عاشورا مدرسه‌ای جامع برای تربیت نسل‌هاست
مدرس دروس عالی کلام حوزه علمیه خراسان با اشاره به نقش عاشورا در تمدن‌سازی، گفت: عاشورا مدرسه‌ای جامع و دائمی برای تربیت انسان‌ها و نسل‌هاست. پیام‌های عاشورا، ورای ابزارهای مادی و مقتضیات زمانی، همواره زنده و جاری است.
حجت‌الاسلام والمسلمین جعفر مرادی، مدرس دروس عالی کلام حوزه علمیه خراسان در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی اظهار کرد: امام حسین(ع) از ابتدای حرکت خود به‌خوبی می‌دانستند که به شهادت خواهند رسید، اما این بدان معنا نبود که ایشان صرفاً به‌دنبال شهادت باشند یا با هدف به‌‌دست آوردن حکومت قیام کرده باشند. دو نظریه‌ای که در این زمینه مطرح شده، یعنی «عقلانیت شهادت‌محور» و «عقلانیت حکومت‌محور»، هر دو ناقص و ناکافی‌اند؛ زیرا این دیدگاه‌ها فرض را بر آن گذاشته‌اند که امام هدفی غیر از آنچه خداوند تعیین کرده، دنبال می‌کرده‌اند.
وی افزود: عقلانیت امام حسین(ع) را می‌توان «عقلانیت مقدس» نامید؛ عقلانیتی که نه بر محور شهادت‌طلبی و نه بر محور حکومت‌خواهی می‌چرخد، بلکه بنیان آن انجام تکلیف الهی است. امام هیچ‌گاه برای کسب قدرت یا دستیابی به منصب حکومتی اصرار نداشتند، بلکه تمرکز ایشان بر انجام درست وظیفه‌ای بود که از سوی خداوند بر عهده‌شان نهاده شده بود. به همین دلیل، دعوت مردم کوفه را ـ با وجود حضور افراد پاک‌نیت در میان آن‌ها ـ پذیرفتند. این مؤمنان با نیتی صادقانه امام را به قیام دعوت کردند و حضرت نیز به‌عنوان ولی خدا، با حمل بر صحت گفتار آنان، حرکت خود را آغاز کردند.
مرادی ادامه داد: هدف امام نه شهادت بود و نه حکومت؛ بلکه ادای تکلیف الهی. از این‌رو، عقلانیت امام ابزاری نیست که لزوماً منجر به یکی از این دو نتیجه شود، بلکه عقلانیتی مقدس و ذوب‌شده در اراده خداوند است؛ آینه‌ای که برای خود نوری قائل نیست، بلکه بازتاب‌دهنده نور خداوند است.
مدرس دروس عالی کلام حوزه علمیه خراسان با اشاره به جایگاه تربیتی امام حسین(ع) تصریح کرد: امام، الگویی بی‌نظیر در عرصه تعلیم و تربیت است. در سخت‌ترین شرایط و در برابر ظلم فراگیر، از صداقت و حق‌گویی کوتاه نیامدند، هرگز لب به دروغ نگشودند و سخنان پوچ و بی‌محتوا را بر زبان جاری نکردند. پیروی از ایشان نیازمند همذات‌پنداری و پذیرش در مسیر تربیت است؛ چراکه تربیت حقیقی جز در سایه حضور مربی و الگو محقق نمی‌شود. امام حسین(ع) به‌عنوان وصی پیامبر(ص)، نه تنها آموزگار دین که تربیت‌کننده جان‌ها بود و سبک زندگی ایشان در همه ابعاد قابل بهره‌برداری است.
وی تأکید کرد: این ویژگی نه فقط در امام حسین(ع)، بلکه در زندگی دیگر معصومان نیز دیده می‌شود. برای نمونه، در دوران رفاه و آرامش، می‌توان از سیره امام صادق(ع) و امیرالمؤمنین(ع) درس گرفت؛ اینکه رفاه هرگز نباید به خودخواهی یا دلبستگی افراطی به زیبایی‌های ظاهری بینجامد، بلکه باید با سخاوت، تواضع و مسئولیت‌پذیری همراه شود.
