شکل‌گیری انقلاب اسلامی بر اساس دیدگاه‌های عرفانی امام خمینی(ره)
گروه اندیشه: عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد با بیان اینکه امام خمینی(ره) به عنوان فردی که برای نخستین بار پایه‌های جمهوری اسلامی را گذاشت، خود شاگرد مکتب آیت‌الله شاه‌آبادی به عنوان یک عارف بودٰ، افزود: چشم‌اندازی که امام خمینی(ره) از تشیع در اختیار داشت، باعث پیدایش این نظام اسلامی شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، غلامرضا جلالی، عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد در دومین همایش گروه عرفان مجمع عالی حکمت اسلامی شعبه مشهد با عنوان «نقش عرفان در گسترش تشیع در ایران» که امروز، هشتم بهمن‌ماه در دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، در موضوع مراحل تاریخی تعامل عرفان و تشیع به ایراد سخن پرداخت و ابراز کرد: یک تعامل باطنی میان عرفا و مباحث عرفانی، با داده‌های تشیع و آموزه‌های ائمه(ع) در جامعه ایران و قبل از آن در زمان اهل بیت(ع) نیز اتفاق افتاده است که این ارتباط به خاندان اهل بیت(ع) بیش از هر خاندان دیگر برمی‌گردد.
وی با بیان اینکه بیش از 36 شخصیت وابسته به اهل بیت(ع) در منابع مختلف می‌توان پیدا کرد که عنوان صوفی داشتند، ادامه داد: این در حالی است که همگان از این عنوان فاصله گرفته و از آن نفرت دارند، به ویژه جامعه خراسان نسبت به این موضوع حساسیت نشان می‌دهد.
شاگردان و نزدیکان به ائمه(ع) به عنوان صوفی شناخته می‌شدند
جلالی با اشاره به اینکه یکی از حاملان تشیع در مجامع روحانی و مغولی ایران، همین صوفی‌ها هستند، ادامه داد: از شاگردان و وابستگان به ائمه(ع)، کسانی را داریم که با این عنوان که در آن زمان که به معنای زهد بوده است، حضور داشتند.
وی اولین مکتب عرفانی که از تشیع در ایران به وجود آمد را مکتب زهد دانست و گفت: اما جریان مغول یک انقطاعی در آن ایجاد کرد که بعد از آن بلافاصله اولین مقاومت‌ها در برابر سپاه مغول و در میدان نبرد توسط عرفا و از جمله نهضت سربداران که به شدت انسان‌های مذهبی و متشرعی بودند، اتفاق افتاد؛ از طرفی خاستگاه اصلی شکل‌گیری دیگر گروه‌ها و نهضت‌ها مانند بکتاشیه، صفویه و ... نیز فهم عرفانی از عالم بوده است که این مفاهیم و تاریخ باید جزو دروس تشیع قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد ابراز کرد: اگر ما بخواهیم به سمت احیای تمدن اسلامی حرکت کنیم و جایگاه خود را در سطح جهان تقویت کنیم، الزاما باید برگردیم به این متدی که هم فضای ما را تلطیف کند و هم سبب برقراری ارتباط ما می‌شود.
جلالی تصریح کرد: باید گفت سربداران به غیر از اینکه معنویت را ترویج می‌کنند، اولین جریانی بودند که در آن از تلفیق دین و دولت صحبت شده است لذا جمهوری اسلامی با توجه به این پیشینه و دست مایه‌های آن، خود را تقویت کرده است.
وی ادامه داد: از جمله کسانی که از صفویان و شاه طهماسب صفوی حمایت کردند، حاج بکتاش ولی متولد یکی از روستاهای نیشابور است، حتی وی در مشهد 70 تکیه را تأسیس می‌کند که این تکایا فضاهایی برای برقراری ارتباط بکتاشیه با جهان اسلام به شمار می‌رود.
جلالی بیان کرد: حتی به سبب مهاجرت حاج بکتاش به آسیای صغیر و در منطقه سرینگر در کشمیر است که مردم آن منطقه به تشیع گرایش پیدا می‌کنند، در واقع در این شهر تنها تصاویری که به عنوان بزرگ‌ترین نمادهای تشیع در آنجا شناخته می شود، تصاویر امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب است.
