ها، حضرت علی(ع) برای پیامبر(ص) دعاهایی را می‌فرماید، اینکه کسی کار خیری انجام دهد و ما در حق او دعا کنیم، نوعی تشکر و شکر است.

وی با اشاره به دعای حضرت علی(ع) در حق رسول گرامی اسلام ادامه داد: خدایا بهره‌ای از عدل خویش بر پیامبر(ص) عطا کن و او را از خیرات چند برابر شده جزا ده، خدایا جایگاه و عمارت دین پیامبر(ص) را بر سایر جایگاه‌های پیشین برتری بخش و بهترین پذیرایی را از او داشته باش، خدایا در دنیا اسباب کمال مکتب پیامبر(ص) را فراهم کن و در آخرت وسیله تقرب به خویش را عنایت فرما و رفعت به او عطا کن.

انصاری اضافه کرد: حضرت علی(ع) پس از پایان دعاها در حق پیامبر اسلام(ص)، دعا در حق خود و امت اسلام می‌کنند و می‌فرمایند: «خدایا حشر ما را همراهی و معیت با پیروان پیامبر اسلام(ص) قرار ده»

موانع همراهی و حشر با پیامبر

این مفسر قرآن بیان کرد: حضرت علی(ع) پس از این بیانات هفت نکته تکان‌دهنده را بیان می‌کنند که اگر این نکات در ما وجود داشته باشد، امکان حشر و همراهی ما با پیامبر(ص) در جهان واپسین وجود نخواهد داشت، یکی از این نکات رفتارهای سرافکنده کننده است که مانع از همراهی با پیامبر(ص) می‌شود.

وی تصریح کرد: اعمال پشیمان‌کننده، کج‌روی از صراط حق، پیمان شکنی با خدا، گمراهی و گمراه‌کنندگی و مبتلا شدن به فتنه‌های دنیوی عواملی است که مانع از همراهی ما با پیامبر(ص) می‌شود.

انصاری با اشاره به سخنان امیرمومنان(ع) در رابطه وادادگی برخی از اصحاب پیامبر(ص) پس از رحلت ایشان در امور مربوط به اسلام، اظهار کرد: حضرت خطاب به اصحاب فرمودند: «با توجه به جایگاهی که شما داشتید، اما بعد از پیامبر(ص)، پیمان‌شکنی‌ها در قبال امور الهی را دیدید، اما واکنشی نشان ندادید، فرامین الهی زیر پا گذاشته شد، شما تربیت‎شدگان مکتب پیامبر خدا بودید و مردم شما را مرجع خود می‌دانستند، اما شما به ظالمان این فرصت را دادید که بر جایگاه شما بنشینند و زمام امور الهی را در دست گیرند.»

صاحب تفسیر مشکاة گفت: پس از رحلت پیامبر (ص)، عده زیادی از صحابه پیامبر به گوشه‌ای رفتند و سکوت کردند و در مقابل انحرافات واکنش نشان ندادند و برآیند چنین فضایی آن شد که افراد ظالم در سرزمین شام قدرت یافتند.