استاد دانشگاه فردوسی مشهد:
تقدیر، تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد
حامد علی‌پور گفت: تقدیر هیچ‌گونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد، چراکه تقدیر الهی به وسیله فرشتگان طبق شایستگی‌ها، لیاقت‌های افراد، میزان ایمان، تقوا، پاکی نیت و اعمال آن‌هاست، یعنی برای هرکس آن مقدر می‌کنند که لایق آن است یا به تعبیر دیگر زمینه‌هایش از ناحیه خود او فراهم شده باشد و این نه فقط منافاتی با اختیار ندارد بلکه تأکیدی بر آن است.
حامد علی‌پور، استاد دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی به تشریح اهمیت شب‌های قدر پرداخت و اظهار کرد: شب قدر یا لیلة‌القدر، شبی باارزش و پرفضیلت نزد مسلمانان و شب نزول قرآن و شب مقدرشدن امور انسان‌ها است. این شب با فضیلت‌ترین شب سال است که با امور مهم و با عظمتی همانند نزولِ اجمالی قرآن، پیدایش افاضات باطنی و فضای خاص معنوی، تقدیر و تعیین سرنوشت‌ها، تدبیر و برنامه‌ریزی‌های جدید و نزول جبرئیل و فرشته‌ها همراه است.این کارشناس علوم قرآن و حدیث بیان کرد: شب قدر، همچنین شب نزول رحمت الهی و آمرزش گناهان است و در این شب، فرشتگان بر زمین فرود می‌آیند و طبق برخی از روایات شیعه، در همین شب، مقدرات انسان‌ها به امام زمان (عج) عرضه می‌شود. زمان دقیق این شب معلوم نیست، اما طبق بسیاری از روایات، در ماه رمضان واقع شده و یکی از شب‌های نوزدهم، بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم است.
علی‌پور درباره اعمال و آداب شب‌های قدر گفت: طبق روایات، عبادت در شب قدر، بالغ بر هشتاد سال ارزش بوده و قابل قیاس با سایر شب‌ها نیست و از جمله اعمال شب قدر، غسل، احیاء و شب زنده‌داری، خواندن قرآن و خواندن دعاهایی مانند دعای جوشن کبیر، توبه و استغفار و صدقه‌دادن است، همچنین ضربت خوردن و شهادت امام علی(ع) در این شب‌ها نیز بر اهمیت و عظمت شب‌های قدر نزد شیعیان افزوده است.
استاد دانشگاه فردوسی در توضیح معنای «قدر» بیان کرد: «قدر» در لغت به معنای اندازه کردن، مقدر ساختن، قرار دادن چیزی به تعداد و به شکل و شیوه مخصوص است، همچنین به معنای تعدیل کردن، به مقدار معینی قرار دادن، تقدیر و تدبیر امور خلقت، حکم و قضا و به مفهوم اندازه معین طبق مصلحت و به مقتضای حکمت است، بنابراین شب قدر، شب مخصوص رقم‌زدن سرنوشت انسان و برنامه‌ریزی کردن معنی می‌شود. آن را شب قدر می‌نامند، چون خداوند آنچه در طول سال صورت خواهد گرفت را در آن شب، تقدیر و تعیین می‌کند، همانند حیات و مرگ، خیر و شر، طاعت و عصیان، سعادت و شقاوت، توسعه و تنگی رزق و معییشت و... و این گفتار، عصاره و مضمون آیه چهارم سوره دخان است که به صراحت بیان شده است: (فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ؛ در آن شب هر امری بر اساس حکمت (الهی) تدبیر و جدا می‌گردد).
علی‌پور همچنین به ضرورت برنامه‌ریزی در زندگی اشاره و اظهار کرد: رسم دیرینه دولت‌ها است که در مجالس قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری، بودجه و برنامه‌های اقتصادی را به مدت یک سال تعیین می‌کنند تا با طرح و تدبیر معین حرکت کنند و در مدار ثابت قرار گیرند، گویی این رسم، از نظامی برگرفته شده که در سراسر هستی جاری است. خداوند برنامه هر کسی را به تناسب شأن و شوکت، استعداد و صلاحیت خویش، در شب قدر تدبیر و تعیین می‌کند و فلسفه وجودی شب قدر هم، همین است.
این کارشناس دینی به ضرورت برنامه‌ریزی اشاره و بیان کرد: خداوند در مقطع خاص و مبارکی، با تلاش و اراده خود افراد، برای آن‌ها، برنامه‌ریزی می‌کند تا در چارچوب آن حرکت کنند. تاریخ و تجربه به خوبی نشان داده است که جهش‌های نابه‌هنگام و پیشرفت‌های غیرمنتظره و پیش از مقتضای زمان، در پرتو انوار لیلة‌القدرها و الهامات غیبی بوده است که در تاریک‌ترین زمان، برای اولیای خدا و پیامبران میسر شده است، پیدایش و پیشرفت حیرت‌انگیز آیین اسلام، در تاریکی جاهلیت عرب، در لیلة‌القدر درخشید و یک شبه راه هزارساله را پیمود.
علی‌پور در مورد سلب نشدن اختیار انسان‌ها بیان کرد: فلسفه وجودی شب قدر این است که خداوند متعال می‌خواهد انسان‌ها به ویژه مسلمانان، به سبب محبوبیتشان در نزد خداوند خود در این شب تعیین سرنوشت و زمان تدبیر و برنامه‌ریزی، نقش لازم را در تعیین مقدرات خویش ایفا کنند، همچنین از انسان‌ها، سلب اختیار نشود و از شب قدر و تعیین تقدیر، بوی جبر نیاید و بشر راهِ جبر نپیماید، زیرا تقدیر هیچ‌گونه تضادی با آزادی اراده انسان و مسئله اختیار ندارد، چرا که تقدیر الهی به وسیله فرشتگان طبق شایستگی‌ها، لیاقت‌های افراد، میزان ایمان، تقوا، پاکی نیت و اعمال آن‌هاست، یعنی برای هر کس آن مقدر می‌کنند که لایق آن است یا به تعبیر دیگر زمینه‌هایش از ناحیه خود او فراهم شده باشد و این نه فقط منافاتی با اختیار ندارد بلکه تأکیدی بر آن است.
انتهای پیام مطالب مرتبط
