تقسیم‌بندی عوالم از منظر حکمت الهی
پژوهشگر دینی درباره تقسیم‌بندی عوالم از منظر حکمت الهی، گفت: اندیشمندان معتقدند خداوند متعال عوالم متعددی را خلق کرده که مجموعاً «عوالم سبعه» یا عوالم هفت‌گانه نامیده می‌شوند.
حجت‌الاسلام حسن باقریه یزدی، پژوهشگر دینی و استاد حوزه، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌رضوی، در خصوص ویژگی‌های عالم برزخ، اظهار کرد: رشد انسان در همه عوالم هفت‌گانه ادامه دارد. ما از بدو تولد در حال رشد بوده‌ایم و این مسیر تا همیشه ادامه خواهد داشت. پس از عالم ماده، انسان در گروی اعمال خویش است و قبر می‌تواند شعبه‌ای از بهشت یا جهنم باشد. این رشد به معنای ظهور تدریجی نتیجه اعمال انسان است.
وی با اشاره به آیه «أَلَسْتُ بِرَبِّكُمْ قَالُوا بَلَى» افزود: این آیه به عالم ذر بازمی‌گردد. مؤمنان در آنجا پاسخ مثبت دادند و کسانی‌که در آن عالم «بلی» نگفتند، در دنیا نیز توفیق گفتن آن را پیدا نمی‌کنند. فرصت عمل در دنیا سریع به پایان می‌رسد و پس از مرگ، عمل دیگر به‌کار نمی‌آید؛ آنچه باقی می‌ماند، نتایج و آثار اعمال است که به‌تدریج آشکار می‌شود.
این استاد حوزه با بیان اینکه از نتایج عمل انسان به «تجسم اعمال» تعبیر می‌شود، تصریح کرد: تجسم اعمال تا همیشه همراه انسان است. اگر عمل فرد نیکو باشد، زمینه رشد معنوی و ارتقای درجه او پس از مرگ را فراهم و در غیر این صورت، مانع و گرفتاری ایجاد می‌کند.
باقریه یزدی در ادامه درباره تقسیم‌بندی عوالم از منظر حکمت الهی، گفت: اندیشمندان معتقدند خداوند متعال عوالم متعددی را خلق کرده که مجموعاً «عوالم سبعه» یا عوالم هفت‌گانه نامیده می‌شوند. نخستین عالم، عقل است که پیش از وجود مادی خلق شد و در روایت نیز آمده است: «اول ما خلق الله عقل.» پس از آن عالم ارواح آفریده شد و سپس ذر که ارواح در آنجا مورد ابتلا و آزمایش قرار گرفتند. بعد از آن عالم دنیا پدید آمد که پست‌ترین عوالم است و از ریشه «دنی» گرفته شده است.
وی ادامه داد: در مرحله بعدی، خداوند عالم برزخ را خلق کرد؛ عالمی میان دنیا و آخرت که در آن انسان در وضعیتی خاص و سرگردان به‌سر می‌برد؛ تعبیری که در زبان عامیانه نیز به‌کار می‌رود. آخرین عالم، عالم آخرت است. این عوالم، نظامی از عوالم تکوینی‌اند که خداوند متعال آن‌ها را آفریده است.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه خداوند انسان را با قوای حسی آفریده است، مطرح کرد: طبیعتاً ما همه‌چیز را ابتدا با حواس پنجگانه درک می‌کنیم و این ادراک مقدم بر قوه عاقله است. علم بشر نیز از همین علم حسی آغاز شده است. به‌عنوان نمونه، نوزاد تا شش‌ماهگی تنها می‌شنود و سپس به‌تدریج تکلم و ادراک حسی پیدا می‌کند. ما در دنیا نیز وقتی تجربه‌ای حسی داریم، گمان می‌بریم که همه‌چیز منحصر به همین دنیاست و این از جهل انسان ناشی می‌شود.
باقریه یزدی با اشاره به تفاوت نگاه قرآنی و غربی بیان کرد: نگاه غربی، بشرمحور و اومانیستی است و همه‌چیز را در جسم مادی خلاصه می‌کند؛ در نتیجه، حفظ و نگهداری جسم در این نگاه اهمیت ویژه دارد. اما نگاه قرآنی معتقد است که اصل، این دنیا نیست و دنیا پلی به جهانی دیگر است. بنابراین برخلاف نگاه غربی، هدف اصلی لذت‌بردن در این دنیا نیست.
وی با تأکید بر اینکه هر عالمی لوازم خاص خود را دارد، تصریح کرد: عالم ماده آثار ماده را داراست؛ ماده فناپذیر است و همه‌چیز در این عالم ماهیت مادی دارد. از همین‌رو، ارواح در دنیا وجود ندارند، چراکه روح موجودی مجرد و جدا از ماده است. اگر موجودات مجرد بخواهند به دنیا بیایند باید در قالب مادی تجلی کنند؛ همان‌طور که جبرئیل در دنیا در قالب پیرمردی ظاهر می‌شد. بدن ما اکنون در عالم ماده است، اما روح در عالم ارواح قرار دارد و این دو با هم ارتباط و تعلق دارند.
این استاد حوزه و دانشگاه در پایان با اشاره به جایگاه عالم برزخ، گفت: برزخ عالمی مستقل، مجزا و با لوازم خاص خود است. بزرگان و حکما در خصوص ویژگی‌های آن اختلاف‌نظر دارند. یکی از اختلافات مربوط به جسمانی بودن معاد است؛ چراکه جسم مختص دنیاست و روح در آن نمی‌گنجد. در عالم برزخ از مفهومی به نام «جسم مثالی» یاد می‌شود که ویژه این عالم است. این جسم مادی نیست اما از همان جسم دنیایی ما برگرفته شده و تنها مخصوص عالم برزخ است.
انتهای پیام
