حجتالاسلام والمسلمین جمال ایزدی، معاون فرهنگی و اجتماعی ادارهکل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی، در گفتوگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص وقف و آثار و برکات آن برای مردم و جامعه، اظهار کرد: عمل وقف قبل از اسلام نیز با نام دیگری وجود داشته است و این عمل قبل از اینکه عملی اسلامی باشد، کاری انسانی است. چراکه فردی که این کار را انجام میدهد، اگر به دنیای آخرت اعتقاد داشته یا حتی نداشته باشد، اثرش را در این دنیا مشاهده میکند که مهمترین اثر آن، آرامش است. همچنین کشورهای اسلامی نیز این عمل را دنبال میکنند و بسیاری از مشکلاتشان به سبب کارهای خیر برطرف میشود. لازم به ذکر است انجام عمل وقت در زمانهای مختلف قبل و بعد از انقلاب، دارای فراز و نشیبهایی نیز بوده است.
وی در خصوص موضوعاتی که سازمان اوقاف و امور خیریه تاکنون به آن پرداخته است، افزود: وقفی که تاکنون ایجاد شده، براساس نیاز جامعه بوده است و با توجه به موضوعات و معضلات آن دوره، به همان سمت و سوی کشیده میشده است. همچنین دلایل مختلفی برای انجام این عمل بوده است، اما اگر بخواهیم منطقی به آن نظر کنیم، در ابتدا باید اعتقادات خَیِر مدنظر قرار گیرد، یعنی در جامعه همانگونه که نیازها متفاوت است، دیدگاه خیران نیز در وقف کردن با یکدیگر متفاوت است. برخی افراد به فعالیتهای مذهبی علاقه دارند و برخی دیگر به فعالیتهای قرآنی، فرهنگی، فکری، آموزشی و ... و بنابراین باید بر همان اساس پیشروی کرد.
ایزدی ادامه داد: نکته دوم این است که باید دریابیم منطقهای که قرار است در آن ایجاد وقف شود، به چه مواردی احتیاج و در اولویت قرار دارد و نکته مهم بعدی، نیاز حال و آینده جامعه است، یعنی باید دریابیم جامعه ما به چه چیزی نیاز دارد تا در آینده نیز به همان سمت و سو حرکت کند.
وی به تنوع موضوعاتی که در انجام عمل وقف صورت میگیرد، اشاره کرد و گفت: اتفاق خوبی که در دههها و سالهای اخیر افتاده است، تعدد عرصههای وقفی است، در گذشته اکثر موقوفات در دو تا سه موضوع خلاصه میشد، اما هماکنون دارای موضوعات بسیاری هستیم که خیران برای آن اقدام کردهاند، به طوری که در سامانه جامع موقوفات حدود 800 نیت جزئی متنوع وجود دارد و برای هر نیت کلی، نیز وقف صورت میگیرد. برای نمونه در سالهای اخیر، وقف برای موضوع علم و فناوری، اشتغال و کارآفرینی، جمعیت و فرزندآوری، امر به معروف و نهی از منکر، اسکان نیازمندان، قرآن، عترت و نماز دانشآموزی ایجاد شده است. همچنین وقفهای مشارکتی نیز برای افرادی که به صورت مستقل نمیتوانند، وقف داشته باشند ایجاد شده است، چراکه بعضی اوقات نیازی در جامعه است که باید با انجام اقدامی شکل گیرد که در این راستا زمینه وقف مشارکتی برای این موضوع فراهم میشود، عده بسیاری در حد توان خود کمکرسانیهای لازم را انجام میدهند و اینگونه یک موقوفه با مشارکت یک جمع محقق میشود.
معاون فرهنگی ادارهکل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی با اشاره به اینکه خراسان رضوی در انجام عمل وقف، مقام نخست در کشور را داراست، بیان کرد: خراسان رضوی، سالهاست که در کشور، در خصوص ترویج فرهنگ وقف و ایجاد وقفهای جدید مقام نخست را دارد، چراکه نخستین مرکز مشاره وقف و امور خیریه در استان ایجاد شد که این مرکز برای جهتدهی و راهنمایی به خیرینی که نقش مؤثری میتوانند داشته باشد، به ارائه مشاوره میپردازد و با تعاملات، ارتباطات، اقدامات تبلیغاتی و اطلاعرسانیهایی که با مراکز فرهنگی، آموزشی، علمی و مذهبی انجام میدهد میتواند وقفهای جدیدی در این زمینه ایجاد کند. همچنین تاکنون بیشترین تمرکز موقوفات به لحاظ کمیت و کیفیت بر موضوعات مذهبی، مانند احداث اماکن مذهبی چون ساخت مسجد و حسینیه و از طرفی نیتهای مذهبی مانند مجلس اقامه عذا برای امام حسین(ع) و ... بوده است.