وی با بیان اینکه تأسیس دولت ملی در ایران هم توسط عرفا اتفاق افتد، افزود: به گونه‌ای که بعد از خلافت اموی و عباسی و بعد از تمام شدن دوران حکومت تیموریان و مغولان، اولین جریانی که سبب تاسیس دولت ملی در ایران می‌شود، صفویه بود.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد ادامه داد: این دولت، تشیع را مذهب رسمی کشور ایران قرار می‌دهد در حالی که در آن زمان بیشتر مناطق ایران اهل سنت بودند، همچنین نشر تشیع در آسیای صغیر و منطقه کشمیر توسط عرفا اتفاق می‌افتد.
گسترش تشیع در مناطق مختلف و همسایگان ایران توسط صوفیه
وی افزود: حکیم محمدمومن استرآبادی، حکیم و عارف ساکن مشهد بوده که به منطقه حیدرآباد مهاجرت می‌کند و حکومت محلی را با خود هماهنگ کرده تا بتواند این شهر را مانند مشهد بسازد، در حال حاضر خواهرخوانده شهر مشهد به شمار می‌رود و بزرگ‌ترین موقوفه حضرت رضا(ع) نیز در این منطقه قرار دارد به گونه‌ای که در این شهر نمادهای تشیع را به فراوانی می‌توان یافت.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد اضافه کرد: تلفیق دو مکتب سلوکی معرفتی، محبت با مکتب ولایت سبب شکل‌گیری ایران اسلامی است، در واقع یکی از الزامات معنوی و تاریخی که ما پشت سر گذاشتیم ظهور جمهوری اسلامی می‌توانست باشد که شکل گرفت.
وی ابراز کرد: آن کسی که برای نخستین بار پایه‌های جمهوری اسلامی را گذاشت، امام خمینی(ره) بود، فردی که خود شاگرد مکتب تهران و آیت‌الله شاه‌آبادی به عنوان یک عارف بود و از محضر وی بهره می‌برد، در واقع بسیار قبل‌تر از انقلاب هم امام خمینی(ره) دارای دیدگاه‌های عرفانی است، یک عارف تمام بوده و از جهت علوم شهودی، کامل است.
جلالی ادامه داد: چشم‌اندازی که امام خمینی(ره) از تشیع در اختیار دارد باعث پیدایش این نظام اسلامی شد، لذا این نظام بر سه پایه مکتب محبت، معرفت و قاعده عظمای ولایت بنا نهاده شده است، از همین رو آن فهمی از ولایت که امام خمینی(ره) ارائه می‌دهد، امکان ارتباط آسمان با زمین را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه از همین رو کسانی که برای احیای آن به شهادت می‌رسند و تلاش می‌کنند به تعبیر امام خمینی(ره) قهقهه مستانه سر دهند، افزود: شهدا می‌دانند، آن کس که برای احیای این نظام کار می‌کند کار بزرگی را برای این مکتب انجام می‌دهد، بنابراین ارتباط با جهان تنها از طریق این کانال یعنی عرفان با توجه به فضای لطیفی که دارد و تصرفی که در قلوب انجام می‌دهد، امکان‌پذیر است.
وی با بیان اینکه بیش از 36 شخصیت وابسته به اهل بیت(ع) در منابع مختلف می‌توان پیدا کرد که عنوان صوفی داشتند، ادامه داد: این در حالی است که همگان از این عنوان فاصله گرفته و از آن نفرت دارند، به ویژه جامعه خراسان نسبت به این موضوع حساسیت نشان می‌دهد.
شاگردان و نزدیکان به ائمه(ع) به عنوان صوفی شناخته می‌شدند
جلالی با اشاره به اینکه یکی از حاملان تشیع در مجامع روحانی و مغولی ایران، همین صوفی‌ها هستند، ادامه داد: از شاگردان و وابستگان به ائمه(ع)، کسانی را داریم که با این عنوان که در آن زمان که به معنای زهد بوده است، حضور داشتند.
وی اولین مکتب عرفانی که از تشیع در ایران به وجود آمد را مکتب زهد دانست و گفت: اما جریان مغول یک انقطاعی در آن ایجاد کرد که بعد از آن بلافاصله اولین مقاومت‌ها در برابر سپاه مغول و در میدان نبرد توسط عرفا و از جمله نهضت سربداران که به شدت انسان‌های مذهبی و متشرعی بودند، اتفاق افتاد؛ از طرفی خاستگاه اصلی شکل‌گیری دیگر گروه‌ها و نهضت‌ها مانند بکتاشیه، صفویه و ... نیز فهم عرفانی از عالم بوده است که این مفاهیم و تاریخ باید جزو دروس تشیع قرار بگیرد.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد ابراز کرد: اگر ما بخواهیم به سمت احیای تمدن اسلامی حرکت کنیم و جایگاه خود را در سطح جهان تقویت کنیم، الزاما باید برگردیم به این متدی که هم فضای ما را تلطیف کند و هم سبب برقراری ارتباط ما می‌شود.
