نگاهی به تاریخچه آستان مقدس هرثمه بن اعین

به گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، در ۱۴ کیلومتری جنوب شرقی مشهد به سمت جنوب جاده فریمان و بر بلندی‌های مشرف به رشته کوه بینالود، بقعه متبرکه هرثمه بن اعین است که بسیاری از افراد اسم اصلی خواجه مراد را نمی‌دانند، چراکه شهرت آن به خواجه مراد است و برخی منابع وی را از سرداران مأمون معرفی کرده که از مدینه تا توس، امام رضا(ع) را همراهی کرد و پس از شهادت آن امام، دست به افشاگری علیه مأمون زد و سپس متواری شده و پس از زندگی در شرایط سخت، به روایتی سه سال و به روایتی هفت سال بعد چشم از دنیا فرو می‌بندد.

بنابر آنچه علامه مامقانی(ره) در شخصیت خواجه مراد آورده، نام وی ابوحبیب (هرثمه بن اعین) و از افرادی است که حضرت رضا(ع) را در سفر به طوس همراهی کرد و پس از شهادت حضرت رضا(ع) به‌دلیل محبتی که به علی بن موسی الرضا(ع) داشت یکی از صحابه خاص و مورد اعتماد بوده تا جایی که در راه دلباختگی به حضرت در سال ۲۱۰ هجری قمری جانش را فدا کرد.

شیخ صدوق در عیون اخبارالرضا(ع) ضمن حدیثی مفصل در حالات هرثمه بن اعین آورده: «وی اسرار مربوط به شهادت حضرت رضا(ع) را برملا و چگونگی تغسل و تدفین آن حضرت را بیان کرده» لذا از مفهوم حدیث و دیگر منابع شیعی مستفاد می‌شود که شیخی جلبل‌القدر حافظ اسرار و راوی خبر شهادت حضرت رضا(ع) بوده است.

در گذشته بنای چشمگیری برای خواجه مراد ساخته نشده و تا قبل از سال ۵۳ حاج محمد علی درویش، ملقب به نورعلیشاه متولی بنا بوده که بعد از وفات وی این بنا تحت نظارت اداره اوقاف و امور خیریه خراسان اداره می‌شود.

اصل این بنا اتاقی به ابعاد ۴ در ۴.۵ متر بوده، اما از سال ۸۷ بنای کنونی احداث و شبستان فعلی به مساحت ۸۰۰ مترمربع به فضای تربت خانه اضافه شد. بخش جنوبی بقعه مشرف به کوه است اما در نماى شمالى، ایوان بزرگى به ارتفاع ۵ متر بنا شده که داراى تزئینات آیینه‌ کارى است، پشت‌ ایوان نیز با کاشى‌‌هایی در طرح اسلیمی زینت شده است. بر فراز ایوان و دو سوى آن، دو گلدسته کم ارتفاع کاشى‌‌کارى شده وجود دارد که به نماى ورودى جلوه خاصى بخشیده است.

فروش سوغات مشهد در خواجه مراد

در بخش ورودی آرامگاه، بازارچه‌ای با حدود ۱۵ حجره قرار دارد که در آن سوغات مشهد شامل نبات، زعفران و صنایع دستی به فروش می‌رسد که صنایع سنگی و به‌خصوص دیگچه و دیزی سنگی و همچنین دیگ مسی در این بازارچه به چشم می‌خورد؛ علاوه بر این بازارچه، محوطه آرامگاه خواجه مراد، مجهز به رستوران، سرویس بهداشتی و اتاق‌هایی برای اقامت مسافران و زائران است. در گذشته نیز در کنار آرامگاه، چشمه آب زلالی وجود داشت که در حال حاضر این چشمه، تأمین‌کننده آب آشامیدنی بقعه است که اکنون در فضایی سرپوشیده قرار گرفته و با تمهیدات لازم آب به کانال اصلی و انشعابات آب هدایت و کام زائران را تازه می‌کند.

براساس طرح جامع توسعه بقعه، فاز به فاز با توجه به اولویت ساخت سوئیت، توسعه صحن، سرویس بهداشتی، خانه عالم، مجموعه فضای زیارتی بر اساس طرح ابلاغی در حال پیش‌روی بوده و خوشبختانه در سال‌های اخیر اقدامات عمرانی زیادی برای رفاه حال زائران و گردشگران در این منطقه انجام شده است.

بنای بقعه در سال ۸۴ پی‌ریزی و مرحله پایانی یعنی گچ‌کاری و آینه‌کاری در بهمن ماه ۹۶ پایان یافت اما بنای تربت‌خانه در گذشته دور، با ضریح فلزی پوشیده شد. اما ضریح دوم در سال ۹۱ توسط یکی از خیران از استیل، نقره و طلا ساخته و نصب شد.