وی در خصوص فعالیتی که برای تشویق دانشآموزان در انجام عمل وقف صورت گرفته است، گفت: یکی از نیازهای دانشآموزی که نقش مؤثر در فعالیتهای قرآنی و فرهنگی آموزش و پرورش دارد، بحث قرآن، عترت و نماز آنها است که در جلسههایی که با ادارهکل آموزش و پرورش خراسان رضوی انجام شد، تصمیم بر آن شد، موقوفهای مشارکتی برای این موضوع ایجاد کنیم. در این راستا حدود چند سال پیش پاکتهایی را طراحی و به خانههای تعدادی از دانشآموزان ارسال کردیم که هر دانشآموز با مبلغ 1000تومان میتواند واقف شود و اینگونه ترویج فرهنگ نیکوکاری میان دانشآموزان گسترش پیدا کرد.
ایزدی ادامه داد: با انجام این عمل، مبلغی حدود 300 تا 400 میلیون تومان جمعآوری شد و سپس سازمان اوقاف و امورخیریه طی هماهنگی با تعدادی از خیران، چند میلیارد تومان به این مبلغ افزود و در این راستا سه موقوفه منفعتی ایجاد شد. حدود دو سال است که این موقوفات در حال اجرای نیات واقفان هستند که عواید آن به حساب 30 تا 40 دارالقرآن در استان واریز میشود که در زمینه قرآن، عترت و نماز فعالیت میکنند.
وی درخصوص انجام وقف در دانشگاهها و حوزههای علمیه بیان کرد: طی صحبتهای انجام گرفته با مدیران بخشهای گوناگون حوزههای علمیه، دفتر مشاوره وقف در این اماکن علمی راهاندازی شد. در این خصوص با دفتر نمایندگی اوقاف و خیران ارتباط گرفته شد و تعدادی از موقوفات برای حوزه علمیه پیشبینی شد. این نکته بسیار قابل توجه است که اگر موقوفات نباشد، حوزه علمیه با مشکل روبهرو میشود و اینگونه وقفها، برکاتی برای حوزه علمیه و جامعه اسلامی به همراه دارد. همچنین این فرصت وجود دارد که خیران از طریق محیط دانشگاهی و علمی به حوزه وقف ورود پیدا کنند. این نکته حائز اهمیت است که باید قبل از همه، اساتید، پژوهشگران و دانشجویان دانشگاهها در این راه قدم بردارند، چراکه ابتدا خود محیط دانشگاه باید نسبت به این موضوع توجیه و سپس با خیران ارتباطگیری انجام شود.
معاون فرهنگی ادارهکل اوقاف و امور خیریه خراسان رضوی با اشاره به اهمیت وقف در حوزه سلامت، تصریح کرد: حوزه سلامت یکی از موضوعاتی است که از گذشته تا امروز مورد توجه بوده است و در آینده نیز خواهد بود، چراکه نیازی مقطعی و زمانی نیست. ضمن اینکه بیشتر مراکز درمانی کشور، به خصوص خراسان رضوی از موقوفات هستند و هماکنون نیز اگر فردی گرایش به وقت در حوزه سلامت داشته باشد، راهنماییهای لازم انجام و تنظیم وقفنامه برای او صورت میگیرد.
وی با بیان اینکه آماده جذب خیران در حوزه سلامت و درمان هستیم، گفت: برخی افراد موضوعاتی را برای وقف انتخاب میکنند که ضرورتی ندارد و ما در این صورت راهنماییهای لازم را برای آنها داریم، اما اگر بر تصمیمشان مصمم باشند، نیتشان را برهم نمیزنیم و در همان حوزهای که مدنظر است، وقف را دنبال میکنیم. همچنین افرادی مراجعه میکنند که تنها نیتشان وقف کردن است و موضوع خاصی در ذهن خود ندارند. در این صورت ما ابتدا در جلسات مشاورهای که برای فرد برگزار میکنیم، با بررسی شخصیت فرد دریابیم اعتقاد او بیشتر به چه سمتی است و پس از اینکه متوجه نوع نگرش و باورهای او شدیم، وقف پیشنهادی برایش مطرح میشود.
انتهای پیام