انسان با هم‌نشینان خود سنجیده می‌شود

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز ۱۷ خردادماه، با موضوع «شناخت خداوند»، برگزار شد، اظهار کرد: انسان به هر مقدار که به دوستان خداوند یعنی کسانی که بوی حقیقت، فضیلت و معنویت می‌دهند نزدیک‌تر شود، به خدا نزدیک‌تر می‌شود. اما به هر اندازه که انسان از این گروه فاصله بگیرد و درمقابل، به کسانی نزدیک شود که رنگ و بوی خدایی ندارند، جز تیرگی و کدورت قلب چیزی نصیب او نمی‌شود. 

وی بیان کرد: در اهمیت کسانی که انسان با آنان نشست و برخاست می‌کند، همین بس که در سخن معصومین(ع) در این‌ باره نکات بسیاری بیان شده است و حضرت سلیمان(ع) فرموده است: «درباره هیچ کس قضاوت نکنید تا آنکه ببینید با چه کسی مصاحبت و هم‌نشینی می‌کند.» بنابراین با توجه به این حدیث می‌توان برای شناخت شخصیت فرد، به هم‌نشینان او نگاه کرد. 

انصاری ادامه داد: از این نکته فراتر، عیاری است که انسان می‌تواند خود را با آن محک بزند و با توجه به آن از خود بپرسد که (آیا آن هنگام که یاد بندگان شایسته خدا و صالحان و پاک‌سیرتان می‌افتد جانش لبریز شعف می‌شود؟) اگر پاسخ مثبت باشد، چنین فطرتی، سالم و پاک است اما اگر انسان به کسانی رغبت داشت که او را به پرتگاه سقوط می‌کشانند، فطرتش معیوب و نیازمند درمان جدی است. 

صاحب تفسیر مشکاة گفت: یکی از راه‌های درمان این امر، شناخت خداوند است. زیرا خداوند مظهر تمامی کمالات و مطهرات است و هنگامی که انسان شناخت نسبی از چنین آفریننده‌ای داشته باشد، آن کمالات در ذهن انسان جای می‌گیرد و انسان تلاش می‌کند تا به آن‌ها نزدیک شود. اما هیچ انسانی نمی‌تواند خدا را به‌حقیقت توصیف كند، زیرا هیچ‌كس بر حضرت او احاطه ندارد تا بتواند ویژگی‌های خداوند را به شكل كامل بازشناسد و تعریفی دقیق از حضرت او به دست دهد.

وی تصریح کرد: حضرات معصوم(ع) در مناجات با خداوند در دعاهای متعدد و همچنین دعای ابوحمزه ثمالی به خداوند می‌گویند: «أَنْتَ‏ كَمَا أَثْنَیتَ‏ عَلَى نَفْسِكَ» (تو همانی كه خود، خویش را ستوده‏ای) یا «بِكَ‏ عَرَفْتُكَ‏ وَ أَنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیكَ» (به سبب تو، تو را شناختم و تو مرا بر خود رهنمون شدی) پس، از آنجایی كه امكان توصیف خداوند در ابعاد حقیقی آن وجود ندارد، هیچ انسانی نمی‌تواند به شناختی كامل از خداوند و جایگاه و منزلت حضرت او دست یابد.

انصاری افزود: البته باید توجه داشت گرچه انسان‌ها به شكل كامل نمی‌توانند خدا را بشناسند، با تكیه بر عقل خویش و نیز آموزه‌های وحیانی می‌توانند تا حدودی به معرفت الهی نائل شوند. لذا نظر كسانی كه دستیابی به معرفت خداوند را به‌ طور كامل نفی و رد می‌كنند، نادرست است و به تعبیر امام علی(ع)، حضرت حق چنان است: «لَمْ یطْلِعِ الْعُقُولَ عَلَى تَحْدِیدِ صِفَتِهِ وَ لَمْ یحْجُبْهَا عَنْ وَاجِبِ مَعْرِفَتِهِ‏» (خردها را بر چگونگى صفات خود آگاه نساخته و در شناخت خویش تا آنجا كه باید، بر دیده آن‌ها، پرده نینداخته است).