نسخه خطی 500 ساله دیوان حافظ رونمایی شد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی و به نقل از آستان‌نیوز، امیر منصوری، کارشناس و پژوهشگر نسخ خطی آستان قدس رضوی امروز  18 مهر، در این مراسم که در ورودی تالار قدس کتابخانه مرکزی برگزار شد، به وجود قریب به 5000 نسخه خطی از دیوان حافظ در کل دنیا اشاره و اظهار کرد: از این مجموع تاکنون نیمی از آن فهرست شده است. از مجموع آثار فهرست شده بیش از 33 درصد این دیوان‌ها در کتابخانه‌های معتبر ایران نگهداری می‌شود که هند، پاکستان و ترکیه در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

وی گفت: عمده نسخه‌های خطی حافظ که در ایران نگهداری می‌شود، به ترتیب در کتابخانه ملی ایران، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارند و قدیمی‌ترین نسخه‌های دیوان حافظ در جهان که در سال 801 کتابت شده در ترکیه نگهداری می‌شود.

منصوری بیان کرد: نسخه کتابت شده در سال 803 تاشکند، نسخه کتابت شده در سال 807 تاجیکستان و نسخه کتابت شده در سال 825 در استانبول، دیگر نسخه‌های قدیمی دیوان حافظ در دنیا هستند. 

سلمان ساکت، استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی و رئیس مرکز آثار و مفاخر دانشگاه فردوسی مشهد نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم، اظهار کرد: هر کس شهرتش در طول تاریخ بیشتر بوده، ما اطلاعات کمتری از او داریم زیرا واقعیت او را با افسانه در آمیخته و آنچه باقی مانده سندیت تاریخی ندارد و آنچه تقریبا مستند است به دیباچه‌ای که شاعران پس از وی به صورت گذرا نوشته‌اند بر می‌گردد.  

این استاد دانشگاه به حافظه علمی این شاعر پارسی اشاره کرد و گفت: حافظ با قرآن و روایت‌های مختلف آشنا، علوم دینی را آموخته و صرف و نحو عربی را فرا گرفته بود که این اطلاعات جامع در علوم مختلف یکی از راه‌های موفقیت اوست.

ساکت، شعر حافظ را حافظه تاریخی برشی از تاریخ ایران خواند و گفت: او گذشته علمی و فرهنگی ما را خوب می دانست و چکیده فرهنگ ایران بعد از مغول در آثار او هویداست و احوالات مردم و حاکمان آن دوران را می‌توان از اشعار او دریافت. شعر حافظ سرشار از موسیقی و آیینه تمام نمای فرهنگ ایرانی در قرن هشتم هجری است.

محمد حسین‌زاده مدیر کل ارشاد استان خراسان رضوی، از مهمانان حاضر در این مراسم گفت: برگزاری این مراسم فرصتی برای معرفی مفاخر و بزرگان کشور است که هویت دینی و ملی ما را تشکیل می‌دهند. سپهر ادبیات فارسی پر است از ستارگانی که برخی بسیار پر تلالو هستند و مانند حافظ آثار بسیاری در جای جای جهان دارند که این امر حاکی از ارادت مردم به این شخصیت‌ها است.

حسین زاده محتوای اشعار شاعران نامی ایرانی را حاوی تمامی موضوعات مورد نیاز بشر دانست و گفت: آنجا که روحیه حماسی نیاز است فردوسی، آنجا که عرفان نیاز است مولوی، آنجا که پند و حکمت نیاز است سعدی و آنجا که عشق‌ورزی و محبت نیاز است زبان فارسی  حافظ را دارد.

وی، این بزرگان که ذائقه ایرانیان را شیرین کرده‌اند مایه همبستگی ملت‌های فارسی زبان خواند و گفت: بزرگان ادبیات ما نخ پیوندهای ما هستند و در مقابله افرادی که خارج از مرزهای هویتی ما بین ملت ایران و ملت‌های هم کیش و هم زبان به دنبال تنش و اختلاف هستند محافظت می کنند.

حسین‌زاده در ادامه سخنان خود ضمن اشاره به ابعاد مختلف اشعار حافظ گفت: جنس حافظ از خود حافظ نشأت می‌گیرد و شعرش لایه دارد  و عموم مردم با زبان‌ها و طیف‌های مختلف می‌توانند از آن برداشت‌های متعدد داشته باشند.

حجت‌الاسلام سیدجلال حسینی، رئیس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی نیز به جایگاه شاعران دینی و مدافعان اسلام نزد پیامبر(ص) و ائمه معصوم اشاره کرد و گفت: پیامبر(ص) فرمودند زبان از شمشیر برنده‌تر است و کفار از هنر شاعری در موضوعات سخیف و گمراه کننده استفاده می‌کردند که این همان هنری بود که خداوند از آن منع کرد و پیروان آن را گمراهان خواند. هنری که برخاسته از ایمان باشد و گسترش‌دهنده عمل صالح، یاد خدا و در راه دفاع از حق باشد مقبول درگاه الهی است.

در مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی 167 نسخه خطی از دیوان حافظ نگهداری می‌شود که این نسخه‌ها متعلق به دوره تیموری به بعد است. یکی از نسخه‌های کهن و نفیس دیوان حافظ که در این مرکز نگهداری می‌شود در صفر سال 919 توسط علی هجرانی در هرات کتابت شده و دارای غزلیات، مثنویات، قطعات و رباعیات حافظ است.

از ویژگی‌های این نسخه می‌توان به کتابت تمامی غزلیات براساس حروف قافیه اشاره کرد. این نسخه دارای یک سرلوح جِبالی و کتیبه مستطیلی قلمدانی طلااندازی شده در برگ اول نسخه نگارش شده است. تمامی صفحات نسخه دارای جدول بندی به زر و تحریر مشکی و لاجوردی است و کاتب در فواصل اشعار عبارت و «له ایضا» را به زر کتابت کرده است.

برگزاری نمایشگاه کتب چاپ سنگی، نسخ خطی و نسخه‌های چاپی نفیس دیوان حافظ از دیگر برنامه‌هایی بود که در حاشیه این مراسم برگزار شد.