مرادی با اشاره به نقش عاشورا در تمدن‌سازی، بیان کرد: عاشورا مدرسه‌ای جامع و دائمی برای تربیت انسان‌ها و نسل‌هاست. پیام‌های عاشورا، ورای ابزارهای مادی و مقتضیات زمانی، همواره زنده و جاری است. آنچه ائمه اطهار(ع) بر آن تأکید داشته‌اند، مانند اخلاق، انسانیت، تقوا و مسئولیت‌پذیری، ارزش‌هایی ماندگار و غیرقابل تغییر است. ابزارها تغییر می‌کنند، اما اصول انسانی مانند عدالت، صداقت، شجاعت و آزادگی همواره ثابت‌اند؛ همان‌گونه که ریاضیات و علوم عقلی نیز در گذر زمان دچار تغییرات بنیادین نمی‌شوند.
مدرس دروس عالی کلام حوزه علمیه خراسان اظهار کرد: امام حسین(ع) در تمام مسیر خود، بر انسانیت، تقوا و حرکت به سوی خدا تأکید داشتند. این پیام، برای انسان مدرن نیز معتبر و راهگشاست؛ پیامی که به بشریت می‌آموزد زندگی باید بر مبنای اخلاق و مسئولیت در برابر خداوند بنا شود. این اصل، نقطه اشتراک همه نسل‌هاست.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره نحوه معرفی عاشورا به مخاطبان غیرمذهبی، گفت: باید با توجه به افق ذهنی و علاقه‌مندی‌های مخاطب، پیام عاشورا را ارائه کرد. برای نمونه در مواجهه با فردی بی‌دین، باید بر ویژگی‌های اخلاقی امام حسین(ع) همچون عدالت‌خواهی، ظلم‌ستیزی، آزادگی و صداقت تأکید شود. برای مخاطب مسیحی، می‌توان امام حسین(ع) را شخصیتی مقدس‌تر و فعال‌تر از حضرت عیسی(ع) معرفی کرد؛ کسی که نه تنها تسلیم ظلم نمی‌شود، بلکه با قیامی معنابخش و زندگی‌ساز، مسیر جدیدی برای بشریت گشود. برای مسلمانان، به‌ویژه اهل سنت، می‌توان از منابع معتبر اهل سنت بهره گرفت که به روشنی از مقام والای امام حسین(ع) یاد کرده‌اند.
مرادی درباره انتقال پیام عاشورا به نسل جوان، تأکید کرد: ضروری است همه ابعاد زندگی امام حسین(ع) به‌صورت متوازن مطرح شود؛ از ظلم‌ستیزی، ایمان و اخلاص گرفته تا مسئولیت‌پذیری خانوادگی و تعهد اجتماعی. اگر تنها یک یا دو جنبه برجسته شود و باقی نادیده گرفته شود، تصویری ناقص و کاریکاتوری از معارف حسینی ارائه می‌شود که منجر به تربیت ناتوازن دینی می‌شود. ائمه اطهار(ع) ثقل همسنگ قرآن کریم‌اند و هر شخصی با افق ذهنی خاص خود، می‌تواند از زوایای مختلف زندگی امامان بهره‌مند شود.
این مدرس حوزه علمیه در پایان گفت: دشمنان همواره تلاش می‌کنند این مدرسه بزرگ تربیتی را از طریق افراط و تفریط تخریب کنند. رفتارهایی چون قمه‌زنی، با وجود نیت‌های خیر برخی افراد، بهانه‌ای به دست دشمن می‌دهد تا پیام عاشورا را تخریب کند. مواجهه با این مسائل باید با عقلانیت و درایت باشد. از سوی دیگر، نگاه‌های تفریطی که با عزاداری، پیاده‌روی اربعین و جلوه‌های حماسی شیعیان مخالفت می‌کنند نیز نادرست و آسیب‌زا هستند. هر دو دیدگاه افراطی و تفریطی، در تضاد با جوهره عاشورا بوده و به حماسه پرشور و پرشعور حسینی لطمه وارد می‌کنند.
انتهای پیام