جلالی تصریح کرد: باید گفت سربداران به غیر از اینکه معنویت را ترویج می‌کنند، اولین جریانی بودند که در آن از تلفیق دین و دولت صحبت شده است لذا جمهوری اسلامی با توجه به این پیشینه و دست مایه‌های آن، خود را تقویت کرده است.
وی ادامه داد: از جمله کسانی که از صفویان و شاه طهماسب صفوی حمایت کردند، حاج بکتاش ولی متولد یکی از روستاهای نیشابور است، حتی وی در مشهد 70 تکیه را تأسیس می‌کند که این تکایا فضاهایی برای برقراری ارتباط بکتاشیه با جهان اسلام به شمار می‌رود.
جلالی بیان کرد: حتی به سبب مهاجرت حاج بکتاش به آسیای صغیر و در منطقه سرینگر در کشمیر است که مردم آن منطقه به تشیع گرایش پیدا می‌کنند، در واقع در این شهر تنها تصاویری که به عنوان بزرگ‌ترین نمادهای تشیع در آنجا شناخته می شود، تصاویر امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب است.
وی با بیان اینکه تأسیس دولت ملی در ایران هم توسط عرفا اتفاق افتد، افزود: به گونه‌ای که بعد از خلافت اموی و عباسی و بعد از تمام شدن دوران حکومت تیموریان و مغولان، اولین جریانی که سبب تاسیس دولت ملی در ایران می‌شود، صفویه بود.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد ادامه داد: این دولت، تشیع را مذهب رسمی کشور ایران قرار می‌دهد در حالی که در آن زمان بیشتر مناطق ایران اهل سنت بودند، همچنین نشر تشیع در آسیای صغیر و منطقه کشمیر توسط عرفا اتفاق می‌افتد.
گسترش تشیع در مناطق مختلف و همسایگان ایران توسط صوفیه
وی افزود: حکیم محمدمومن استرآبادی، حکیم و عارف ساکن مشهد بوده که به منطقه حیدرآباد مهاجرت می‌کند و حکومت محلی را با خود هماهنگ کرده تا بتواند این شهر را مانند مشهد بسازد، در حال حاضر خواهرخوانده شهر مشهد به شمار می‌رود و بزرگ‌ترین موقوفه حضرت رضا(ع) نیز در این منطقه قرار دارد به گونه‌ای که در این شهر نمادهای تشیع را به فراوانی می‌توان یافت.
عضو هیئت علمی مجمع عالی حکمت اسلامی مشهد اضافه کرد: تلفیق دو مکتب سلوکی معرفتی، محبت با مکتب ولایت سبب شکل‌گیری ایران اسلامی است، در واقع یکی از الزامات معنوی و تاریخی که ما پشت سر گذاشتیم ظهور جمهوری اسلامی می‌توانست باشد که شکل گرفت.
وی ابراز کرد: آن کسی که برای نخستین بار پایه‌های جمهوری اسلامی را گذاشت، امام خمینی(ره) بود، فردی که خود شاگرد مکتب تهران و آیت‌الله شاه‌آبادی به عنوان یک عارف بود و از محضر وی بهره می‌برد، در واقع بسیار قبل‌تر از انقلاب هم امام خمینی(ره) دارای دیدگاه‌های عرفانی است، یک عارف تمام بوده و از جهت علوم شهودی، کامل است.
جلالی ادامه داد: چشم‌اندازی که امام خمینی(ره) از تشیع در اختیار دارد باعث پیدایش این نظام اسلامی شد، لذا این نظام بر سه پایه مکتب محبت، معرفت و قاعده عظمای ولایت بنا نهاده شده است، از همین رو آن فهمی از ولایت که امام خمینی(ره) ارائه می‌دهد، امکان ارتباط آسمان با زمین را فراهم می‌کند.
وی با بیان اینکه از همین رو کسانی که برای احیای آن به شهادت می‌رسند و تلاش می‌کنند به تعبیر امام خمینی(ره) قهقهه مستانه سر دهند، افزود: شهدا می‌دانند، آن کس که برای احیای این نظام کار می‌کند کار بزرگی را برای این مکتب انجام می‌دهد، بنابراین ارتباط با جهان تنها از طریق این کانال یعنی عرفان با توجه به فضای لطیفی که دارد و تصرفی که در قلوب انجام می‌دهد، امکان‌پذیر است.
