نوسانات اقتصادی جذابیت تولید را کاهش می‌دهد

مرتضی عزتی، اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس، در گفت‌وگو با ایکنا، درباره نقش مردم در جهش تولید گفت: کشورهایی که از رشد اقتصادی خوبی برخوردارند به بخش خصوصی روی آورده‌‎اند، چون عامل اصلی رشد اقتصادی و تقویت تولید در گرو توجه به بخش خصوصی است، ولی متأسفانه در ایران به دلیل اینکه دولت سهم بزرگی از اقتصاد را در اختیار گرفته شاهد نارسایی‌های اقتصادی و کاهش تولید هستیم.

وی افزود: مشکل اصلی آن است که دولت‌ها می‌خواهند همه چیز را در اختیار خود داشته باشد و همین مسئله به عامل اصلی عدم رشد بخش خصوصی در کشور تبدیل شده است. وقتی به بخش خصوصی توجه نشود سرمایه‌گذار انبوه کم‌انگیزه شده و دست به تولید انبوه نمی‌زند.

مانعی به نام اقتصاد دولتی

این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: به جرئت می‌توان گفت در حال حاضر 80 درصد تولید کشور یا در اختیار دولت بوده یا دولت مدیرانش را تعیین می‌کند و در چنین کشوری نباید انتظار جهش تولید داشت و مردم و بخش خصوصی در رشد تولید اثرگذار باشند.

عزتی با بیان اینکه سهم مردم در اقتصاد بسیار ناچیز است، گفت: مردمی که سهم ندارند و نمی‌توانند مشارکت کنند قطعاً در تولید اثرگذار نیستند. متأسفانه دولت‌ها اجازه نداده‌اند سرمایه‌گذار بزرگ شکل بگیرد و به محض اینکه سرمایه‌گذار بزرگ شکل گرفت گروه‌هایی در حاکمیت شروع به آزار و اذیت او خواهند کرد تا سرمایه خود را به خارج از کشور منتقل کند. تا زمانی‌که امنیت سرمایه در کشور وجود نداشته باشد و دولت خود را رقیب سرمایه‌گذار بزرگ بداند قطعاً بخش تولید رونق چندانی نخواهد داشت.

پیشنهاد برای تحقق جهش تولید

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان پیشنهادی تأکید کرد: در راستای جهش تولید بهتر است دولت فقط به منافع خود فکر نکند بلکه منافع دیگر گروه‌ها را هم در نظر بگیرد؛ مثلاً  وقتی دست به مالیات‌ستانی می‌زند صرفاً افزایش درآمدهایش ملاک نباشد بلکه وضعیت واحدهای تولیدی و اقتصادی جامعه را در نظر بگیرد. در یک کلام اولویت، منافع دولت و شرکت‌های وابسته به او نباشد بلکه منافع همه گروه‌ها مهم شمرده شود.

عزتی ادامه داد: اقدام دیگری که باید به آن توجه شود، مربوط به انتخاب مدیران کاربلد و آگاه به مسائل اقتصادی و تولیدی کشور است. اقتصاد امروز ایران نیازمند مدیر مطیع نیست بلکه مدیر آگاه و نابغه می‌خواهد. سیستم و حاکمیت باید مدیرانی را به کار گیرد که در عرصه اقتصاد حرفی نو و جدید دارند و صرفاً بله یا چشم گفتن آنها را ملاک قرار ندهد.

وی با بیان اینکه تفکر حاکمان در عرصه اقتصاد باید به کل تغییر پیدا کند، گفت: وقتی تفکر تغییر یافت آن وقت می‌توان گفت بخش خصوصی واقعی شکل گرفته و سرنوشت اقتصاد و تولید کشور را رقم می‌زند. جهش تولید نیازمند مشارکت مردم است و بدون حضور مردم تولید واقعی با در نظر گرفتن شرایط کمی و کیفی اتفاق نخواهد افتاد.

چرا تولید از جذابیت می‌افتد 

عزتی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به تأثیرات منفی نوسانات بازار ارز بر جهش تولید اشاره و تأکید کرد: نوسانات بازار ارز و بازارهای مالی موجب می‌شود بخش‌های مالی اقتصاد بازدهی بالایی را تجربه کنند؛ یعنی بنگاه‌هایی که سفته‌بازی مالی می‌کنند و به صورت لیزینگ فعالیت دارند، زیرا اختیار تعیین نرخ‌ها را در اختیار گرفته‌اند و دست به تنظیم بازار می‌زنند در حداقل یعنی کف قیمت کالا، ارز، طلا و سکه خریداری کرده و در شرایط حداکثر قیمت و در کوتاه‌مدت آن را به فروش می‌‎رسانند و به عبارتی نوسان‌گیری می‌کنند و در این نوسانات سود خوبی را به دست می‌آورند. در چنین شرایطی تولید از ارزش و جذابیت افتاده و مردم با خود می‌گویند دردسر نوسان‌گیری از بازار به مراتب کمتر از تولید است. پس چرا من هم نوسان‌گیری نکنم؟! 

وی گفت: نوسانات بازار بخش تولید را به بخش غیررقابتی تبدیل کرده و آن را ناکارا جلوه می‌دهد. وقتی سفته‌بازان و فعالان بازارهای غیرمولد سود بیشتری را به دست می‌آورند، دیگر تولید معنا ندارد و مردم حاضر نیستند سختی‌های تولید را با هدف کسب سود به جان بخرند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه نوسانات بازارهای مالی مانند بازار ارز به عدم برنامه‌ریزی صحیح سرمایه‌گذار در بخش تولید منجر خواهد شد، اظهار کرد: از آنجا که نمی‌تواند برنامه‌ریزی صحیحی داشته باشد با زیان‌های هنگفت و آسیب‌های شدید و کم‌انگیزگی روبه‌رو می‌شود و سپس همین موضوع به عامل اصلی خروج فعالان اقتصادی از بخش مولد تبدیل می‌شود.

عزتی در پایان تأکید کرد: در نوسانات بازار ارز بنگاه‌ها و صنوف کوچک بیشترین آسیب را متحمل می‌شوند؛ چون افزایش مواد اولیه و افزایش هزینه‌های تولید آنها را بیش از بنگاه‌های بزرگ با خطر ورشکستگی روبه‌رو خواهد ساخت.

گفت‌وگو از سعید امینی