معاون استانداری خراسان‌رضوی تبیین کرد
انتظارات نوپدید نسل جوان از سفرهای زیارتی
حجت‌الاسلام علی‌عسکری گفت: نسل جدید انتظارات نوپدیدی از سفرهای زیارتی دارد، نسلی که گاه انتظار دارد سفر معنوی‌اش نه‌تنها جنبه عبادی، بلکه وجوهی از آرامش، زیبایی‌شناسی، فرهنگ و حتی تفریح را نیز دربر گیرد.
حجت‌الاسلام تیمور علی‌عسکری، معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان‌رضوی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی در خصوص زائران نسل نو اظهار کرد: نسل تازه‌ای از زائران که در سال‌های اخیر به زیارت مشهد روی آورده‌اند، از جهات متعددی با زائران نسل‌های پیشین تفاوت‌های چشمگیری دارند. این تفاوت‌ها نه‌فقط در سطح ظاهر یا ابزارهای سفر، بلکه در عمق نگرش‌ها، نوع نگاه به مفاهیم دینی و معنوی و نیز در میزان و شکل انتظارات آنها از تجربه زیارتی خود، آشکارا محسوس است و به‌عبارت دیگر نسل جدید با تلقی متفاوتی نسبت به زیارت وارد این مسیر می‌شود و شیوه مواجهه‌اش با مکان‌های مقدس، آیین‌های مذهبی و فضاهای فرهنگی، الزاماً با الگوهای سنتی هم‌راستا نیست.وی در پاسخ به این پرسش که آیا ساختار و نظام حاکم بر حوزه زیارت در کشور، به‌ویژه در مقصد مهمی چون مشهد، توانسته خود را با تحولات نسلی و تغییرات فکری و فرهنگی زائران جوان هماهنگ سازد، گفت: در این زمینه، اگرچه هنوز نمی‌توان از تحولی عمیق و بنیادین سخن گفت و به‌نظر می‌رسد که ساختار سنتی زیارت تا حد زیادی حفظ شده است، اما در عین حال، اقدامات پراکنده‌ای از سوی نهادهای مختلف به اجرا درآمده است که حامل رویکردهای نوین و قابل تأملی هستند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان‌رضوی ادامه داد: این اقدامات، اگرچه در حال حاضر به‌صورت موردی و نه در قالب یک طرح منسجم و فراگیر انجام می‌شود، اما از ظرفیت بالقوه‌ای برای الگوسازی برخور است. یکی از نمونه‌های بارز این تلاش‌ها، فعالیت سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر در ایام پر رفت‌وآمد زیارتی است. این سازمان در مسیرهای منتهی به مشهد، به‌ویژه در بخش‌های پایانی مسیر که خستگی زائران بیشتر است، پایگاه‌هایی را برپا کرده که کارکردی فراتر از خدمات امدادی معمول دارند. در این پایگاه‌ها نه‌تنها کمک‌های اولیه و خدمات درمانی سبک ارائه می‌شود، بلکه نگاهی فرهنگی و حتی تا حدودی تفریحی و گردشگری نیز در طراحی برنامه‌ها لحاظ شده است.
علی‌عسکری افزود: در همین راستا، می‌توان به نمونه‌هایی چون معرفی و ترویج چادر مشکی عشایری به‌عنوان نمادی از پوشش زندگی عشایر، طراحی بازی‌ها و سرگرمی‌های متناسب با علایق و روحیه نوجوانان و جوانان و نیز ارائه محتوای فرهنگی با زبان و بیانی هم‌راستا با گفتمان نسل جدید اشاره کرد. این پایگاه‌ها با چنین رویکردی، تلاش دارند تا فضای زیارتی را برای گروه‌های سنی متنوع‌تر، به‌ویژه جوانان، قابل‌درک‌تر، جذاب‌تر و معنادارتر سازند.
وی بیان کرد: در کنار این اقدامات میدانی، آستان قدس رضوی نیز طی سال‌های اخیر برنامه‌هایی را با هدف ارتباط مؤثرتر با نسل جوان طراحی و اجرا کرده است که از جمله این برنامه‌ها می‌توان به احداث «رواق ویژه جوانان» در حرم مطهر اشاره کرد؛ فضایی که به‌صورت اختصاصی برای میزبانی از نوجوانان و جوانان تدارک دیده شده است و به‌منظور تبیین مفاهیم دینی و معنوی با زبان روز و به‌کارگیری ابزارهای نوین، فعالیت می‌کند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان‌رضوی در ادامه گفت: افزون بر این، برگزاری حلقه‌های معرفت با حضور اساتید و کارشناسان دینی، برنامه‌ریزی نشست‌های فرهنگی با مشارکت فعال مشاوران و مربیان تربیتی مدارس و اجرای طرح‌هایی نظیر بازدید گروهی از موزه‌های حرم مطهر، همگی نمونه‌هایی از این اهتمام به‌شمار می‌روند. این برنامه‌ها به زائران جوان فرصت می‌دهند تا از تجربه‌ای عمیق‌تر و همزمان ملموس‌تر از زیارت بهره‌مند شوند، تجربه‌ای که در آن زیارت صرفاً به یک عمل عبادی محدود نمی‌شود، بلکه به بستری برای آشنایی با میراث دینی، تاریخی، فرهنگی و هنری تبدیل می‌شود.
علی‌عسکری افزود: از سوی دیگر، در فضای بیرونی حرم نیز تلاش‌هایی برای افزایش نشاط اجتماعی و بهبود حال عمومی زائران، به‌ویژه جوانان انجام شده است. برگزاری برنامه‌های متنوع، شاد و مفرح در مناسبت‌های مختلف که در برخی موارد با اجرای زنده موسیقی‌های سنتی یا برنامه‌های نمایشی همراه بوده، از جمله این اقدامات است. با این حال، برخی از این برنامه‌ها به‌ویژه آن‌هایی که در حیطه هنرهای نمایشی، موسیقی یا اجرای زنده قرار دارند، با واکنش‌هایی از سوی بخش‌هایی از جامعه یا برخی مدیران فرهنگی مواجه شده‌اند و درواقع، این برنامه‌ها در مرز حساسی میان سنت و نوگرایی حرکت می‌کنند، مرزی که گاه با حساسیت‌های فرهنگی، دینی یا عرفی گره می‌خورد.
وی بیان کرد: برای نمونه در یکی از گزارش‌های منتشر شده، آمده بود که در یکی از هتل‌های محل اقامت زائران، همزمان با ایام زیارت، برنامه‌ای هنری با حضور چند خواننده برگزار شده است. این رویداد که در فضای رسانه‌ای نیز بازتاب‌هایی پیدا کرد، نشانه‌ای گویا از تقابل یا دست‌کم تنش میان الگوهای سنتی زیارت و انتظارات نوپدید نسل جدید از سفرهای زیارتی است، نسلی که گاه انتظار دارد سفر معنوی‌اش نه‌تنها جنبه عبادی، بلکه وجوهی از آرامش، زیبایی‌شناسی، فرهنگ و حتی تفریح را نیز دربر گیرد.
معاون فرهنگی، اجتماعی و زیارت استانداری خراسان‌رضوی در پایان گفت: چنین رویدادهایی، بیش از آنکه محل نزاع باشند، می‌توانند بستری برای گفت‌وگوی عمیق‌تر میان نهادهای فرهنگی، مذهبی و اجتماعی باشند تا از خلال آن، مسیرهای تازه‌ای برای ارتقای تجربه زیارت در دوران معاصر گشوده شود.
