توطئه یهود در جانشینی پیامبر(ص)
چه واژه رکوع در آیه ۵۵ سوره مائده را خم شدنی خاص بدانیم و چه خضوع همیشگی، در اینکه این آیه با کنار زدن ملاک‌های مقبول جریان مرتبط با یهود، ایمان و مردم‌داری و خضوع را معیار «ولایت» اعلام می‌کند تغییری ایجاد نمی‌کند. لذا مناسب‌ترین برداشت از آنچه آیه ۶۷ به ابلاغش فرمان می‌دهد، معرفی شخص یا چیزی است که توطئه یهود را خنثی خواهد کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحمید حسینی، پژوهشگر دین و استاد دانشگاه علوم حدیث، در یادداشتی که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی منتشر کرده به بررسی توطئه یهود در جانشینی پیامبر(ص) پرداخته است.
متن این یادداشت در ادامه می‌آید؛
مهم‌ترین دلایل قرآنی که برای اثبات ولایت امام علی(ع) ذکر می‌شود، آیاتی از سوره مائده است. در این استدلال، کامل شدن دین در آیه ۳ و فرمان ابلاغ در آیه ۶۷ این سوره مربوط به جریان غدیر خم است و مصداق مؤمنان دارای ولایت که آیه ۵۵ از انفاق در رکوعشان خبر می‌دهد، کسی جز ایشان نیست.
روش مرسوم برای دفاع از این ادعا استناد به احادیث است؛ ولی مخالفان، علاوه بر مناقشه سندی و ارائه روایاتی متفاوت، سیاق آیات را نیز نشانه نادرستی این برداشت و موضوع آیه ۳ را احکام خوراکی‌ها و آیه ۵۵ را همچون آیه ۷۱ سوره توبه بیانگر ولایت همه مؤمنان و آیه ۶۷ را مربوط به ابلاغ همه ما أنزل الله اعلام می‌کنند.
اگرچه پرداختن به اختلافاتی که نه همه حقایقش در دسترس ماست و نه واقعیت گذشته‌اش را می‌توانیم تغییر دهیم، مفید و شایسته نیست، اما از زاویه‌ای دیگر می‌توان به این موضوع نگریست و به‌جای دعواهای بی‌حاصل فرقه‌ای، آن را به فرصتی برای فهم بهتر آموزه‌های کتاب خدا و حل مشکلات امروز تبدیل کرد.
لذا بدون وارد شدن به مناقشات بی‌پایان حدیثی و تاریخی تلاش می‌کنیم با تکیه بر سیاق و ساختار این آیات به مقصود آخرین سوره مفصل نازل شده بر پیامبر اکرم(ص) نزدیک شویم. یکی از نکاتی که در این بررسی جلب توجه می‌کند، ترس و نگرانی مهمی است که در کنار هر سه آیه مطرح می‌شود و می‌تواند کلید فهم بهتر این سوره باشد.
آیه ۳ یک‌باره در میان احکام خوراکی‌ها اعلام می‌کند: «امروز کافران از دین شما مأیوس شدند، پس دیگر از آنها نترسید و از من بترسید. امروز دین شما را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم!» جریان این ترس در آیات پیش از آیه «ولایت» واضح‌تر بیان شده است. آیه ۵۱ و ۵۲ گروهی از مسلمانان را توصیف می‌کند که از سر ترس، با یهود و نصارا رابطه برقرار می‌کنند و باعث «ولایت» یافتن آنان می‌شوند.
آیه ۵۳ و ۵۴ نیز از مؤمنانی سخن می‌گوید که با غلبه بر این ترس، حاضر نیستند بر دشمن، تکیه و به دین خدا پشت کنند و عاشقانه در راه خدا تلاش و مبارزه می‌کنند. آن‌گاه نوبت به آیه ۵۵ می‌رسد که ملاک «ولایت» را اعلام و فقط خدا و پیامبر و مؤمنانی با ویژگی‌های خاص را شایسته «ولایت» معرفی می‌کند.
در آیات بعدی همچنان بر دشمنی و دور بودن یهودیان آن دوران از آموزه‌های الهی تأکید می‌شود و این نکات تا آیه ۶۷ که از پیامبر می‌خواهد موضوع مهمی را ابلاغ کند ادامه می‌یابد و در آیات بعدی نیز همین نکات مطرح و باز در آیه ۸۰ و ۸۱ موضوع «ولایت» یافتن کافران و در آیه ۸۲ دشمنی شدید یهود مطرح می‌شود.
دقت به این نکات تردیدی باقی نمی‌گذارد که هدف اصلی این سوره مقابله با یهودیانی است که به‌خاطر نفوذ فراوانشان، علاوه بر زمینه‌سازی برای تصاحب قدرت، افکار عمومی را نیز در دست داشتند؛ به‌گونه‌ای که پیامبر را از ابلاغ آنچه آیه ۶۷ به بیانش فرمان می‌دهد نگران کرده‌اند و خدا او را در این آیه دلداری می‌دهد.
با این نگاه، راز نکاتی چون قرار گرفتن اعلام اکمال دین در میان احکام خوراکی‌ها نیز روشن می‌شود. زیرا در این سوره به جریانی پی می‌بریم که آیه ۷۷ از تندروی دینی و حرام حرام کردن آنها و آیه ۸۲ از استکبارشان خبر می‌دهد و بر اساس آیه ۱۰۴ شهرت و سخن گذشتگان برای آنها از دین اخلاقی و آسان پیامبر مطلوب‌تر است.
قرآن بارها به توبیخ کسانی می‌پردازد که طیبات و لذات انسانی را حرام می‌دانند و در آیات ۴ و ۸۷ این سوره نیز همین نکته را برجسته می‌سازد و در آیه ۵ روز اکمال دین را که قبلاً در آیه ۳ مطرح شده بود، روز حلال شدن طیبات توصیف و این‌گونه مشخص می‌کند جریانی که در این روز از نابودی دین مأیوس می‌شود، جریانی دگم‌اندیش و متأثر از احکام سختگیرانه و خرافی گروهی از یهودیان است.
با این اوصاف چه واژه رکوع در آیه ۵۵ را خم شدنی خاص بدانیم و چه خضوع همیشگی، در اینکه این آیه با کنار زدن ملاک‌های مقبول جریان مرتبط با یهود، ایمان و مردم‌داری و خضوع را معیار «ولایت» اعلام می‌کند تغییری ایجاد نمی‌کند. لذا مناسب‌ترین برداشت از آنچه آیه ۶۷ به ابلاغش فرمان می‌دهد، معرفی شخص یا چیزی است که توطئه یهود را خنثی خواهد کرد.
انتهای پیام
